GS.TS.BS Trần Đông A: Người kiến tạo dấu mốc lịch sử ca mổ Việt - Đức, tiên phong ghép tạng nhi

GS.TS.BS Trần Đông A, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2, với cương vị Trưởng kíp kiêm phẫu thuật viên chính của ca mổ được thực hiện vào tháng 10/1988. Hai cháu Việt - Đức sinh ngày 25/02/1981 tại Sa Thầy, Gia lai, Kontum (cũ) với hình hài dị thường: song sinh dính theo kiểu "ISCHIOPAGUS TRIPUS" (dính toàn bộ khung chậu, có hai chân và một chân cụt, có một hậu môn và một bộ phận sinh dục ngoài chung).

Ca mổ thành công vang dội cả trong và ngoài nước với thời gian mổ 15 giờ được ghi vào Kỷ lục Guinness năm 1991. Được giới y học quốc tế đánh giá là "Sự chính xác siêu hạng" về kỹ thuật mổ, đặc biệt là ở bộ phận sinh dục và hậu môn. Ca mổ được phổ biến rộng rãi trên toàn thế giới cả trong giới chuyên môn sâu lần trên nhiều phương tiện truyền thông đại chúng.

Mười tám năm sau, tháng 10/2006, cháu Đức đã lập gia đình là một minh chứng khoa học và xã hội cho các giải pháp mà bác sĩ Đông A đã đề xuất và đích thân bác sĩ thực hiện cùng các đồng nghiệp trên cương vị là Trưởng kíp kiêm phẫu thuật viên chính.

Ông cũng là người có nhiều công lao trong việc thực hiện công tác ghép tạng nhi. Thực hiện ca ghép lần đầu vào ngày 05/12/2005, cho đến nay đã thực hiện thành công thêm 24 ca ghép gan.

Là chuyên gia về các dị tật bẩm sinh, phải chứng kiến các cháu bé Việt Nam bị teo đường mật bẩm sinh, phần lớn đều tử vong do suy gan giai đoạn cuối dù đã cố gắng làm phẫu thuật KANSAI, làm bác sĩ luôn trăn trở, bức xúc.

Thành tích trong ca mổ Việt - Đức đã cho bản thân bác sĩ Đông A và Giáo sư Raymond Reding quen nhau. Ông là một trong các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực ghép gan và bệnh lý gan mật trẻ em. Các phát minh của bác sĩ Đông A trong công trình nghiên cứu về dị dạng dãn đường mật chính được báo cáo tại các hội nghị quốc tế đã gây được ấn tượng nhất định.

Có nhiều khía cạnh cùng nhau trau đổi, từ đó bác sĩ Đông A và Giáo sư Raymond Reding đã cùng nhau hình thành dự án được tài trợ bởi cơ quan Liên Đại học vì Sự phát triển (CUD) của Chính phủ Bỉ, của lãnh đạo Bệnh viện Nhi đồng 2 và Sở Y tế TPHCM.

Đầu năm 2005, Sở Y tế và Ủy ban nhân dân Thành phố chính thức yêu cầu mở rộng dự án trên, hỗ trợ chương trình về thực hiện ghép gan trẻ em tại Bệnh viện Nhi đồng 2 và cố gắng thực hiện bắt đầu ngay trong năm 2005, là năm đất nước có nhiều sự kiện trọng đại, nhất là kỷ niệm 30 năm đất nước hoàn toàn giải phóng.

Thời gian này, Bệnh viện Nhi đồng 2 chưa có bất cứ trang bị nào thích hợp, bác sĩ Đông A nhận nhiệm vụ, lập tức đích thân sang Bỉ thuyết phục các giới chức có thẩm quyền của Bỉ, sau khi nhận được sự đồng ý trên nguyên tắc của đồng sự của bác sĩ Đông A là Giáo sư Reding.

Ông đồng ý gửi một ekip chuyên gia gồm 5 người sang hỗ trợ cho bệnh viện nếu bệnh viện có đủ trang thiết bị sớm và phải có nhiều người sử dụng thành thạo như bác sĩ Đông A. Bên cạnh đó, bệnh viện được sự hỗ trợ của sở, ngành Thành phố. Kết quả các ca ghép gan thành công tốt đẹp, cứu sống được các cháu mà nếu không ghép thì sẽ tử vong trong thời gian ngắn, tạo được tiếng vang cả trong và ngoài nước.

Ngoài hai công trình được xem là tiêu biểu của TPHCM nêu trên, bản thân bác sĩ Trần Đông A còn có các công trình có giá trị khác được áp dụng rộng rãi, được báo cáo trong và ngoài nước. Cụ thể:

Lồng ruột ở trẻ nhũ nhi với cái nhìn đặc biệt về tháo bằng hơi và các yều tố tiên lượng (1977 đến nay), đã được áp dụng rộng rãi. Chẳng những ở Việt Nam mà còn được mời báo cáo chuyên đề tại Hội nghị Nhi khoa Thế giới ở Tours (Pháp) năm 1999. Được phổ biến rộng rãi trên mạng Y học sinh học của Anh và đăng trong tờ báo Nhi khoa hàng đầu của Pháp (Archives de pediatrie) số tháng 5/1999.

Công trình điều trị Thoát vị rốn khổng lồ bằng tấm Plaque Vicryl, được báo cáo tại Hội nghị châu Á - Thái Bình Dương tổ chức tại Úc tháng 7/2005, được xem như một phát minh mới và được tờ báo khoa học đứng đầu trong lĩnh vực khoa học về Lành mô Dermatology đăng trong số tháng 01/2006.

Ông được Ủy ban nhân Thành phố tặng Bằng khen đã có Thành tích xuất sắc liên tục trong 30 năm (1975 - 2005).

Bản thân bác sĩ Trần Đông A luôn thể hiện tinh thần y đức không chỉ trong điều trị bệnh nhi mà luôn thể hiện y đức trong việc đào tạo nguồn nhân lực nhằm đảm bảo sự kế thừa các thành tựu khoa học, các công trình nghiên cứu của bản thân đến các bác sĩ trẻ, đem lại hiệu quả cao trong điều trị bệnh nhi.

Trực tiếp giảng dạy tại các trường đại học cả dân và quân y, bản thân bác sĩ có cố gắng thiết lập được nhiều mối quan hệ trong lĩnh vực trường - viện với các chuyên gia đầu ngành nước ngoài. Góp phần trực tiếp vào chương trình đào tạo nguồn nhân lực cao cho Nhà nước, vận động được học bổng từ quốc tế giúp tiết kiệm cho Nhà nước nhiều tỷ đồng.

Tham gia phụ trách trực tiếp các chương trình hợp tác đào tạo với nước ngoài: Chương trình đào tạo nội trú tại các trường - viện Paris về Nhi khoa hợp tác với Pháp. Được Tổng thống Pháp tấn phong là Giáo sư các Đại học Y khoa Pháp năm 1994, đứng đầu danh sách 22 Giáo sư.

Chương trình phối hợp liên đại học với Bỉ kéo dài 5 năm (2004 - 2009) do Chính phủ Bỉ tài trợ. Giúp bệnh viện thành lập Đơn vị chuyên sâu về bệnh lý gan mật, đào tạo 3 tiến sĩ Nhi khoa (đạt chuẩn quốc tế).

Bác sĩ Trần Đông A là Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 2 từ năm 1992 cho tới khi nghỉ hưu năm 2006, lòng yêu thương con người vô hạn của bác sĩ Trần Đông A được hàng triệu người dân Việt Nam biết đến là Anh hùng Lao động, Thầy thuốc Nhân dân, bác sĩ Trần Đông A: "Đối với cuộc đời phẫu thuật viên, điều tôi thấm thía nhất là không bao giờ có được sự thành công nếu không liên tục khổ luyện".

Nếu khi nào thấy không đáp ứng được nữa thì nên nghỉ, vì tiếp tục sẽ ảnh hưởng đến sinh mạng bệnh nhân. Hơn nữa, sinh mạng nghề nghiệp của chính mình cũng không được bảo đảm. Sự khổ luyện không chỉ giúp cho ông đạt được mức độ chính xác đến 1 - 2 mm, mà nhìn lại - ông vẫn khát khao cùng đội ngũ phẫu thuật viên trẻ thực hiện được ước mơ ghép tạng - trước mắt là ghép thận cho trẻ em Việt Nam.