Stress là gì?

Stress vốn là thuật ngữ tiếng Anh dùng trong vật lý học để chỉ một sức nén mà vật liệu phải chịu đựng.  Đến thế kỷ thứ 17, stress được dùng với nghĩa để chỉ một sức ép hay một tâm trạng nào đó tác động tới con người và gây ra những phản ứng căng thẳng.

Tại sao stress có hại cho sức khỏe?

Những yếu tố gây stress bao gồm:

- Sang chấn có tính bất ngờ (như hoả hoạn, tai nạn)

- Sang chấn có tính tàn khốc (giết người, đánh nhau tàn bạo)

- Sang chấn về tâm lý kéo dài (bị đối xử vô nhân đạo, bị hành hạ hoặc sự cố ly hôn, mâu thuẫn nặng nề trong gia đình

- Sự mạnh yếu về tâm lý và thể chất của người bệnh

- Những tổn thương trên cơ thể (ung thư, tai biến mạch máu não...)…

Tất cả chúng ta đều ít nhiều bị stress, không miễn trừ ai, kể cả trẻ em, cả nam lẫn nữ. Bất cứ tác nhân gây stress nào cũng làm cho phần tuỷ thượng thận  phải hoạt động và bài tiết epinephrine (adrenaline) - một hormon mang tính dương rất mạnh. 

Khi cơ thể được kích thích bởi epinephrine thì con người có xu hướng trở nên rất cảnh giác, tập trung và quyết đoán. Kiểu năng lượng này được đánh giá cao một cách đặc biệt trong giới kinh doanh. Một số người dễ có đáp ứng nóng nảy hay sợ hãi chỉ do chịu “tác động” của epinephrine. 

Điều không tốt là epinephrine không phải là loại hormon lúc nào cũng đem ra sử dụng - nó được cấu tạo để dùng trong những trường hợp khẩn cấp khi cần một năng lượng mạnh bùng phát trong thời gian ngắn.

Nếu chúng ta luôn phải cầu viện đến epinephrine thì cuối cùng chúng ta sẽ rơi vào tình trạng mất cân bằng và phần tuỷ thượng thận sẽ bị kiệt sức. 

Stress rất hay gặp ở nơi làm việc

Một khảo sát của Mỹ cho thấy:

- 40% số công nhân nói công việc của họ rất nhiều hay cực kỳ nhiều stress

- 25% coi công việc của họ là tác nhân gây stress trong đời sống

- 75% số nhân viên tin rằng ngày nay stress tại cơ quan nhiều hơn thế hệ trước đây

- 29% số công nhân cảm thấy hơi (hay cực kỳ) bị stress khi làm việc

-  Stress do công việc nhiều hơn là stress liên quan đến vấn đề tài chính hay gia đình. 

Stress là nguyên nhân của nhiều rối loạn

Có thể gây các bệnh tim mạch, kể cả gây rách động mạch lớn, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, những biến đổi bệnh lý ở tuổi tiền mãn kinh…

Chức năng tình dục có thể bị huỷ diệt do cuộc sống căng thẳng, những người nhiều bận bịu, lo lắng (doanh nhân, nhà khoa học…) có thể mất ham muốn, rối loạn cương dương.

Có thể nói, muốn khoẻ mạnh và kéo dài cuộc sống trẻ trung, cần tổ chức một cuộc sống không có stress.

Những lời khuyên chống stress

- Mỗi ngày nên tìm thấy một niềm vui.

- Chăm sóc sức khoẻ, vẻ đẹp ngoại hình (kể cả nam giới).

- Vận động thân thể (điều không bao giờ nên coi nhẹ).

- Ăn uống đầy đủ, đa dạng, nhiều rau quả (nhiều mỡ làm buồn ngủ, ngại suy nghĩ).

- Giới hạn các chất kích thích: càphê làm tăng lo âu, thuốc lá làm tăng các phản ứng của stress, rượu làm giảm trí nhớ, giảm năng lực suy nghĩ.

- Biết thư giãn để cơ bắp được nghỉ ngơi, hoạt động não dễ tập trung.

- Vui vẻ với mọi người, biết chia sẻ niềm vui, nỗi buồn với bạn bè.

- Quan tâm đến người khác, nhận ra yếu tố gây stress và tìm cách giúp đỡ.

- Nếu cảm thấy mệt, hãy kiên quyết nghỉ ngơi, đừng để bị kiệt sức hoặc mụ mẫm đầu óc.

- Khi cảm thấy có bệnh, cần đi khám để được điều trị kịp thời, đừng lần lữa, gắng gượng.

Theo BS. Đào Xuân Dũng - Lao động