Dùng chanh sát khuẩn vết thương rồi nhập viện: chanh có tiêu diệt vi khuẩn được không?

Một người phụ nữ bị mèo nhà cắn đã tự xử lý vết thương bằng cách nặn máu và bôi nước chanh tươi với hy vọng “giải độc”. Kết quả, chỉ sau 5 giờ, vết thương sưng đau, đỏ rát, và người bệnh phải nhập viện trong tình trạng nhiễm trùng.

Vì sao mọi người tin chanh có thể sát khuẩn?

Chanh chứa acid citric, một loại acid tự nhiên có tính tẩy nhẹ, cùng với vitamin C và tinh dầu limonene có tác dụng kháng oxy hóa. Một số thí nghiệm trong phòng lab cho thấy nước chanh có thể ức chế sự phát triển của vi khuẩn như E. coli, Salmonella hoặc Listeria trên thực phẩm.

Từ đó, nhiều người tin rằng chanh sát khuẩn được, nên sử dụng theo các cách dân gian như:

• Bôi nước chanh lên vết trầy, vết côn trùng cắn, mụn nhọt.
• Lau đũa muỗng bằng lát chanh ở hàng quán.
• Rửa tay, rửa vết bẩn bằng nước chanh thay xà phòng.
  
  

Tuy nhiên, cần hiểu rõ: “ức chế vi khuẩn trong môi trường thực phẩm” khác hoàn toàn với “diệt khuẩn trên da hoặc vết thương hở”.

Chanh - sát khuẩn yếu, lại dễ gây bỏng da

Nước chanh có tính acid mạnh, có thể làm sạch dầu mỡ hay cặn bẩn, nhưng không đủ nồng độ để diệt khuẩn hiệu quả. Ngược lại, nó dễ gây bỏng rát mô da và niêm mạc.

Acid citric trong chanh có pH khoảng 2-3, tương đương giấm đậm đặc. Khi bôi trực tiếp lên vết thương hở, acid sẽ:

• Gây kích ứng, bỏng hóa chất, làm tổn thương thêm lớp biểu bì.
• Phá hủy mô da, khiến vi khuẩn dễ xâm nhập sâu hơn.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt khi vết thương do động vật cắn - vốn có nhiều vi khuẩn trong nước bọt.
  
  

Trường hợp người phụ nữ kể trên là minh chứng rõ ràng: bôi chanh lên vết thương không “giải độc”, mà khiến tổn thương nặng thêm và nhiễm trùng lan nhanh.

Khi nào có thể dùng chanh để làm sạch?

Chanh chỉ nên được dùng trong các tình huống không có vết thương hở, cụ thể là:

Làm sạch vật dụng ăn uống tạm thời: miếng chanh có thể giúp lau trôi dầu mỡ, bụi bẩn và phần nào giảm mùi tanh. Tuy nhiên, nó chỉ làm sạch cơ học, không diệt hết vi khuẩn. Nếu có thể, nên tráng lại bằng nước sôi hoặc dùng khăn giấy ướt diệt khuẩn.

Làm sạch da lành: có thể dùng chanh pha loãng để rửa tay hoặc loại bỏ mùi tanh khi nấu ăn, nhưng không nên lạm dụng, vì acid dễ làm khô và bong tróc da.

Khi nào cần dùng dung dịch sát khuẩn y tế?

Với vết thương hở hoặc vết cắn động vật, các bác sĩ khuyến cáo:

• Rửa ngay bằng nước sạch hoặc xà phòng dưới vòi nước ít nhất 10-15 phút. Đây là bước quan trọng nhất để loại bỏ vi khuẩn và virus bề mặt.
• Sát trùng bằng dung dịch y tế như povidone-iodine (Betadine), chlorhexidine hoặc cồn y tế 70 độ. Những chất này được kiểm định có khả năng diệt khuẩn nhanh và an toàn cho mô da.
• Đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được đánh giá nguy cơ nhiễm trùng, tiêm ngừa uốn ván hoặc phòng dại nếu là vết cắn.
• Riêng với trẻ nhỏ, người có da nhạy cảm hoặc bệnh nền (tiểu đường, suy giảm miễn dịch), vết thương dù nhỏ cũng không nên tự xử lý bằng mẹo dân gian.
  
  

Lời kết

Chanh là loại quả lành mạnh, giàu vitamin C và có nhiều lợi ích trong ẩm thực, nhưng không phải là dung dịch sát khuẩn y tế. Dùng đúng chỗ, chanh giúp làm sạch nhẹ nhàng; nhưng dùng sai, đặc biệt trên vết thương, lại trở thành “chất bỏng da”.

Đừng để thói quen dân gian làm hại chính mình. Khi có vết thương, điều quan trọng nhất là rửa sạch, sát khuẩn đúng cách và đến cơ sở y tế kịp thời.