Điểm danh các thói quen xấu ảnh hướng đến xương khớp người trẻ

1. Hậu quả khi sử dụng giày cao gót quá nhiều

Thời trang cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp. Việc mang giày cao gót, giày bệt hoặc sneaker không phù hợp (chật, độn cao, đi quá lâu…) có thể gây tác động thế nào  đến sức khỏe xương khớp của giới trẻ ạ?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Giày cao gót khiến mũi chân bị chúi xuống gây mất cân bằng khớp gối, khớp háng và cột sống thắt lưng, đó là những bộ phận ảnh hưởng nhất bởi phần thấp của cơ thể.

Khi mất cân bằng sẽ tạo nên các va chạm, lệch trục, bị đè lâu ngày làm biến dạng khớp gối hoặc khớp cột sống, giảm tuần hoàn ở nơi chịu lực tì đè. Những người mang giày cao gót sẽ làm mũi chân bị đau vì dồn hết lực xuống dưới và bó mũi chân lại. 

Lâu dần những người mang giày cao gót sẽ bị đau khớp gối và ảnh hưởng đến cột sống, các tình trạng này sẽ xuất hiện sau thời gian sử dụng giày cao gót lâu dài. Do đó, có thể sử dụng giày cao gót khi đi tiệc, nhưng nếu dùng hàng ngày đối với các công việc quan trọng hình ảnh như làm ở công ty nước ngoài, mặc đầm… bác sĩ khuyến cáo nên mang thêm một đôi dép, có thể đi giày cao gót từ sảnh công ty vào văn phòng sau đó tiếp tục thay dép để trung hòa, mang giày cao gót thời gian tối thiểu nhất có thể.

Một cách khác là mang giày đế xuồng, tuy nhiên sẽ có nguy cơ lật sơ mi và lưu ý tất cả các đôi giày cao đều không tốt nếu mang thời gian dài.

Các loại giày quá chật sẽ làm bệnh nhân bị bó hẹp tuần hoàn, không có máu nuôi tốt. Cuối ngày sẽ thấy bàn chân có hiện tượng tím và sưng phù hoặc va chạm vào các gân.

Một số trường hợp thấy tại điểm nào đỏ ở bàn chân bị chai, ấn vào có cảm giác đau kéo dài từ ngày này qua năm khác không khỏi, đó là do sự ma sát với một đôi giày quá chật, tạo thành vết chai và dẫn đến viêm gân mạn tính, khó để điều trị, thậm chí có thể phải gọt gân. Giống các cầu thủ đá banh có thể gọt gân gót sau vì bắt buộc đeo giày đá bóng phải hơi ôm chân, đây là bệnh nghề nghiệp.

Do đó nếu công việc không yêu cầu quá khắt khe, nên sử dụng ít thời gian nhất có thể các phương tiện làm đẹp này, còn lại hãy luôn chuẩn bị một đôi giày bệt êm ái, thoải mái nhất.

2. Các bạn trẻ nếu ăn uống tập luyện đầy đủ, không cần bổ sung canxi, vitamin D để bổ sung từ thực phẩm chức năng

Ngoài các vấn đề trên, một số bạn trẻ thấy đau nhức xương khớp liền tự ý mua canxi, vitamin D để bổ sung sớm, điều này có thưc sự tốt cho họ? BS có khuyến cáo gì trong trường hợp này ạ?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Các bác sĩ không dám hứa hiệu quả 100%, nhưng hiện tại trên mạng, nhiều câu hứa được đưa ra như: hoàn tiền gấp đôi, gấp 10 thậm chí đi tìm người bán nếu sản phẩm không hiệu quả.

Thuốc khi đưa ra thành sản phẩm cần đi qua rất nhiều công đoạn, quy định, quy chuẩn khắt khe, nghiên cứu của Việt Nam, của thế giới, được chấp thuận, kiểm tra theo đúng quy chuẩn của dược, được Bộ Y tế cấp phép, ở nước ngoài có các hiệp hội tương đương chấp thuận mới đưa ra sử dụng.

Tuy nhiên, thực phẩm chức năng bị bỏ ngỏ các quy trình trên vì đó không phải là thuốc, được quảng cáo, không qua tiêu chuẩn mà chỉ cần giấy phép kinh doanh bình thường, không ai kiểm chứng, nói mạnh cũng không vấn đề. Bao giờ quảng cáo thực phẩm chức năng cũng có câu “đây không phải thuốc chữa bệnh” nhưng người dùng không nghe câu đó, chỉ nghe vế trước.

Thực phẩm chức năng được quảng cáo, thuốc thì không được quảng cáo, thậm chí bác sĩ cũng không được làm điều này. Đây là vấn đề gây đau đầu cho bác sĩ khi nói chuyện với bệnh nhân cần rất nhiều thời gian để cải thiện các suy nghĩ, hiểu biết đó.

Bác sĩ khuyến cáo với các bạn trẻ, nếu có chế độ dinh dưỡng đúng đắn, phù hợp, phong phú, tập luyện mỗi ngày, cân nặng tốt phù hợp với chiều cao, chú ý các tư thế khi làm việc thì phần lớn các bạn không cần bổ sung thêm bấy cứ thứ gì (canxi, vitamin, glucosamine, sụn cá mập, sữa xương khớp…).

Nếu đau lưng mà mua sữa xương khớp về uống hoàn toàn không có tác dụng, đó cũng chỉ là một loại thực phẩm. Thay vào đó các bạn có thể ăn thịt, cá, thực phẩm giàu canxi độ hấp thu tốt hơn rất nhiều so với thuốc.

Còn với thuốc bổ sung sẽ dành cho các trường hợp người lớn tuổi, độ tuổi trung niên trở lên, nhóm người này có chế độ ăn uống khá khó khăn, các ông bà thường ăn không đầy đủ, ăn ít và hấp thu ít hơn, tập luyện không bằng và thiếu chất nhiều, bác sĩ bắt buộc phải kê toa thuốc.

Tuy nhiên, những người trẻ nếu ăn được đầy đủ, phong phú, tôm, cua, cá, rau củ, cơm, bún đều có thể ăn được thì nên có chế độ dinh dưỡng cân bằng: Thức ăn đủ chất, phong phú, đa dạng để tiếp thu nhiều chất, đừng quá tin vào một sản phẩm nào. Bởi vì bạn không thể kiểm chứng, ngay cả đưa sản phẩm đó cho chúng tôi xem, cũng không biết đó là gì, không biết trong đó có thành phần gì.

Thực tế nhiều bệnh nhân đem thuốc đến hỏi bác sĩ có được uống thuốc đó hay không, bác sĩ chỉ đáp là không hề có kiến thức gì về thuốc đó. Chúng tôi không khuyên dùng và thậm chí bản thân bác sĩ, gia đình không bao giờ mua những loại thuốc đó cho uống. Chỉ có những câu nói đó bệnh nhân mới tạm tin bác sĩ.

Đối với các bạn trẻ, có thể lấy nguồn canxi từ thức ăn hằng ngày, thứ hai là chế phẩm sữa và sữa chua, đó là chế phẩm rất nhiều canxi. Ngoài ra còn có đậu hũ, cá nhỏ nguyên xương, cá hồi, cá mòi, các loại rau, đậu, hạt… đều cung cấp canxi.

Trong bữa ăn hàng ngày, rượu bia, các loại trà đậm, thuốc lá… sẽ gây ngăn ngừa hấp thu canxi từ thực phẩm vào trong máu, cần tránh.

Chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng tốt, đầy đủ, một chế độ ăn đúng và một cân nặng phù hợp với chiều cao. Nếu tuân thủ được các nguyên tắc trên, các bạn có thể yên tâm là không phải tốn tiền mua sữa xương khớp, thực phẩm chức năng.

Bệnh nhân đến khám thường hỏi sữa gì tốt, các bạn chỉ cần lựa chọn các loại sữa tươi không đường. Những người thừa cân, béo phì hoặc hơi lớn tuổi có mỡ máu nên chọn sữa không đường, không béo. Nếu ngán có thể đổi qua sữa chua, phô mai, các chế phẩm từ sữa bò sẽ nhiều canxi, còn sữa hạt cũng có lượng canxi nhưng ít hơn nên các bạn có thể sử dụng xen kẽ.

3. Những thói quen ảnh hưởng đến cơ xương khớp

Nhờ BS chia sẻ những thói quen xấu hàng ngày khiến xương khớp nhanh “xuống cấp” mà nhiều người trẻ không nhận ra?

BS.CK2 Trần Khánh Phương trả lời: Bên cạnh các thói quen xấu ảnh hưởng đến hệ cơ xương khớp như: tư thế ngồi, hoạt động thể thao quá mức, chế độ ăn uống, vấn đề cân nặng cũng cần đặc biệt lưu ý.

Người suy dinh dưỡng có thể làm xương không đủ chất, loãng xương về sau, các khớp không đủ oxy để tiết ra chất nhờn cần thiết.

Khi mập phì quá cũng làm các khớp, cột sống quá tải, do đó chỉ số BMI tương đối về cân nặng với chiều cao rất quan trọng.

Những bệnh nhân đến thăm khám có tình trạng béo phì, đau đầu gối, chúng tôi hường khuyên chỉ cần giảm cân là không cần gặp bác sĩ nữa. Vì vậy cần tập thói quen ăn uống và cách tập luyện để đưa cân nặng về ngưỡng, thậm chí nếu các bạn có vấn đề về xương khớp, cột sống bác sĩ thường tư vấn bệnh nhân “các bạn đã trong ngưỡng nhưng cần gầy hơn người bình thường một chút thì xương khớp sẽ bảo toàn hơn”.

Một vấn đề tưởng chừng như không liên quan như rượu và thuốc lá. Nhiều người cho rằng hút thuốc lá ảnh hưởng phổi, uống rượu tác động đến gan, tại sao bác sĩ cơ xương khớp lại đề cập nhiều đến điều đó? Bởi vì rượu và thuốc lá sẽ làm giảm oxy mô toàn bộ đến các cơ quan cơ thể, dễ dẫn đến tình trạng loãng xương, các sụn khớp dễ bị khô và thiếu dinh dưỡng.

Vấn đề tiếp theo là tình trạng căng thẳng, thức khuya sẽ gây nên những bệnh toàn thân và không chừa ra xương khớp, tiết ra cortisol, làm giảm hấp thu canxi vào xương, khi thức khuya hệ miễn dịch sẽ suy yếu, giảm oxy mô và làm giảm khả năng chữa lành các chấn thương nhỏ của xương khớp. Do đó các thói quen hoạt động hàng ngày sẽ dẫn tới những bệnh lý không chỉ xương khớp mà rất nhiều cơ quan khác.

>>> Gia tăng tỷ lệ người trẻ “xương khớp lão hóa sớm”, vì sao?

>>> Chọn lựa ghế khi ngồi lâu, chơi thể thao đa dạng để bảo vệ xương khớp từ khi còn trẻ