Trước hàng loạt các câu hỏi về dinh dưỡng cho người bị ung thư chưa kịp giải đáp, dù bị cảm, viêm họng nhưng TS Phan Minh Liêm vẫn dành buổi sáng thứ ba, ngày 4/10 để tư vấn thêm về thực phẩm phòng ngừa và dinh dưỡng cho người bệnh ung thư.

Cảm ơn Ngọc Liên,

Đúng là mỗi lần hóa trị hay xạ trị cảm giác chán ăn thường xuyên xảy ra. Đối với những trường hợp này, bệnh nhân nên có một chế độ dinh dưỡng đặc biệt dành riêng cho những ngày đó. Nghĩa là nếu bệnh nhân không nhai được hay biếng ăn, chúng ta có thể xay nhuyễn ra, làm những món hợp khẩu vị của bệnh nhân, chia làm nhiều bữa nhỏ.

Vì bệnh nhân sau những ngày hóa trị sẽ có cảm giác buồn ói, ói thường xuyên (một số trường hợp BS sẽ cho thuốc chống ói) nên cần cho bệnh nhân ăn nhiều bữa nhỏ, thậm chí là 2 giờ cho ăn 1 lần, để đối phó với tình trạng ói của bệnh nhân.

Ngoài ra, bệnh nhân nên uống đủ nước để thải độc cơ thể và bảo vệ gan thận khỏi tác dụng phụ của hóa trị. Nói chung là nên lựa chọn những món bệnh nhân thích nhưng vẫn phải đảm bảo đủ chất dinh dưỡng và hợp lý. Điều này tùy thuộc vào khẩu vị của mỗi người, do đó người điều dưỡng cần trao đổi với bệnh nhân xem thích ăn những món gì từ đó đề ra chế độ dinh dưỡng phù hợp.

Tình trạng chán ăn sẽ giảm dần, thường là khoảng 3-4 ngày sau khi hóa trị xong bệnh nhân sẽ hồi phục. Đa số các trường hợp là như vậy và bệnh nhân có thể ăn trở lại.

Trong 3 - 4 ngày bệnh nhân có cảm giác ói nhiều hay mệt nhiều thì chúng ta phải chấp nhận thực tế là khả năng bệnh nhân lấy chất dinh dưỡng khó hơn. Sau khi bệnh nhân hồi phục sẽ cho bệnh nhân ăn bù thêm  những chất đã mất.

Tuy nhiên, chúng ta không nên ép bệnh nhân ăn quá nhiều, bởi vì điều này tùy thuộc vào thể trạng và nhu cầu của mỗi người. Chúng ta chỉ nên động viên chứ không nên ép.

Đối với các loại sữa như Ensure thì nếu bệnh nhân không ăn uống được gì thì chúng ta buộc phải dùng, bởi vì yêu cầu quan trọng đối với bệnh nhân lúc đó là cần có năng lượng để đảm bảo sự sinh tồn và sự hồi phục. Trong những trường hợp không ăn được thì chúng ta có thể sử dụng sữa Ensure để thay thế nhưng chúng ta không nên lạm dụng mà nên dựa vào những thực phẩm mà bệnh nhân thích ăn.

Việc sử dụng 5 loại đậu (đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ, đậu nành và đậu phọng), trong đó có đậu nành việc nó tác dụng lên ung thư như thế nào hiện nay khoa học chưa thực sự rõ lắm. Một số trường phái cho là tốt, một số trường phái lại cho là không tốt. Tuy nhiên, cả 2 trường phái này chưa đưa ra được luận cứ chứng minh mang tính thuyết phục để bác bỏ bên kia vì còn tùy thuộc vào số lượng đậu nành được tiêu thụ mỗi ngày cũng như hàm lượng Isoflavone hay những chất có tương tự như Estrogen ở đậu này. Đây là vấn đề hiện nay đang tranh cãi.

Đậu phụng thì tốt cho sức khỏe nhưng đậu phụng tại một số nước nhiệt đới trong quá trình sau khi thu hoạch được bảo quản thì có nguy cơ sẽ nhiễm các loại nấm sản sinh độc tố Aflatoxin gây ung thư gan. Do đó, anh khuyên là nên thay đậu nành, đậu phụng bằng đậu ván hay đậu trắng thì sẽ tốt hơn. Đủ chất dinh dưỡng thì tất nhiên tại thời điểm bệnh nhân không ăn uống được gì thì tạm thời có thể sử dụng các loại đậu này để cung cấp, bổ sung chất dinh dưỡng nhất định cho bệnh nhân nhưng không thể dựa hoàn toàn vào 5 loại đậu này lâu dài được, đây là điều không nên làm.

5 loại đậu này không thể nào có đầy đủ các chất dinh dưỡng cũng như chất vi lượng, khoáng chất, vitamin cho bệnh nhân được mà cần phải dựa vào một số loại khác nữa ví dụ như rau xanh, hoa quả, hải sản hay một số loại đạm nguồn gốc thực vật….

Nói chung với tư cách là người điều dưỡng, chăm sóc cho bệnh nhân từng miếng ăn, giấc ngủ là điều rất đáng quý vì thực sự người bệnh nhân có hồi phục hay không phụ thuộc rất nhiều vào người điều dưỡng và sự chăm sóc của gia đình. Thầy thuốc hay BS là người chữa trị cho bệnh nhân tại bệnh viện nhưng khi bệnh nhân về nhà thì chủ yếu dựa vào điều dưỡng và gia đình, cho nên những kiến thức cũng như chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ giúp cho bệnh nhân hồi phục nhanh hơn,việc điều trị sẽ khả quan hơn.  

Đó là một vài lời chia sẻ của anh gửi đến Ngọc Liên.

Thân mến!