Trường hợp nói trên là bệnh nhân Lê Quang H., 44 tuổi, đau mỏi thắt lưng từ 7 - 8 năm nay, đi khám và được chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống đã điều trị và tập nhiều nơi, bác sĩ có khuyên nên phẫu thuật nhưng tự bản thân bệnh nhân chưa cảm nhận chưa đến mức phải mổ, nên tiếp tục chạy chữa các nơi.

1 năm trở lại đây bệnh nhân thấy đau mỏi thắt lưng nhiều hơn, đứng ngồi trên 10 phút là không chịu được, cảm giác mất hết sức lực, ảnh hưởng công tác và các vấn đề sinh hoạt gia đình.

Bệnh nhân được giới thiệu và đến khám tại hiệu chỉnh cơ xương khớp tại bệnh viện 1A. Khi khám các tư thế chuyên biệt, phát hiện bệnh nhân có thắt lưng thẳng, gối quá duỗi ở tư thế chụp nghiêng. Hông phải lệch ở tư thế squat 1 chân chụp trước sau. Các biên độ vận động của cột sống vẫn tốt bình thường. Các cơ vùng thắt lưng, khung chậu, sau đùi ở tình trạng căng cứng. Trên phim cộng hưởng từ, thấy thoát vị đĩa đệm từ L2 đến L5.

Bệnh nhân có đặc điểm xem các clip tập trên mạng, tự tập theo tại phòng gym, làm căng cơ thẳng bụng quá mức gây mất cân bằng tương quan lực cơ với các cơ còn lại, góp phần làm khung chậu xoay ra sau, tác động lên đường cong sinh lý của cột sống.

ThS.BS Calvin Q Trịnh cho biết, bệnh nhân được dùng kỹ thuật hiệu chỉnh ức chế tăng co và kéo dãn cơ vùng cột sống, cơ mông lớn, cơ sau đùi, cơ thẳng bụng để giảm căng cơ và giảm đau. Sau đó, nắn chỉnh định hình cột sống và tập mạnh cơ thắt lưng chậu đùi để xoay khung chậu về phía trước. Cuối cùng, phối hợp các động tác vận động để các cơ và nơ ron thần kinh vận động hoạt động nhịp nhàng hiệu quả cùng nhau, trong trạng thái mới.

Chỉ sau 3 buổi điều trị bệnh nhân cảm nhận khác hoàn toàn so với thời gian điều trị kéo dài trước đó, hết đau mỏi lưng, hết cảm giác chằn chằn khó chịu, dễ chịu hẳn, có năng lượng và lại xông pha vào công việc và sinh hoạt cuộc sống hàng ngày.

Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân Võ Thị H., 54 tuổi, 2 năm trước, đau thắt lưng, lan xuống mông đùi 2 bên, đi khám cột sống và được chẩn đoán trượt đốt sống và được chỉ định mổ. Nhưng nguyện vọng bệnh nhân không muốn phẫu thuật, đi điều trị thêm nhiều nơi. Hơn 1 tháng nay bệnh nhân đau nhiều được người quen đến khám tại đơn vị.

Đặc điểm trên phim X-Quang, trượt đốt sống L3 sang phải, viêm dính đốt sống L3-L4 không thấy bờ đốt sống, xẹp đĩa đệm L3-L4. Khung chậu nghiêng, cong vẹo cột sống thắt lưng, mật độ xương loãng.

Bệnh nhân được điều trị dãn vùng cơ thắt lưng, dùng kỹ thuật ức chế tăng co kéo đốt sống L3 sang phải. Tăng cường sức mạnh nhóm cơ thắt lưng chậu đùi để chỉnh đường cong sinh lý cột sống, đồng thời dãn cơ vùng chậu giảm áp cho cột sống và dây thần kinh tọa.

Sau 4 - 5 ngày tập luyện, bệnh nhân đỡ đau hẳn, hết tê và các cơ vùng thắt lưng, chậu, đùi không còn căng cứng, đi lại sinh hoạt nhẹ hơn. Sau 7 buổi tập, trên phim X-Quang cho thấy đốt sống L3-L4 gần như hết viêm dính, bờ đốt sống rõ.

1. Thoát vị đĩa đệm là gì?

Qua 2 trường hợp trên, ThS.BS Calvin Q Trịnh cho biết, đĩa đệm là cấu trúc nằm giữa các đốt sống có dạng đĩa, xung quanh là lớp vỏ, Đĩa đệm có tác dụng chịu áp lực do cột sống đè lên, tạo sự mềm dẻo cho cột sống. Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy của đĩa thoát khỏi cấu trúc vỏ đĩa, xuyên qua dây chằng chèn ép vào các rễ thần kinh gây tê bì, đau nhức. Tình trạng này có thể xảy ra bất kỳ khu vực nào của cột sống, nhưng thắt lưng là nơi phổ biến nhất.

Bản chất của thoát vị đĩa đệm là do sự gia tăng áp lực giữa 2 đốt sống, giống như ta đè lên quả bóng, nó sẽ phình ra, lồi ra hoặc thậm chí bị vỡ. Một số nguyên nhân ít gặp hơn như là chấn thương vỡ đĩa đệm, lão hóa hay do di truyền.

2. Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm

Vậy tại sao lại có sự gia tăng áp lực giữa 2 đốt sống từ đó gia tăng áp lực đè nén lên đĩa đệm? Do cân nặng của cơ thể hay lao động mang vác nặng, tạo gánh nặng áp lực lên đĩa đệm?

Lý giải điều này, ThS.BS Calvin Q Trịnh chia sẻ, nguyên nhân chính là mất đường cong sinh lý thậm chí biến dạng của cột sống thắt lưng, làm toàn bộ trọng lượng thân trên cơ thể, và sức nặng các đồ mang vác đè nén dồn thẳng xuống các đốt sống thắt lưng gây nên lực nén lớn giữa các đốt sống làm thoát vị đĩa đệm.

Lưu ý, cột sống thắt lưng vốn dĩ là nơi chịu lức nén lớn nhất của cột sống ở tư thế đứng và đặc biệt tư thế ngồi phản lực xuất phát từ ngay khung chậu. Đó cũng là lý do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có tỷ lệ áp đảo so với các thoát vị ở cổ và ngực.

Thông thường cấu trúc tự nhiện cột sống có nhiều đoạn cong sinh lý khác nhau, chính cấu tạo cong giúp cột sống chịu được trọng lượng lớn từ toàn bộ cơ thể, giảm chấn khi chạy nhảy. Với sự chồng lên nhau của các đốt sống, đĩa đệm và hệ cơ giữ cân bằng, cơ thể hoàn toàn có thể chịu được trọng lượng lớn hơn trọng lượng cơ thể và tham gia vào các vận động sinh hoạt hàng ngày.

Đặc biệt với việc mất đường cong sinh lý cột sống cổ ngực hay thắt lưng, các véc tơ lực tác động lên cột sống bị thay đổi là tiền đề cho những vấn đề nghiêm trọng hơn về bệnh cột sống như: thoái hóa, phình đĩa đệm hay thoát vị đĩa đệm.

Thay đổi đường cong sinh lý cột sống trong bài viết này đề cập vấn đề cột sống mất đường cong và trở nên “thẳng” hơn tạo sự gia tăng lực nén giữa các đốt sống thắt lưng.

Nguyên nhân thường gặp nhất là do thói quen sinh hoạt sai tư thế kéo dài nhiều ngày, nhiều tháng như nhân viên văn phòng làm việc với máy tính, cúi cổ lau nhà, làm cột sống cổ bị còng nhẹ, thay vì ưỡn; công nhân khuân vác, nhân viên vệ sinh cúi lưng quét nhà lâu ngày, làm cột sống thắt bị còng, thay vì ưỡn; nông dân lao động, ngồi xổm cắt cỏ lâu ngày làm cột sống thắt lưng bị còng, thay vì ưỡn, các vận động đột ngột bất đối xứng.

Ngoài ra, một số bệnh lý các cơ quan lân cận cột sống gây đau cấp tính hoặc đau kéo dài một bên. Tất cả những vấn đề trên làm cho hệ cơ cạnh sống và quanh thân (kể cả khung chậu) bị co kéo liên tục dẫn đến cơ thể phải điều chỉnh để thích nghi với các trạng thái đó dẫn đến sự mất cân bằng tương quan vốn phải có giữa các cơ để duy trì đường cong sinh lý, gây nên sự lệch vẹo, cong vẹo, thẳng.

3. Triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm

- Đau: Bệnh nhân có những cơn đau đột ngột ở vùng cổ vai gáy, hoặc thắt lưng sau đó lan ra vùng vai gáy, chân tay. Tính chất đau có thể âm ỉ vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng hoặc rất dữ dội. Cần phân biệt với hội chứng chéo trên (căn bệnh thời đại vô cùng phổ biến ngày nay) và biến chứng chèn ép mỏm cùng vai. Đau nặng hơn khi vận động, đi lại, giảm đi khi nghỉ một chỗ. Có thể xón tiểu hay bí tiểu.

- Tê bì tay chân: Tê bì vùng cổ, thắt lưng sau đó dần dần phát triển xuống mông, đùi, bẹn chân và gót chân. Bị rối loạn cảm giác, như bị kiến bò trong người.

- Yếu cơ, liệt: Xuất hiện khi bệnh ở giai đoạn nặng, Giai đoạn này người bệnh khó có thể đi lại vận động, dần dần dẫn tới teo hai chân, teo cơ, liệt các chi phải ngồi xe lăn

4. Thoát vị đĩa đệm nếu không được điều trị sớm sẽ để lại biến chứng gì?

- Khi nhân nhầy chèn ép tủy sống, chèn ép rễ thần kinh, làm hẹp khoang sống sẽ khiến bệnh nhân có nguy cơ bị liệt nửa người hoặc bại liệt cả người.

- Hội chứng đuôi ngựa, rối loạn cơ vòng: rễ thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép, khiến việc tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát.

- Không vận động lâu ngày sẽ khiến cơ trở nên suy yếu, bị teo, các chi teo nhanh chóng, chân tay bé lại, khả năng đi lại, vận động giảm sút.

5. Điều trị thoát vị đĩa đệm bằng kỹ thuật hiệu chỉnh cơ xương khớp

Theo ThS.BS Calvin Q Trịnh, trong quá trình thăm khám lâm sàng với các tư thế khám chuyên biệt tư thế tĩnh và dịch chuyển theo nhiều tư thế khác nhau, bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ căng cứng của vùng lưng, sự mất cân bằng các cơ cạnh sống, cơ quanh thân gồm các cơ vùng lưng, ngực, bụng, và phức hợp thắt lưng chậu hông để đánh giá các tình trạng co kéo cơ và lệch vẹo thể hiện và ghi nhận hình ảnh trên lâm sàng, đặc biệt khung chậu chính là nên móng của cột sống. Kết hợp kiểm tra biên độ vận động của cột sống theo các phương khác nhau, kể cả test thần kinh.

Trong đa số các trường hợp, hình ảnh lệch vẹo trên lâm sàng kết hợp với khai thác tiền sử đủ để kết luận bệnh. Nếu cần để xác định rõ vùng nào bị tổn thương, bác sĩ có thể thực hiện thêm một số xét nghiệm: X-Quang, MRI.

6. Kỹ thuật điều chỉnh xoay khung chậu, để chỉnh đường cong cột sống thắt lưng

ThS.BS Calvin Q Trịnh cũng cho biết, dùng nhiệt trị liệu lạnh hoặc nóng, laser hay từ trường siêu dẫn nếu bệnh nhân có cơn đau cấp. Sau đó, tùy vị trí đau, mất đường cong sinh lý cột sống hay lệch vẹo khung chậu mà chúng ta bắt đầu quy trình hiệu chỉnh cơ xương khớp dựa trên các hình ảnh lệch vẹo khám lâm sàng trước đó, trước tiên tiến hành các kỹ thuật chuyên biệt ức chế các nhóm cơ tăng co kéo sau cổ, trước ngực, bụng, thắt lưng-xương chậu-xương đùi… ngăn sự tăng co và sau đó kéo dãn chúng ra giảm bớt sự co kéo, mỏi cơ.

Xác định tăng kích hoạt và các bài tập sức mạnh nhóm cơ đối kháng hay nhóm đang bị tăng kéo dãn, giảm bớt sự căng cơ và kéo cột sống và khung chậu về hướng mong muốn để tái lập vị trí chỉnh chu của các khớp đốt sống, đường cong sinh lý và khung chậu. Khi đường cong được tái lập, lực nén giữa các đốt sống giảm, làm cho các thoát vị rút về và hồi phục (trường hợp chưa vỡ bao xơ) hoặc không tiến triển nặng thêm, giúp giảm đau, hết đau và các triệu chứng chèn ép.