Trong khi khỉ đang là loài động vật được liệt kê vào danh mục động vật rừng nguy cấp, nhóm hạn chế khai thác sử dụng vì mục đích thương mại thì cao khỉ vẫn được bày bán tràn lan trên thị trường. Liệu cao khỉ thực sự có phải là “thần dược” như đồn đại.

Thị trường cao khỉ hỗn loạn

Những năm gần đây do kinh tế phát triển, chất lượng cuộc sống được cải thiện nhiều nên các sản phẩm có tác dụng bồi bổ, nâng cao sức khỏe hết sức được chú ý. Bên cạnh các sản phẩm của y học hiện đại thì cuộc săn tìm và sử dụng các sản phẩm theo kiểu truyền thống đó lan rộng trong thời gian qua. Một trong những loại sản phẩm như vậy là các loại cao khỉ. Cao khỉ được giới buôn dược liệu tung hô là “thần dược” chữa bách bệnh.

Chia sẻ với chúng tôi, chị Thu Hương, một người đã kiên trì hơn 1 năm sử dụng cao khỉ với hi vọng loại thần dược này có thể chữa được bệnh hiếm muộn cho biết: “Nghe người ta mách cao khỉ tốt lắm. Mình thì chưa sử dụng bao giờ nhưng thấy mách chữa được cả hiếm muộn nên cũng thử xem. Vợ chồng mình lấy nhau đã 5 năm nay mà chưa có con nên giờ thử bằng mọi cách. Thôi thì có bệnh mình vái tứ phương”.

Trên các trang mạng xã hội, chỉ cần gõ cụm từ bán cao khỉ đã thấy có cả hàng trăm kết quả, địa chỉ bán loại dược liệu này. Với nhiều những chiêu trò dụ khách như: “Nhà mình hiện đang bán cao khỉ nguyên chất, do nhà làm nên đảm bảo về chất lượng. Cao khỉ có rất nhiều tác dụng như bổ thận, tráng dương, giúp tăng cường sinh lý, điều trị hiếm muộn, kéo dài tuổi xuân, trường thọ, bồi bổ toàn thân cho phụ nữ, trẻ em suy nhược, chữa đau nhức chân tay, xương cốt...”. Cao khỉ không chỉ rao bán tràn lan trên mạng xã hội mà tại các con phố kinh doanh thuốc Đông y lớn ở Hà Nội như Hải Thượng Lãn Ông, Phố Thuốc …

Nhà buôn nào cũng quảng cáo “cao khỉ toàn tính do nhà mình tự nấu, nguyên chất 100%, không pha trộn”.Tuy nhiên, theo các lương y cho biết thì hiện nay chỉ có các phòng kiểm nghiệm thuốc mới có thể dùng phương pháp phân tích để kiểm tra chất lượng của cao khỉ. Do vậy, cao khỉ rất dễ bị giả hoặc bị pha trộn với các loại cao xương động vật khác. Chỉ có người trong nghề hoặc chuyên gia mới có thể phân biệt bằng mùi, vị và độ tan chảy của cao trong miệng.

Không nên tùy tiện dùng cao khỉ

Lương y Nguyễn Huy (Hội Đông Y Việt Nam) cho biết: “Cao khỉ là dạng thuốc được được chiết xuất từ xương và thịt của khỉ được nấu trong nhiều giờ đồng hồ để hơi nước bay lên, phần còn lại là cao khỉ ở dạng đặc. Cao khỉ có vị hơi chua, tính bình, không độc, có công dụng khu phong thấp, thông kinh lạc, còn dùng để hỗ trợ trị sốt rét. Thường ngày nếu trời hay chuyển thời tiết đột ngột, những người cao tuổi hay bị tê cứng chân tay, chân tay hay bị đau nhức, cao khỉ được xem là một vị thuốc có tác dụng hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị các chứng bệnh đau nhức chân tay, chân tay bị tê cứng.

 Cao khỉ còn được xem là một vị thuốc giúp bổ máu, bổ toàn thân, bổ thận, tăng cường sinh lí cho nam giới, người lớn khó ngủ, thiếu máu làm da xanh xao, đổ mồ hôi, khôi phục chức năng vận động, khoẻ gân cốt, lưng, gối…

Khi được hỏi về tác dụng chữa “bách bệnh” của loại “thần dược” này thì lương y Nguyễn Huy cho biết không có bất cứ loại dược liệu nào có thể chữa được bách bệnh cả. “Sở dĩ, tôi vẫn đánh giá cao khỉ là một loại dược liệu rất tốt, chữa được nhiều bệnh nhưng đạt đến mức thần dược chữa bách bệnh thì không đúng. Tôi đánh giá cao nhất về tác dụng chữa xương khớp của cao khỉ”.

Khi sử dụng cao khỉ, người ta thường cắt cao khỉ thành từng miếng nhỏ từ 5-10g để ngậm, cao khỉ được tan dần trong miệng, nếu khó ăn có thể cho cao vào cháo hoặc pha cùng mật ong cho dễ uống. Hoặc có thể dùng cao để ngâm rượu để uống dần vì cao khỉ rất khó bảo quản. Hoặc trong nhiều trường hợp thì sẽ phối hợp các vị khác. Ví dụ: Cao khỉ 500g, cao sơn dương 30g cùng gừng, phèn, cồn, dầu lạc vừa đủ 100g. Ngày uống 4-6g hấp với cơm hoặc ngâm rượu cho tan. Có thể thêm mật ong cho dễ uống. Cao khỉ được xem là loại vị thuốc tốt, nhưng không nên lạm dụng loại quá nhiều, muốn sử dụng mang lại  hiệu quả tốt và tránh những tác dụng phụ, nên tìm hiểu và tư vấn những người có chuyên môn.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Huy cũng khuyên mọi người không nên tự ý sử dụng cao khỉ để chữa bệnh bởi “thần dược” đôi khi lại chính là con dao hai lưỡi hại chính lại sức khoẻ của mình. Ông chia sẻ câu chuyện về trường hợp ông có biết một bệnh nhân nữ bị dị ứng do uống rượu ngâm cao khỉ. Nghe đồn loại rượu này rất tốt có công dụng bồi bổ, uống mỗi ngày sẽ không bị đau xương, khớp nên bà đã tìm mua cao khỉ không rõ nguồn gốc. Hậu quả là người phụ nữ này nhập viện trong tình trạng phát ban khắp người, sốt cao, bọng nước dày, tổn thương niêm mạc, loét miệng, loét hậu môn và vùng sinh dục, thể trạng yếu.

Thông qua câu chuyện, ông muốn khuyên mọi người nên cẩn trọng khi sử dụng cao khỉ. “Việc sử dụng cao khỉ cần có chỉ định của bác sĩ, không tuỳ tiện, vì không phải ai cũng có thể sử dụng. Những trường hợp có bệnh lý như cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh gút… thì không nên sử dụng các loại cao xương nói chung. Hoặc nếu sử dụng thì cũng cần có sự điều chỉnh cho thích hợp”, lương y Nguyễn Huy cho biết.

Đặc biệt, lương y cũng nhấn mạnh rằng, cao khỉ có tác dụng chữa xương khớp tốt nhất đối với  những người trên 40 tuổi: “Những người dưới 40 tuổi không phải là không nên sử dụng mà sử dụng sẽ không có hiệu quả nhiều bằng những người trên 40 tuổi.. Đối với người huyết áp thấp thì nên sử dụng cao khỉ với các vị thuốc có tính nóng như: xuyên khung (6g), đương quy (8g), thục địa (16g), bạch thược (12g). Đem nấu lên với 1 lạng cao khỉ. Để dùng cho 10 -15 ngày.

Lương y Nguyễn Huy cho biết: “Không thể phủ nhận rằng, các loại sản phẩm này đó mang lại những tác dụng nhất định cho sức khỏe.

Tuy nhiên, tác dụng thực sự của chúng vẫn bị thổi phồng khi được truyền miệng từ người này qua người khác. Bên cạnh đó, đa số các sản phẩm, được sản xuất theo phương pháp truyền thống, không được quản lý chặt chẽ về mặt chất lượng và vệ sinh. Trong quá trình chế biến cao, nếu không tuân thủ các quy tắc nhất định, các loại acid amin sẽ bị phân hủy và không thể mang lại hiệu quả được”. Mặt khác, khỉ hiện nay đang là loài động vật đang được đưa vào danh mục cần được bảo tồn. Chính vì vậy lương y cũng cho rằng mọi người nên cân nhắc khi sử dụng cao khỉ.

Theo T.N - Gia đình Việt Nam