Mùa nấm mối có “tuổi thọ” rất ngắn, chỉ kéo dài từ đầu tháng Năm đến giữa tháng Sáu âm lịch hàng năm. Đây là loại nấm tự nhiên, mọc ở vùng cây trái ở miền Tây, hoặc vùng Đông Nam bộ như Đồng Nai, Bình Phước…

Nấm mối xuất hiện thường ở gần những tổ mối đất trong vườn, nghe nói nấm mọc ở vườn điều và tiêu thì ngon hết sẩy. Dân nhà vườn cho biết, khi trời mưa - nắng kéo dài nhiều ngày, cũng là lúc con mối bay ra khỏi tổ, chúng rơi rụng và chết dần sau đó, và chính ruột con mối này hòa vào đất, tạo ra một vi sinh tốt hình thành nên đám nấm mối ngon không thể tả.

Vào mùa nấm mối, người nhà quê ríu rít rủ nhau đi “săn” nấm. Họ đi từ 2h sáng, sau khi khoanh vùng nấm mối để cắt, họ mới bắt đầu “ra tay”. Dân miệt vườn rành nấm mối chia sẻ kinh nghiệm: khi nhổ nấm mối, không được dùng vật bằng kim loại hay dao để cắt, mà phải sử dụng que gỗ hoặc thanh tre.

Nếu mùa này lỡ dùng dao đi nhổ, thì chắc chắn mùa sau nấm không mọc lên nữa, bởi vì con mối “kỵ” mùi dao, vì thế nếu có dịp về quê đúng vào mùa săn nấm mối, bạn đừng quên “bí quyết” này. Ngoài ra, nếu vườn cây ăn trái nào mà phun thuốc trừ sâu nhiều, thuốc đã ngấm sâu xuống đất thì nấm cũng không mọc chỗ ấy nữa. Chính vì thế, nấm mối quý ở độ sạch, giàu dinh dưỡng, rất tốt cho sức khỏe.

Nấm mối ngon và nhiều chất dinh dưỡng, nhất là loại mới nhú trên mặt đất khoảng 3-4cm và mới bắt đầu nở. Thu hoạch lúc này, nấm vừa ngọt, vừa giòn và dai, nên giá cũng đắt hơn. Còn để nấm nở xòe ra như cây dù mới thu hoạch thì chỉ còn độ dai mà thôi. Người mua cũng phải biết cách lựa mới có được những tai nấm ngon.

Nếu nấm nở búp, cầm lên thấy săn chắc thì nấm ngon, giá không dưới 400.000đ/kg, còn nấm nở bung ra giá rẻ hơn, ngoài ra, nếu cầm lên thấy nhẹ, búng tay vào thấy xốp mềm và một vài con giòi rớt ra do nấm bị giòi đục thì không ăn được.

Nấm này không bán đại trà, thỉnh thoảng khách hàng ở TP.HCM có thể mua được nấm mối ở chợ Bà Chiểu, chợ Thị Nghè.

Nấm mối sau khi hái, người ta cạo sạch lớp đất bám bên trên, chỉ cần ngâm nước muối và rửa nhẹ để tránh làm nát, mất đi vị ngọt. Nếu chưa dùng đến thì không nên rửa mà gói nấm trong giấy báo, để ở ngăn lạnh có thể giữ khoảng bốn ngày, khi nào dùng thì mới đem ra rửa sạch.

Thứ nấm này chế biến không cần cầu kỳ, bởi càng kỳ công thì sẽ càng làm mất đi vị ngọt và mùi thơm đặc trưng. Đặc biệt, không nên nêm nếm gia vị nhiều, cũng không nên chế biến cùng các loại thịt cá khác vì sẽ làm mất hương vị độc đáo.

Nấm mối đơn giản nhất là xào tỏi, xào với mướp hương hay nấu canh với các loại rau, rắc thêm tiêu cho cay cay ăn với cơm nóng thì ngon hết biết. Cách đơn giản hơn nữa là dùng lá cách hoặc lá chuối non cuộn nấm vào, sau đó nướng trên lò than, nấm vừa chín tới bỏ lớp lá ra, chấm với muối ớt giã nhuyễn, lai rai với ít rượu nhẹ, ngọt thơm tới từng thớ thịt!

Gặp những ngày trời mưa, nếu gặp nấm này, dùng làm nhân bánh xèo, thêm ít con tôm đất ăn chung với cải bẹ xanh, rau thơm thì quá đúng điệu.

Ngoài ra, nấm mối nấu cháo gà thì chỉ có thể gọi là... số một! Cách nấu như sau: cháo nấu với gà cho có vị ngọt thịt, nấm xào riêng, khi ăn dọn nấm ra đĩa riêng, ăn đến đâu bỏ nấm vào để thưởng thức trọn vẹn vị ngọt của nấm.

Những ngày diễn ra các trận đấu World Cup, nấu một nồi cháo trắng, xào nấm với tỏi, sau đó bỏ nấm vào nêm nếm vừa ăn, nấu thêm lượt cho sôi, rắc tiêu, hành ngò lên mặt, hớp một chén cháo có đủ vị ngọt và giàu dinh dưỡng thì không gì bằng.