Khó khăn là bởi vì…

Trong một loại thực phẩm nào đó chứa rất nhiều thứ, đậu nành chẳng hạn, chứa nhiều loại isoflavons chứ không chỉ một loại. Những isoflavons này có hoạt tính gần giống như estrogene (một loại hormone nữ) ở người, được cho là có thể làm giảm rủi ro ung thư vú. Nhưng làm sao biết được là isoflavon loại nào có tác động như thế. Ngoài ra, trong đậu nành còn chứa nhiều hóa chất thực vật khác (phytochemicals) cũng ảnh hưởng đến việc ngăn ngừa ung thư, đâu riêng gì các isoflavons.

Hơn nữa, con người hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, đâu chỉ ăn uống có một loại thực phẩm để có thể xác định chính xác loại thực phẩm nào đó có hiệu quả ngăn ngừa ung thư. Đã thế, có thứ hôm nay ăn nhiều, mai ăn ít, có khi không ăn, nhiều ít thất thường.

Chưa hết, cách chế biến thực phẩm, nấu nướng chiên xào cũng ảnh hưởng đến mức rủi ro hay lợi ích mà thực phẩm đó đem lại nữa.

Do đó, nói ăn thực phẩm này, thực phẩm nọ có thể phóng ngừa ung thư chẳng có gì là chắc chắn ở đây cả.

Không chắc chắn nhưng không phủ nhận lợi ích

Mặc dù gặp khó khăn trong nghiên cứu để xác định mối quan hệ giữa thực phẩm và ung thư, nhưng Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ (AICR - American Institute of Cancer Research) và Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới (WCRF - World Cancer Research Fund) cũng đưa ra một số nhận định ban đầu rằng, các loại rau củ quả có thể (không khẳng định) giúp bảo vệ chống lại nhiều loại ung thư như ung thư miệng, họng, thanh quản, thực quản, bao tử, phổi, tụy tạng và ung thư tiền liệt tuyến.

Theo hai cơ quan nghiên cứu này, có lẽ các loại hóa chất thực vật (phytochemicals) đa dạng trong rau củ quả đã hỗ trợ nhau để làm giảm rủi ro ung thư. Một số chất này có công dụng điều hòa hormone. Một số khác làm chậm tăng trưởng tế bào ung thư và chống viêm. Cũng có loại làm giảm tác hại do các tác nhân oxid hóa gây ra.

Nhiều thực phẩm đã được nghiên cứu, và cho thấy chúng rất có thể giúp ngừa được ung thư, nhờ một số hoạt chất có sẵn trong thực phẩm. Những hoạt chất này gồm:

- Các sắc tố carotenoids làm cho rau quả có màu đỏ, cam , vàng, hoặc xanh đậm

- Các loại polyphenols trong nhiều loại trái cây như táo, trà xanh, dâu tây, thảo dược,…

- Các hợp chất allium có trong các loại hành, tỏi,…

Có thể nêu ra dưới đây một số loại rau củ quả đã được đánh giá là có thể phòng ngừa ung thư

Những nghiên cứu cho thấy các loại rau họ cải (cruciferous) như cải xanh, cải xoăn, cải xoong, bắp cải, súp lơ,… giúp điều hòa hệ enzyme phức tạp của cơ thể để ngừa ung thư, hoặc làm ngưng tăng trưởng tế bào ung thư. Tuy nhiên, những nghiên cứu này chỉ thực hiện ở quy mô phòng thí nghiệm. Hiệu quả tương tự như thế ở người khi ăn các loại rau này chưa được khẳng định.

Lycopene là một loại carotenoid có nhiều trong cà chua, đu đủ, dưa hấu,… Nhiều nghiên cứu cho thấy lycopene có thể kháng lại nhiều loại ung thư như ung thư phổi, thực quản, bao tử, ruột già,…Nhưng các nhà nghiên cứu vẫn chưa nhận thấy mối liên hệ giữa việc tiêu thụ lycopene và hạ thấp rủi ro ung thư.

Đậu nành nói chung là lành tính, có lợi cho sức khỏe, nhưng đối với ung thư lại cho nhiều kết quả trái ngược. Điển hình là ung thư vú. Nếu ăn thường xuyên đậu nành từ nhỏ thì cho thấy giảm rủi ro ung thư vú, nhưng khi đã mắc bệnh, thì đậu nành lại có thể làm phát triển khối u. Tác dụng này được quy cho các isoflavones có trong đậu nành, như đã nói ở trên.

Vấn đề là ăn uống cân bằng

Nhiều bài báo làm toáng lên với nhiều tiêu đề lạ lùng như thực phẩm là sát thủ thầm lặng, thực phẩm kia phải tránh. Và ngược lại, cũng bốc lên nhưng loại gọi là siêu thực phẩm, giúp thúc đẩy hệ miễn nhiễm, diệt tế bào ung thư,…

Nhưng thực phẩm một khi đã được phép lưu hành là thực phẩm an toàn, tại sao phải tránh? Người ta cứ thần tượng các chất chống oxid hóa để phòng chống ung thư, nhưng ít người biết, trong một ly cà phê có khoảng một ngàn chất chống oxid hóa (tùy theo cách rang). Có ai dám nói uống cà phê để phòng chống ung thư?

Vấn đề không phải một loại thực phẩm nào đó, mà là khẩu phần ăn của bạn thế nào, có đầy đủ dinh dưỡng hay không: protein, glucid, chất béo, chất xơ, các khoáng, vitamin,… Những thứ này có thế lấy từ nhiều nguồn khác nhau, nay thứ này, mai thứ khác, như rau quả, đậu, thịt cá,…, rồi còn bớt mặn bớt ngọt nữa. Các ăn uống này mà khoa học gọi là ăn uống cân bằng. Chứ không phải nuốt vài viên thần dược là đầy đủ dinh dưỡng.

Ăn uống cân bằng dinh dưỡng chỉ là một yếu tố. Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới WCRF đã tổng hợp nhiều nghiên cứu và đi đến kết luận: Khoảng 1/3 các bệnh ung thư thông thường nhất có thể ngừa được nếu kết hợp  ăn uống cân bằng dinh dưỡng, duy trì thể trọng vừa phải, và tập luyện

Theo Vũ Thế Thành - Thế giới tiếp thị