Loãng xương là bệnh liên quan chặt chẽ đến độ tuổi, giới tính. Tuổi càng cao và thuộc giới tính nữ sẽ bị loãng xương nhiều hơn. Không chỉ vậy, bạn còn có thể mắc bệnh này do sử dụng một số loại thuốc trong thời gian dài.

Thuốc gây loãng xương là một số loại thuốc rất thông thường, một số còn được cho là thuốc bổ. Có thuốc làm giảm tới 50% mật độ khoáng trong xương, có thể làm nguy cơ gãy xương tăng lên từ hai đến ba lần. Danh sách đen gồm:

Đây là những thuốc có khả năng ức chế phản ứng viêm siêu mạnh, giúp giảm đau, giảm sưng và giảm tiết dịch. Một số thuốc có thể kể ra là prednisone, hydrocortisone, dexamethasone. Thuốc thường được dùng để chữa các bệnh đường hô hấp, viêm khớp, đau thần kinh và đau xương.

Tuy nhiên, đây là thuốc dễ gây loãng xương nhất. Nó ảnh hưởng trực tiếp lên tế bào xương, làm tăng chức năng hủy xương và giảm chức năng tạo xương. Nó cũng có thể làm giảm nồng độ hoóc môn nữ giới estrogen, một hoóc môn làm tăng khoáng trong xương.

Bệnh nhân động kinh (dễ gặp ở nữ) thường phải điều trị dài, có thể tới hai năm. Thế nên tác hại của thuốc tác động mạnh đến người bệnh. Mặt khác, đây là các thuốc có tác dụng phụ làm tăng hoạt động chuyển hóa của men gan, thực chất là những men bất hoạt vitamin D, khiến vitamin D không thể hiện được chức năng. Trong khi đó, vitamin D lại là loại vitamin làm xương chắc khỏe. Tác hại này hay gặp với những thế hệ thuốc cổ điển như phenytoin, phenobarbital, primidone và carbamazepin.

Các loại thuốc như heparin và warfarin thường chỉ được sử dụng khi truyền máu để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, một số bệnh nhân bị bệnh van tim, suy tim, đột quỵ não thể nhồi máu cần sử dụng thuốc này lâu dài sau điều trị.

Chỉ cần sử dụng liên tục nhóm thuốc này trong một tháng, bệnh nhân sẽ bị gãy xương vì loãng xương. Đó là vì những thuốc này gắn kết với một protein kích thích tế bào tạo xương. Mất protein này, tế bào tạo xương không thể hoạt động hiệu quả.

Khi sử dụng thuốc an thần, cơ thể có xu hướng gia tăng nồng độ hoóc môn prolactin. Điều này khiến nồng độ estrogen, hoóc môn vô cùng quan trọng với hệ xương nữ giới, giảm xuống. Như thế, lạm dụng thuốc an thần làm giảm estrogen và mật độ xương tự nhiên.

Loại thường được sử dụng và ảnh hưởng đến loãng xương nhất là nhóm thuốc lợi tiểu quai furosemide. Furosemide làm tăng quá trình thải can-xi qua đường niệu. Can-xi bị tăng đào thải, cơ thể phải huy động can-xi từ xương cho cơ và thần kinh hoạt động. Vừa không được hấp thu thêm can-xi, lại còn mất thêm nên xương mỏng đi. Phụ nữ bị phù, bệnh tim, thận, tăng huyết áp cần chú ý các thuốc này.

Các loại thuốc như omeprazole, lansoprazole… rất tốt trong điều trị viêm loét dạ dày hành tá tràng. Tuy nhiên, nó dễ làm loãng xương. Lý do? Chúng ta thường không thèm đến bác sỹ nếu lần đầu chữa khỏi. Hầu hết mọi người hay chắc mẩm nếu tiếp tục bị đau bụng thì cứ đơn thuốc cũ mà dùng. Ít ai biết mật độ xương ở lần sau hoàn toàn khác so với lần uống đầu. Thế nên nếu cứ sử dụng tùy tiện thì xương sẽ bị bệnh.

Số liệu gần đây cho thấy loại vitamin tốt cho mắt này làm ức chế chức năng của tế bào tạo xương, tăng hoạt động của tế bào hủy xương. Lạm dụng vitamin A khiến tốc độ xương bị loãng còn đến sớm hơn so với do tuổi tác gây ra.

Khi sử dụng các thuốc trên kéo dài, bạn nên tham khảo ý kiến bác sỹ. Đừng quên dùng bổ sung canxi, vitamin D và thuốc chống loãng xương biphosphat theo liều thích hợp.

– Không sử dụng những thuốc thế hệ cũ (có nguy cơ bị loãng xương nhiều hơn) mà thay thế bằng các thuốc thế hệ mới.

– Không dùng thuốc gây loãng xương kéo dài quá một tháng. Trong trường hợp bạn bắt buộc phải sử dụng thuốc trong thời gian dài, cần có sự theo dõi chặt chẽ của bác sỹ.

– Không nên lạm dụng vitamin như vitamin A khi không có bệnh.

– Nên sử dụng thực phẩm giàu can-xi trong chế độ điều trị. Những thực phẩm tốt cho bạn là tôm, cua, cá và sữa. Đừng quên ăn thêm dầu thực vật, nó sẽ giúp bạn hấp thu vitamin D tốt hơn.

Theo BS Yên Lâm Phúc - Học viện Quân y
Tiếp thị gia đình