1. Tràn dịch đa màng là gì, thường gặp ở bệnh nhân ung thư giai đoạn mấy?

Mở đầu chương trình, nhờ BS có thể giải thích rõ hơn tình trạng tràn dịch đa màng là bệnh lý như thế nào? Bệnh nhân ung thư ở giai đoạn nào thường gặp phải tình trạng này ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Trong cơ thể chúng ta có các khoang tự nhiên như khoang màng bụng, khoang màng phổi… Tràn dịch đa màng (hay còn gọi tràn dịch đa khoang) là tình trạng dịch tích tụ bất thường tại nhiều khoang của cơ thể như các khoang màng bụng, khoang màng phổi, ít gặp hơn nhưng vẫn có đó là khoang màng tim, khoang màng tinh hoàn.

Không chỉ riêng ung thư, tình trạng tràn dịch đa màng còn gặp ở nhiều bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như bệnh lý nội khoa (xơ gan, hội chứng thận hư…), bệnh nhân nhiễm trùng như lao, bệnh nhân có bệnh lý tự miễn (viêm đa khớp, lupus ban đỏ).

Nhiều loại ung thư cũng gây tràn dịch đa màng như ung thư phổi, ung thư buồng trứng… Thực tế đúng là tràn dịch đa màng thường gặp ở bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn, ít khi gặp ở bệnh nhân giai đoạn sớm.

2. Vì sao bệnh nhân ung thư bị tràn dịch đa màng?

Nguyên nhân do đâu mà các bệnh nhân ung thư thường gặp phải tình trạng tràn dịch đa màng?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Có rất nhiều nguyên nhân gây tràn dịch đa màng bao gồm cả trực tiếp và gián tiếp. Đồng thời các nguyên nhân này có thể lồng ghép với nhau. Chẳng hạn, ung thư phổi có thể xâm lấn trực tiếp vào màng phổi, màng tim và gây tràn dịch ở hai cơ quan này. Ung thư buồng trứng có thể lan tràn trong ổ bụng và gây tràn dịch trong ổ bụng. Ngoài ra, khối u có thể làm tắc nghẽn mạch máu, hạch bạch huyết cũng làm nặng thêm tình trạng tràn dịch. Hoặc bệnh nhân giai đoạn cuối bị suy dinh dưỡng cũng dễ bị tràn dịch hơn.

Như vậy, trên một bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối thì nguyên nhân gây tràn dịch đa màng thường là do nhiều yếu tố phối hợp với nhau, không mang tính riêng lẻ.

3. Triệu chứng nhận biết bệnh nhân ung thư bị tràn dịch?

Đối với bệnh lý này, có những triệu chứng gì để bệnh nhân có thể tự phát hiện hay không? Hay phải làm các chẩn đoán hình ảnh mới thấy ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Nếu bệnh nhân có sự quan tâm đến sức khỏe của mình thì đa phần có thể tự nhận biết được. Chẳng hạn như bệnh nhân thấy bụng đột nhiên căng, nặng lên, bụng lớn ra. Khi đó, trong bụng có khả năng đã có nước. Bệnh nhân cảm thấy tức ngực, khó thở - đây cũng là dấu hiệu chỉ điểm của tràn dịch màng phổi.

Khi bệnh nhân đến khám tại các cơ sở y tế, bên cạnh việc thăm khám sẽ được chỉ định các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp (CT) để đánh giá mức độ, vị trí tràn dịch và nguyên nhân.

4. Các phương pháp điều trị tràn dịch ở bệnh nhân ung thư là gì?

Đối với bệnh lý tràn dịch đa màng, hiện nay y khoa nước ta có những phương pháp gì để điều trị? Đối với từng loại tràn dịch thì có những phương pháp nào?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Tràn dịch là biểu hiện của một bệnh. Điều trị tốt nhất là phải xác định được nguyên nhân gây tràn dịch. Ví dụ, ung thư buồng trứng gây tràn dịch ổ bụng, bệnh nhân có thể cần phải phẫu thuật cắt khối u, sau đó sử dụng thuốc đặc trị để điều trị gốc nguyên nhân, từ đó tình trạng tràn dịch sẽ cải thiện.

Bệnh nhân trang dịch màng phổi có thể được điều trị triệu chứng. Nếu dịch tái lập chậm có thể chọc hút để giải áp cho bệnh nhân bớt tức ngực, khó thở. Nếu dịch tái lập nhanh, nhiều, có thể đặt ống dẫn lưu tháo dịch ra và sau đó tiến hành xơ hóa để làm chậm bớt tình trạng tràn dịch, giúp bệnh nhân đỡ mệt, đỡ khó thở hơn.

Tràn dịch màng phổi có nhiều bệnh khác nhau, trong đó có những bệnh rất phức tạp như ung thư phổi, u ác tính các cơ quan lân cận, xơ gan, suy tim, suy thận

5. Bị sốt triền miên sau khi cắt bỏ kén khí do tràn dịch màng phổi, có nguy hiểm?

Dạ BS ơi cho cháu hỏi, mẹ cháu vừa phẫu thuật cắt bỏ kén khí do tràn dịch màng phổi sau khi rút ống sonde cắm vào ở bên sườn thì mẹ cháu bị sốt triền miên cơ thể nóng trên 38 độ nhưng chỉ hơi đau đầu thôi? BS cho tư vấn giúp cháu là mẹ cháu có bị làm sao không ạ? (Lê Uyên Nhi)

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Bạn thân mến,

Tình trạng của mẹ bạn theo tôi nên quay lại gặp trực tiếp bác sĩ đã phẫu thuật, vì bác sĩ đã thực hiện sẽ hiểu rõ nhất tình trạng của bệnh nhân. Sau phẫu thuật, rút ống dẫn lưu, ống sonde ra thấy có sốt kéo dài thì cần phải lưu ý tình trạng nhiễm trùng, áp-xe. Vì vậy, lời khuyên tốt nhất dành cho bạn là nên đưa người nhà quay trở lại bệnh viện nơi thực hiện phẫu thuật để được kiểm tra, xử trí phù hợp.

6. Cách nào hạ men gan khi điều trị tràn dịch màng phổi?

Thưa BS, em bị tràn dịch màng phổi, BS chỉ định uống thuốc, nhưng em bị men gan cao quá, có cách nào uống thuốc mà không bị men gan không ạ? (Trung Quy)

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Trung Quy thân mến,

Đây là câu hỏi khó trả lời cụ thể vì tôi không nắm thông tin bạn đang sử dụng thuốc nào, bạn có mắc viêm gan siêu vi B, C hay bệnh lý nào khác kèm theo không… Về loại thuốc nào không ảnh hưởng men gan cũng rất khó, bởi vì đa số các thuốc điều trị đều chuyển hóa vào gan, mức độ nhiều hay ít thôi.

Để giải đáp trường hợp của bạn tôi cần biết thêm bạn đang dùng thuốc nào, bệnh lý gan… Do đó, theo tôi nếu tình trạng men gan của bạn tăng cao kéo dài thì nên quay trở lại bệnh viện nơi đang điều trị. Các bác sĩ tại đây sẽ nắm tình trạng cụ thể và có thể chỉ định một số xét nghiệm để xác định nguyên nhân gây tăng men gan. Tại nhà, bạn có thể sử dụng thêm các vị thuốc làm mát cơ thể như atiso, rễ tranh, mía lao…

7. Tràn dịch màng phổi nhưng không hút được, do đâu và xử trí cách nào?

Thưa BS, bố em bị ung thư phổi giai đoạn 3 mới hóa trị lần 1 bị tràn dịch màng phổi nhưng không hút được. BS cho em hỏi có cách nào giúp giảm tràn dịch được không ạ? Em cảm ơn ạ. (Minh Quang)

ThS.BS.CK2 Nguyễn Triệu Vũ trả lời: Bạn thân mến,

Tràn dịch màng phổi không rút được do rất nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như do vị trí tràn dịch bị đóng kén hoặc có vách ở trong. Những trường hợp này theo tôi người nhà bạn nên quay lại bệnh viện đang điều trị để bác sĩ thăm khám, tìm ra nguyên nhân và có hướng xử trí phù hợp nhất. Ví dụ, nếu dịch bị đóng kén, bác sĩ dưới hướng dẫn của siêu âm, CT sẽ chọc hút từng kén. Hoặc nếu có nhiều vách ngăn thì sẽ can thiệp để phá các vách ngăn này và sau đó mới hút, xơ hóa được.