Tầm soát đột quỵ từ sớm: khi nào là cần thiết?

Nếu bạn là người trẻ và đang nghĩ “đột quỵ là chuyện của người lớn tuổi”, hãy suy nghĩ lại. Chủ động đi kiểm tra sức khỏe định kỳ - càng sớm càng tốt “nếu có yếu tố nguy cơ”. Bởi đột quỵ không chừa một ai, nhưng có thể được phòng ngừa.

Một chàng trai 27 tuổi, tốt nghiệp sau đại học từ Anh, đang làm việc tại một trường đại học lớn. Tối hôm đó, sau khi ăn uống cùng bạn bè và dùng vài chai bia, cậu trở về nhà như mọi lần. Nhưng đến nửa đêm, người nhà phát hiện cậu liệt nửa người bên phải, không nói được.

Khi được chuyển đến Bệnh viện Nhân dân 115, tổn thương não đã lan rộng gần hết nửa bán cầu, buộc phải phẫu thuật lấy bỏ một phần xương sọ để giữ mạng sống. Nhưng như lời bác sĩ: "Cậu bé đã không còn tương lai".

Trường hợp này được chia sẻ bởi PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - chuyên gia đầu ngành về đột quỵ, như một lời cảnh tỉnh về tình trạng đột quỵ đang ngày càng trẻ hóa ở Việt Nam. Bác sĩ Thắng cho biết, cùng khoảng thời gian, một sinh viên Y khoa sinh năm 2002 cũng bị đột quỵ, nhưng may mắn được điều trị kịp thời và đã hồi phục hoàn toàn.

Độ tuổi nào nên bắt đầu tầm soát nguy cơ đột quỵ?

Đây là câu hỏi được nhiều người trẻ - và cả phụ huynh - đặt ra sau những câu chuyện đau lòng như trên. Tuy nhiên, theo bác sĩ Thắng, hiện chưa có bằng chứng y học rõ ràng về độ tuổi tối ưu để tầm soát nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là ở những người không có biểu hiện bất thường.

Tuy vậy, theo khuyến cáo của Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Hội Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA), việc đánh giá nguy cơ đột quỵ có thể bắt đầu từ tuổi 40 trong các buổi khám sức khỏe định kỳ - chủ yếu tập trung vào các yếu tố nguy cơ như:

Tăng huyết áp
Tiểu đường
Mỡ máu cao
Hút thuốc lá, sử dụng chất gây nghiện

Tầm soát đột quỵ từ sớm - khi nào là cần thiết?

Bác sĩ Thắng nhấn mạnh: Nếu bạn dưới 40 tuổi nhưng có các yếu tố nguy cơ sau, hãy chủ động đi kiểm tra sức khỏe sớm hơn:

Gia đình có người mắc đột quỵ/tim mạch từ trẻ
Cá nhân có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, rung nhĩ
Lối sống ít vận động, hút thuốc, thừa cân béo phì
Từng có cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA)

Trong nhiều trường hợp, những bệnh lý gây ra đột quỵ không hề biểu hiện triệu chứng cho đến khi quá muộn. Việc tầm soát sớm không phải để biết mình có đột quỵ hay chưa, mà để phát hiện các yếu tố nguy cơ và can thiệp kịp thời, từ thay đổi lối sống đến điều trị y tế.

Góc nhìn nhân văn từ một trung tâm đột quỵ ở Thái Lan

PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng trải nghiệm “gương đột quỵ” tại một trung tâm đột quỵ ở Thái Lan (Ảnh: FB Thang Nguyen)

Trong chuyến công tác tại một trung tâm đột quỵ ở Thái Lan, bác sĩ Thắng kể lại rằng: nơi đây có một “gương đột quỵ” - một tấm gương mô phỏng bằng AI, giúp người xem hình dung gương mặt và thân thể mình sẽ thay đổi ra sao nếu bị đột quỵ. Một hình thức truyền thông y tế tưởng như vụn vặt, nhưng lại đánh thức nhận thức phòng bệnh từ sâu trong tiềm thức mỗi người.