Khi bị bỏng, nếu sơ cứu không đúng cách sẽ khiến cho vết thương trở nên xấu đi, rất khó điều trị và có thể để lại sẹo.

Nguyên nhân, mức độ bỏng và những phương pháp trị bỏng sai lầm trong dân gian

BS Đặng Phi Yến, Trưởng phòng Truyền thông - Giáo dục sức khỏe, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP.HCM, cho biết có nhiều nguyên nhân gây ra bỏng, bao gồm:

- Lửa.
- Vật rắn nóng (bàn ủi, bô xe, dụng cụ nấu ăn, kim loại, thủy tinh đang nóng…)
- Chất lỏng nóng, sôi (nước, canh, dầu, mỡ…)
- Khói, hơi nóng (hơi nước đang sôi, khói bô xe nóng thoát ra).
- Điện.
- Chất phóng xạ (từ nhà máy hạt nhân, bom nguyên tử...); bức xạ (tia laser, tia X…)
- Ánh sáng mặt trời hoặc tia cực tím (UV), ánh sáng từ đèn chiếu sáng.
- Hóa chất như axit mạnh, kiềm (dung dịch kiềm, xi măng, sơn, xăng).
- Ma sát.

Dựa vào độ sâu của da bị tác động, bỏng được chia làm 4 độ:

- Bỏng độ một: Ảnh hưởng đến các lớp ngoài của da (biểu bì), gây mẩn đỏ, đau và thường được giải quyết với các biện pháp cấp cứu trong vòng vài ngày đến một tuần.

- Bỏng độ hai: Ảnh hưởng đến cả biểu bì và lớp thứ hai của da, gây mẩn đỏ, đau và sưng. Bỏng độ hai thường trông ướt hoặc ẩm. Mụn nước có thể phát triển. Bỏng sâu độ hai có thể gây ra sẹo.

- Bỏng độ ba: Liên quan đến lớp biểu bì, hạ bì và tiếp cận các mô bên dưới chúng (mô dưới da). Bỏng độ ba có thể phá hủy dây thần kinh.

- Bỏng độ bốn: Tổn thương vượt ra ngoài mô dưới da và vào các dây thần kinh, cơ bắp và xương nằm bên dưới. Da có thể bị đen hoặc cháy. Nếu thần kinh bị tổn thương nặng, có thể cảm thấy không đau.

BS Đặng Phi Yến cũng khuyến cáo, trong tất cả các trường hợp bị bỏng, tuyệt đối không được sử dụng các biện pháp dân gian sai lầm để sơ cứu bỏng như bôi kem đánh răng, bôi nước tiểu, bôi mẻ, rửa vết bỏng bằng nước vôi, nước mắm, thậm chí còn sử dụng muối để rửa vết bỏng, dùng thuốc Đông y, đắp lá … Những cách này chỉ khiến vết bỏng nặng thêm, bị nhiễm khuẩn, gây khó khăn trong điều trị và nguy hiểm đến tính mạng.

Áp dụng các biện pháp có khoa học sẽ giúp vết bỏng nhanh lành

Cũng theo BS Đặng Phi Yến, biện pháp sơ cứu ban đầu rất đơn giản là ngâm vùng bỏng vào nước lạnh sạch (nước máy) càng sớm càng tốt trong thời gian khoảng 20 phút (không dùng nước đá). Chú ý không để vòi nước máy chảy quá mạnh vào vết bỏng, dễ làm bể nốt phồng, gây đau đớn và nhiễm trùng.

Sau đó, cởi bỏ quần áo trước khi phần bị bỏng sưng lên. Chú ý dùng kéo cắt bỏ quần áo nạn nhân nếu quần áo dính vào vết bỏng. Không được tự ý lấy bất cứ vật gì bám trên vết bỏng. Tiếp theo, băng nhẹ vùng bị bỏng bằng vải, băng hay gạc sạch, tránh làm vỡ nốt phồng. Tuyệt đối không dùng băng dính băng vết bỏng và bôi bất cứ thứ gì vào vết thương. Cuối cùng là ủ ấm cho nạn nhân, cho uống nhiều nước, cháo loãng, súp…

Đây là cách dành cho những trường hợp bị bỏng nhẹ, còn đối với trường hợp bỏng rộng và sâu cần phải đưa đi bệnh viện, trước khi đưa đến bệnh viện, cần cho nạn nhân uống nước muối đường (1 lít nước sôi để nguội pha 1 muỗng cà phê muối và 8 muỗng cà phê đường) hoặc uống oresol (pha 1 lít nước sôi để nguội với 1 gói oresol) để phòng ngừa mất nước và các chất điện giải, sau đó đưa nạn nhân đến ngay trung tâm y tế gần nhất.

Hiện nay, trẻ em bị bỏng chiếm tỉ lệ khá cao trong số các tai nạn, thương tích ở trẻ. Vì vậy, điều quan trọng nhất là phải phòng tránh bỏng cho trẻ:

- Cách ly trẻ với nhà bếp trong thời gian nấu ăn, nhà cần phải có cửa hoặc tấm chắn cách ly nhà bếp với nhà trên để trẻ không xuống được bếp khi đang nấu ăn. Bếp gas, lò nướng, bếp điện phải để trên cao để trẻ không với tới được.

- Cha mẹ không nên sưởi ấm cho trẻ bằng cách đốt củi, lá, than… Trong trường hợp nhất thiết phải đốt than, củi sưởi ấm thì tuyệt đối không được đốt trong phòng kín và xa tầm với của trẻ để phòng tránh bỏng và ngộ độc khí CO.

- Phích nước sôi, thức ăn mới nấu, bàn là đang nóng, diêm, bật lửa, ga, xăng, cồn đèn… ở nơi trẻ không sờ hoặc với tới được như để trong giá, trong tủ có khóa hoặc trên bàn cao.

- Bưng nước nóng, thức ăn mới nấu tránh xa trẻ để không va đụng. Luôn kiểm tra nhiệt độ của thức ăn, đồ uống trước khi cho trẻ ăn, uống. Không cho trẻ dưới 8 tuổi tự ăn, tự tắm bằng vòi nước nóng lạnh và luôn kiểm tra nhiệt độ nước trước khi tắm cho trẻ.

- Người lớn cần dạy trẻ trên 6 tuổi cách phòng tránh bỏng, những cách xử trí bỏng đơn giản. Đặc biệt, luôn trông chừng trẻ mọi nơi, mọi lúc là cách tốt nhất để phòng tránh tất cả các loại bỏng cho trẻ.