1. Sinh con “thuận tự nhiên” đang bị hiểu nhầm như thiên nhiên hoang dã

Thưa BS, cách sinh con “thuận tự nhiên” tiềm ẩn những nguy cơ, rủi ro nào cho cả mẹ lẫn bé ạ? Quá trình chuyển dạ và hậu sản người phụ nữ liệu có trắc trở hơn vì sinh con thuận tự nhiên?

TS.BS Trần Nhật Thăng trả lời: Việc sinh con thuận tự nhiên là một khái niệm bị hiểu nhầm, vấn đề này sẽ có những ý tốt về việc chăm sóc người phụ nữ trong quá trình chuyển dạ lẫn sau sinh nhưng vẫn có những ý bị suy nghĩ lệch hướng và lạm dụng.

“Thuận tự nhiên” có rất nhiều khía cạnh, các nhà sản khoa đã học hỏi từ kinh nghiệm bao đời để giúp người phụ nữ trải qua cuộc chuyển dạ một cách thuận lợi nhờ được nâng đỡ tâm lý, được hỗ trợ, đồng hành cùng người chồng đón con và được sự hỗ trợ của nhân viên y tế được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp. Từ đó, cuộc chuyển dạ sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn về mặt tâm lý, nếu cần thiết sẽ sử dụng các biện pháp giảm đau, quan trọng hơn hết là đảm bảo được tính an toàn của cuộc sinh.

Em bé cũng được các nhà sản khoa phân tích về những thay đổi trong cuộc chuyển dạ, những giờ đầu tiên sau sinh, từ đó, đưa ra những hướng dẫn để em bé được chăm sóc gần với tự nhiên nhất và vẫn đảm bảo an toàn. Trong đó, có những khía cạnh như: chậm cắt dây rốn, đợi tình trạng dây rốn tự ngưng sau đó sẽ cắt để giảm thiểu việc thiếu máu sau sinh, đồng thời, trẻ sẽ được thừa hưởng thêm những trao đổi từ mẹ, bánh nhau vào những giờ đầu tiên.

Quan trọng hơn là da kề da, giúp trẻ ngay lập tức được gặp làn da, hơi thở, nhịp tim và hệ khuẩn chí trên da người mẹ. Như vậy, “thuận tự nhiên” trong y khoa hiện đại vẫn được tiến hành thực hiện.

Tuy nhiên, gần đây, vấn đề “thuận tự nhiên” bị biến tấu, có những hiểu nhầm dẫn đến các trào lưu mang tính tiêu cực và cực đoan thái quá, có nghĩa, những người này đã xóa bỏ hết những can thiệp y khoa giúp việc chuyển dạ tự nhiên trở nên an toàn nhất có thể, họ đề cao mọi thứ thật sự như trong “thiên nhiên hoang dã”, điều đó khiến trẻ sơ sinh là người chịu ảnh hưởng đầu tiên.

Nếu người mẹ có đủ sức khỏe để vượt qua tất cả các trở ngại về cuộc chuyển dạ, đứa trẻ vẫn là một sinh linh yếu ớt trong thời gian đầu đời, cần được bảo vệ, can thiệp kịp thời của nhân viên y tế, không chỉ dựa trên kinh nghiệm và trải nghiệm của một người đỡ sinh theo cách truyền thống.

Vì vậy, nếu đề cập về vấn đề “thuận tự nhiên”, cần hiểu rõ là trong hoàn cảnh được y tế nâng đỡ và chăm sóc đúng mực. 

2. Trẻ sơ sinh có thể ảnh hưởng tính mạng nếu sinh con “thuận tự nhiên”

Việc có 1 trường hợp sinh con “thuận tự nhiên” thành công khiến các chị em càng thêm tâm đắc và cho rằng mọi thứ chuyên gia cảnh báo, báo chí nói chỉ là “hù”. Thực tế, tỷ lệ sinh con “thuận tự nhiên” thành công có “một chín, một mười” so với sinh tại bệnh viện như mạng xã hội đang đồn thổi?

TS.BS Trần Nhật Thăng trả lời: Trong những thông điệp được đăng tải trên mạng xã hội hiện nay, có những khía cạnh không đúng, thậm chí bị cực đoan, thái quá.

Về vấn đề con sinh ra trong một bàn tay xa lạ, cần hiểu rõ là nếu được tiến hành chăm sóc, đỡ sinh như một người thai phụ đúng chuẩn, chắc chắn người mẹ sẽ được tiếp xúc với con ngay lập tức sau khi sinh.

Em bé được đánh giá song hành cùng thời điểm ngay khi người mẹ được ôm con trong tay, không ai tách con khỏi mẹ nếu như đó là đứa trẻ không cần sự hỗ trợ về y tế. Nếu cần sự hỗ trợ về y tế, sẽ được thực hiện ngay lập tức để trẻ có thể vượt qua nhanh chóng những phút đầu tiên đáp ứng với cuộc sống còn khá khó khăn.

Ngay khi mọi thứ bình thường, đứa trẻ sẽ được trở về vòng tay mẹ, các y bác sĩ luôn đề cao sự đồng hành của người chồng bên cạnh vợ những giây phút chuẩn bị sinh nở và đón em bé chào đời.

Vì vậy, việc cho rằng sinh tại bệnh viện không an toàn, hô hào hãy đẩy tất cả mọi thứ trở về tự nhiên khi chưa có chăm sóc về y tế, và sinh nở hoàn toàn không có sự hỗ trợ về y tế, điều này đã xóa sổ rất nhiều công sức của toàn bộ xã hội và ngành khoa học để đẩy mạnh việc an toàn cho thai phụ và trẻ sơ sinh.

Theo thống kê hiện nay tại Mỹ, tỷ lệ thai phụ tử vong, chu sinh chiếm khoảng 23 - 24 trường hợp trong 100.000 trường hợp sinh nở. Tỷ lệ đó vẫn được đánh giá là cao hơn so với các nước Tây Âu, Bắc Âu phát triển. Bởi vì, cho rằng vùng địa lý của Mỹ quá lớn, việc phân biệt dân tộc, chủng tộc, các cộng đồng tại quốc gia này đang còn là vấn nạn, khiến những người trong cộng đồng không được hưởng các dịch vụ y tế chịu một tử suất cao hơn con số trung bình là 24 người/100.000 trường hợp sinh.

Tuy nhiên, con số đó là xét về trường hợp sinh, nếu xem xét tử suất trẻ sơ sinh trong 28 ngày đầu tiên đến 1 năm đầu đời, tử suất chu sinh trung bình ở Việt Nam là 17/1000 trường hợp. Nếu nhân lên thì tử suất tại Việt Nam là 1.700 trường hợp/100.000 trường hợp sinh.

Đây không phải con số quá lớn nếu cộng tất cả các bệnh viện sản trong địa bàn TPHCM, trung bình một năm sẽ có khoảng 140.000 - 150.000 trường hợp sinh, do đó, nếu xóa sổ hết những cố gắng của ngành y để kéo giảm tử vong cho trẻ xuống, thì con số 1.700 trường hợp trẻ chết chu sinh vì không được chăm sóc y tế đúng mức sẽ tăng lên rất nhiều.

Theo đó, trẻ sơ sinh sẽ là người chịu ảnh hưởng nhiều nhất, không phải những ông bố hay bà mẹ nghe theo các phong trào hô hào sinh nở hoàn toàn tự nhiên, không cần đến sự hỗ trợ của y tế. Người lớn có thể chịu đựng được đau đớn, chảy máu và đến bệnh viện để được cấp cứu khi tình trạng trở nên quá nặng, nhưng với trẻ sơ sinh, trong tích tắc sẽ ảnh hưởng đến sinh mạng và các di chứng lâu dài.

- Phong trào “thuận tự nhiên” nếu vô tình được lan rộng thông qua mạng xã hội sẽ khiến chúng ta phải “trả giá” đắt như thế nào, thưa BS?

TS.BS Trần Nhật Thăng trả lời: Những phân tích về thống kê đã phần nào cho cộng đồng hiểu rằng, nếu hiểu sai vai trò can thiệp của y tế sẽ để lại số lượng trẻ chết chu sinh và di chứng, hậu họa rất lớn cho xã hội.

Bên cạnh đó, cần hiểu được mặt tích cực của vấn đề là người dân bắt đầu có đòi hỏi về việc cần có quy trình sinh nở đúng chuẩn và tôn trọng giai đoạn sinh lý tự nhiên. Như vậy, đó là điều cho thấy trình độ, ý thức của người dân đã nâng cao.

Đồng thời, những người làm sản khoa hiện đại sẽ góp phần đưa những hiểu biết, kết hợp giữa tự nhiên và sự can thiệp đúng cách của y khoa đến người dân. Nếu tiếp tục hiểu sai, những quan điểm không được trao đổi và để người dân đi xa rời hệ thống chăm sóc y tế, một phần lỗi về vấn đề này sẽ nằm ở những người làm truyền thông và những người cung cấp dịch vụ y tế.

Vì vậy, các bác sĩ rất mong muốn bậc cha mẹ trong tương lai gần, nếu có những yêu cầu, kế hoạch sinh nở hiện đại, nên trao đổi thẳng thắn với bác sĩ, từ đó, gỡ ra các điểm hiểu chưa đúng để tiệm cận với nhau về nhu cầu,  đưa đến dịch vụ y tế chăm sóc đúng mức và khoa học.

3. Không nên tiếp nhận thông tin một chiều mà xô đổ hết thành tựu y khoa

Nhiều người bày tỏ quan điểm, “ngày xưa các cụ, ông bà mình vẫn sinh thế, con vẫn khỏe mạnh”. Thực tế, việc sinh nở “thuận tự nhiên” vì điều kiện y tế còn thiếu thốn của ông bà ta ngày xưa, có “màu hồng” như nhiều người đang nghĩ?

TS.BS Trần Nhật Thăng trả lời: Không thể nhìn nhận một số thông tin một chiều, những thông tin chưa đầy đủ các mặt của vấn đề, từ đó, xô đổ hết những thành tựu về y khoa và chăm sóc sức khỏe toàn dân.

4. Sinh nở tại bệnh viện sẽ được chăm sóc an toàn, khoa học, trước - trong và sau sinh

Khi sinh con tại bệnh viện, được chăm sóc y tế toàn diện, mẹ sẽ trao cho bản thân mình và đứa trẻ cơ hội được phát triển như thế nào, thưa BS?

TS.BS Trần Nhật Thăng trả lời: Một điều chắc chắn là tại bệnh viện có thể xử lý các trường hợp khẩn cấp và đưa ra những giáo dục và chăm một cách phù hợp, không thể lường trước được những thay đổi cấp tính và những khó khăn ở những phút cuối của cuộc chuyển dạ. Vì vậy, cần lựa chọn một cơ sở y tế đúng chuẩn để sinh nở an toàn là điều cần thiết.

Từ đúc kết của ông bà ta “cửa chửa là cửa mả”, việc sinh nở đi liền với nguy cơ tử vong, không tử vong ở người mẹ cũng có thể tử vong ở con, nếu việc chăm sóc không thuận tiện và không xử lý kịp thời. Bên cạnh đó, khi sinh nở tại bệnh viện sẽ có các phương thức giúp người mẹ vượt qua các nặng nề của cuộc chuyển dạ.

Nếu cuộc chuyển dạ thành công, việc chăm sóc y tế và giáo dục sức khỏe, mang đến những thông tin đúng cho những ngày đầu tiên sau sinh về việc duy trì nguồn sữa mẹ nuôi con, tăng cường nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn đều có thể diễn ra một cách khoa học.

Tùy từng cá nhân, mỗi người có những khó khăn khác nhau để tiếp cận con một cách đúng mức, sinh nở tại bệnh viện sẽ giúp xác định vấn đề cần can thiệp một cách khoa học ở mỗi người, không chỉ theo trào lưu hay theo bài vở, lý thuyết suông.