Bổ sung vitamin D từ ánh sáng mặt trời. Ảnh: Shutterstock

Khi nói đến vitamin D, hầu hết mọi người nghĩ đến sức khỏe của xương, nhưng vitamin này làm được nhiều điều hơn thế và thậm chí nó có thể giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Tại sao vitamin D giúp xương chắc khỏe?

Vitamin D là một vitamin tan trong chất béo, có nghĩa là nó được lưu trữ trong các mô mỡ trên cơ thể. Một trong những chức năng chính của loại vitamin này là hỗ trợ đường tiêu hóa hấp thụ canxi và phốt pho từ thức ăn, giúp xương chắc khỏe.

Trên thực tế, nếu không có vitamin D, các chuyên gia ước tính rằng bạn chỉ hấp thụ khoảng 10-15% canxi và 60% phốt pho từ thực phẩm bạn ăn. Không có đủ canxi, cơ thể bạn tạo ra thứ gọi là nguyên bào xương, đó là những tế bào hòa tan các khoáng chất trong xương theo nghĩa đen, khiến xương yếu và dễ gãy.

Điều này giúp giải thích tại sao những người thiếu vitamin D có nguy cơ mắc bệnh loãng xương cao hơn.

Làm thế nào vitamin D và trầm cảm có mối liên quan?

Thiếu vitamin D có liên quan đến tăng nguy cơ trầm cảm. Hơn nữa, những người bị rối loạn cảm xúc theo mùa có thể không sản xuất đủ vitamin D, điều này có thể giải thích các triệu chứng của họ.

Tuy nhiên, những mối liên quan này không có nghĩa là đủ vitamin D có thể giúp điều trị trầm cảm. Cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu nếu thiếu vitamin D là nguyên nhân hoặc nếu có một lý do khác cho mối liên quan giữa nó và trầm cảm.

Vì sao vitamin D có thể làm giảm tử vong do ung thư?

Trong 20 năm qua, các nghiên cứu quan sát đã liên kết một số bệnh với mức vitamin D thấp, như bệnh tiểu đường type 2, bệnh tim mạch và ung thư. Nhưng cho đến nay các thử nghiệm lâm sàng chưa cho thấy mối quan hệ đáng kể giữa mức độ thấp của vitamin và các tình trạng này.

Bằng chứng thuyết phục nhất về lợi ích vitamin D ngoài sức khỏe xương đến từ một nghiên cứu lớn được công bố vào năm 2019 đã kiểm tra tác động của việc bổ sung vitamin D đối với bệnh ung thư và tim mạch thông qua một thử nghiệm ngẫu nhiên trên 25.000 người. Đây là thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên lớn nhất về chủ đề này cho đến nay.

JoAnn Manson - điều tra viên chính của nghiên cứu, là giáo sư tại Harvard và là trưởng khoa y tế dự phòng tại Bệnh viện Brigham and Women's, nói rằng cô và các đồng nghiệp của mình không thấy giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh ung thư hoặc bệnh tim mạch.

Tuy nhiên, họ thấy "bổ sung vitamin D có liên quan đến tín hiệu giảm tử vong do ung thư", Manson nói. Có nghĩa là những người mắc bệnh ung thư đã bổ sung vitamin D trong hai năm hoặc hơn, giảm 25% nguy cơ tử vong do ung thư so với nhóm đối chứng sử dụng giả dược.

Vitamin D và COVID-19 có mối liên kết như thế nào?

"Vitamin D rất quan trọng vì vô số lý do, và bây giờ nó còn quan trọng hơn với vai trò tiềm năng cải thiện chức năng miễn dịch trong đại dịch COVID này", Manson cho biết.

Nghiên cứu quan sát sơ bộ gần đây đã tìm thấy mối liên hệ giữa thiếu vitamin D và COVID-19. Các nhà nghiên cứu đã so sánh các trường hợp COVID-19 nghiêm trọng ở Mỹ, Anh, Đức, Ý và các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề khác. Họ báo cáo rằng "nguy cơ mắc bệnh COVID-19 nghiêm trọng ở những bệnh nhân bị thiếu vitamin D nghiêm trọng là 17,3% trong khi con số tương đương với bệnh nhân có mức vitamon D bình thường là 14,6%."

Bài viết đầy đủ về nghiên cứu này chưa được công bố. Tuy nhiên, điều đó gợi ý rằng, vitamin D thực sự có thể có tác dụng đối với hệ thống miễn dịch, giúp chống lại virus và làm giảm phản ứng viêm, có thể bảo vệ chống lại nhiễm trùng nghiêm trọng.

Đây không phải là nghiên cứu đầu tiên tìm thấy mối liên hệ giữa vitamin D và hệ thống miễn dịch. Một phân tích tổng hợp - được công bố vào năm 2017 - trong số 10.933 người tham gia trong 25 thử nghiệm ngẫu nhiên cho thấy bổ sung vitamin D có liên quan đến nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính thấp hơn. Lợi ích bảo vệ lớn nhất khi bệnh nhân dùng bổ sung vitamin D hàng ngày hoặc hàng tuần, thay vì dùng một liều lớn.

Làm thế nào để có đủ vitamin D?

Mọi người nhận được một số vitamin D từ ánh sáng mặt trời vì cơ thể tổng hợp vitamin khi tia UV chiếu vào da. Manson nói rằng mặc dù tiếp xúc với tia cực tím rất quan trọng để có vitamin D, nhưng cô không khuyến khích mọi người ra ngoài nắng trong một thời gian dài với làn da không được bảo vệ vì có thể bị cháy nắng và tăng nguy cơ ung thư da.

Không có nhiều thực phẩm giàu vitamin D. Các loại cá béo như cá hồi và cá ngừ là một trong những nguồn vitamin D tự nhiên tốt nhất. Sữa bò, sữa thực vật, ngũ cốc và một số thực phẩm khác thường được bổ sung vitamin D, ngăn ngừa bệnh còi xương ở trẻ em do thiếu vitamin D.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người lớn tuổi có nhiều nguy cơ bị thiếu vitamin D vì khả năng tổng hợp vitamin D giảm theo tuổi tác.

Hầu hết mọi người không bị thiếu vitamin D thực sự, nhưng vẫn có thể có ít hơn lượng tối ưu trong máu. Nếu việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời bị hạn chế và bạn lo lắng không nhận đủ vitamin D, bạn có thể xem xét bổ sung để nhận được lượng vitamin D theo khuyến cáo. Quá nhiều vitamin D có thể gây ra buồn nôn, nôn và đi tiểu thường xuyên. Tốt nhất nên tham khảo lời khuyên của bác sĩ trước khi quyết định sử dụng.