P/V: Với kinh nghiệm nhiều năm tiếp nhận và điều trị các trường hợp đột quỵ (Tai biến mạch máu não), chuyên gia đánh giá như thế nào về nguy cơ đột quỵ ở người cao huyết áp (tăng huyết áp)?

GS.TS Nguyễn Văn Thông: Theo Tổ chức đột quỵ thế giới (WSO), cao huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ. Thống kê nghiên cứu cho thấy, tần suất đột quỵ tăng rất rõ ở bệnh nhân cao huyết áp: tần suất đó là 1,7% ở nam, 0,8% ở nữ, tăng lên 5,2% ở nam và 3,5% ở nữ nếu là bệnh nhân cao huyết áp. 

Tăng huyết áp lâu dài làm tổn thương thành mạch máu, hình thành các mảng xơ vữa, tạo huyết khối làm tắc mạch. Cơn tăng huyết áp quá cao (tăng huyết áp kịch phát) có thể gây đột quỵ chảy máu não, phù não. Cả tăng huyết áp tâm thu và tâm trương đều là yếu tố nguy cơ độc lập gây ra các loại đột quỵ như hiện nay. 

Vì vậy, cách tốt nhất giúp ngăn ngừa đột quỵ ở người cao huyết áp là phải chủ động kiểm soát huyết áp thật tốt và giữ huyết áp ổn định lâu dài.

P/V: Thưa ông, được biết tỉ lệ người cao huyết áp không tuân thủ phác đồ điều trị vẫn ở mức cao, nhiều người tự ý bỏ thuốc hay giảm liều thuốc tây y mà không hỏi ý kiến bác sĩ, điều này gây nguy hiểm như thế nào đến người bệnh ?

GS.TS Nguyễn Văn Thông: Phần lớn các thuốc tây y điều trị cao huyết áp thường chỉ tác động vào một cơ chế hạ huyết áp nhất định. Do vậy, các bác sĩ thường chỉ định kết hợp từ 2 loại thuốc với cơ chế khác nhau nhằm tác động vào nhiều đích trong sinh lý bệnh tăng huyết áp, giúp hạ huyết áp một cách nhanh chóng nhất. Tuy nhiên, bên cạnh việc mang đến tác dụng nhanh, thuốc tây y dùng lâu ngày có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn như ho, dị ứng, buồn nôn, phù chi, nhịp tim nhanh, v.v. ảnh hưởng đến chức năng gan, thận và thậm chí kháng thuốc... Đây cũng là lý do khiến nhiều người cao huyết áp lo ngại, tự ý giảm liều tây y với mong muốn giảm bớt tác dụng phụ.

Bên cạnh đó, việc điều trị cao huyết áp thường kéo dài, thậm chí cả đời nên người bệnh ngoại trú rất khó tuân thủ theo phác đồ. Điển hình nhất là tình trạng người bệnh khi thấy huyết áp đã về chỉ số mục tiêu thì vội vàng giảm liều, dừng thuốc vì sợ rằng uống thêm nữa sẽ “tụt quá”. Hậu quả là việc kiểm soát huyết áp trở nên vô cùng khó khăn, huyết áp dễ tăng cao đột ngột, người bệnh có thể đối mặt với nguy cơ đột quỵ bất kỳ lúc nào.

P/V: Trước khi có sự tiến bộ y học hiện đại, từ nhiều năm trước ông cha ta cũng sử dụng những bài thuốc Đông y từ các loại thảo dược để điều trị cao huyết áp, xin ông hãy chia sẻ thêm.

GS.TS Nguyễn Văn Thông: Y học cổ truyền Việt Nam đã được hình thành và phát triển từ hàng nghìn năm trước. Khi Tây y còn chưa xuất hiện, bằng kinh nghiệm thực tiễn, cha ông ta đã nghiên cứu và tìm ra nhiều dược liệu quý, nhiều bài thuốc hay giúp điều trị cao huyết áp hiệu quả như Địa long, Hòe hoa, Nattokinase, các vị thuốc khác trong bài "Giáng áp hợp tễ", v.v. Khi kết hợp các dược liệu này với nhau sẽ mang đến tác dụng hạ huyết áp nhanh hơn, ổn định huyết áp lâu dài và phòng tránh nguy cơ đột quỵ. 

Về quan điểm điều trị, Đông y cho rằng nguyên nhân gây bệnh cao huyết áp là do rối loạn công năng các tạng Tâm, Can, Thận làm cho âm dương mất cân bằng, không điều hòa được huyết áp khiến huyết tăng cao. Từ đó, Đông y hướng tới phục hồi công năng các tạng phủ, trị bệnh từ gốc, giúp bệnh nhân ổn định huyết áp dần dần nên hiệu quả lâu nhìn thấy hơn so với tây y, người bệnh thường phải kiên trì sử dụng từ 2 - 3 tháng để đạt hiệu quả.

P/V: Thưa ông, hiện nay Đông - Tây y kết hợp đang là xu thế mới trong điều trị cao huyết áp tại nhiều nước trên thế giới. Đánh giá của ông về phương pháp này như thế nào?

GS.TS Nguyễn Văn Thông: Như tôi đã chia sẻ, Tây y thiên về điều trị triệu chứng, giải quyết phần ngọn của bệnh, xử lý được các tình huống trong trường hợp cấp bách còn Đông y lại thiên về chữa bệnh từ gốc, nâng đỡ cơ thể, giúp cơ thể tăng sức đề kháng với bệnh tật, giúp ổn định huyết áp một cách từ từ. Chính vì vậy, khi kết hợp tinh hoa của hai nền y học này với nhau sẽ giúp phát huy thế mạnh của cả hai phương pháp, tăng cường hiệu quả kiểm soát huyết áp, đồng thời hạn chế được tác dụng phụ không mong muốn của thuốc tân dược.

Phương pháp Đông - Tây y kết hợp đã được ứng dụng tại nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Đây là phương pháp đã được Bộ Y Tế khuyến khích áp dụng trong điều trị cao huyết áp tại các cơ sở.  Tôi đã từng tiếp nhận và điều trị cho rất nhiều người cao huyết áp theo phương pháp này, kết quả đều cho phản hồi tốt, người bệnh không chỉ nhanh chóng kiểm soát được huyết áp mà còn bớt được nỗi lo suy giảm chức năng gan, thận so với khi dùng thuốc tây đơn độc, kéo dài.

Hiện nay, trên thị trường tràn lan các sản phẩm thảo dược với công dụng hỗ trợ hạ huyết áp. Người bệnh lưu ý cần tìm hiểu kỹ thông tin, lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, xuất sứ, lâu năm trên thị trường, sản xuất tại các cơ sở có uy tín, đạt tiêu chuẩn chất lượng và được Bộ y tế cấp phép, tránh tiền mất tật mang.

P/V: Có sản phẩm thảo dược cụ thể nào được ông đánh giá cao trong việc giúp ổn định huyết áp hiện nay?

GS.TS Nguyễn Văn Thông: Trong các dòng sản phẩm thảo dược hỗ trợ kiểm soát huyết áp hiện nay, tôi đánh giá cao Hạ Áp Ích Nhân do công ty Nam Dược sản xuất. Sản phẩm Hạ Áp Ích Nhân được chiết xuất từ Địa long, Hòe hoa, Nattokinase, các vị thảo dược khác trong bài "Giáng áp hợp tễ", đã được nghiên cứu có tác dụng giúp hỗ trợ hạ huyết áp, đồng thời hỗ trợ tăng sức bền thành mạch, giảm nguy cơ tai biến (đột quỵ).

Khi tư vấn điều trị, tôi thường cho bệnh nhân dùng thêm Hạ Áp Ích Nhân với liều dùng ngày 2 lần, mỗi lần 2 viên kết hợp với thuốc tân dược. Thường người bệnh dùng một thời gian, chỉ số huyết áp cũng kiểm soát ổn định ở mức an toàn. Căn cứ vào tình hình người bệnh, có thể giảm liều tây y xuống, như vậy vừa hạn chế được tác dụng phụ, vừa giảm sự phụ thuộc vào thuốc điều trị cho người bệnh.

Đặc biệt quan trọng, bên cạnh việc dùng thuốc điều trị tăng huyết áp, người bệnh cần chú ý chế độ dinh dưỡng, tập luyện hàng ngày khoa học, tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc, kiểm soát tốt các bệnh lý nền… Trường hợp người bệnh tăng huyết áp đến khám, tôi đều kiểm tra để phát hiện các yếu tố nguy cơ như rối loạn chuyển hóa lipid (mỡ máu), đái tháo đường, bệnh tim mạch để phối hợp điều trị.

Cuối cùng, tôi muốn nhấn mạnh lại một lần nữa về tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị: thực hiện lối sống khoa học, thường xuyên kiểm tra huyết áp và tái khám định kỳ, khuyến khích người bệnh kết hợp Hạ Áp Ích Nhân cùng thuốc tân dược trong điều trị. Khi đã xác định cao huyết áp nên điều trị lâu dài theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, tránh dừng thuốc đột ngột sẽ giúp người bệnh có một sức khỏe tốt, dự phòng đột quỵ và các bệnh lý tim mạch khác. 

PV: Xin cảm ơn những chia sẻ rất hữu ích từ GS.TS Nguyễn Văn Thông. Chúc chuyên gia nhiều sức khỏe và thành công!