“Kim chỉ nam” sức khỏe: 5 chỉ số quan trọng giúp bạn kiểm soát bệnh lý từ sớm

1. Chỉ số đường huyết giúp người bệnh theo dõi diễn tiến bệnh tiểu đường

BS Wynn Trần cho biết chỉ số HbA1c là một chỉ số phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2–3 tháng, giúp theo dõi diễn tiến bệnh tiểu đường. Đây là một chỉ số để đo và theo dõi tình trạng diễn tiến của bệnh tiểu đường.

Người bình thường có HbA1c dưới 5.7%. Từ 5.7–6.4% là tiền tiểu đường. Từ 6.5% trở lên là được chẩn đoán đái tháo đường type 2.

Chỉ số đường huyết chỉ cần đo phần trăm, lượng đường bám vào bề mặt của tế bào máu hay gọi là hồng huyết cầu.

BS Wynn Trần thông tin thêm cách mỗi 3 tháng, tế bào máu sẽ được thay đổi, do đó để tính chỉ số đường huyết chính xác, chúng ta nên kiểm tra lượng đường huyết mao mạch mỗi ngày. (HbA1c nên được đo mỗi 3 tháng để theo dõi hiệu quả kiểm soát đường huyết, không cần đo mỗi ngày. Đường huyết mao mạch mới cần đo hằng ngày nếu bác sĩ yêu cầu).

Ví dụ như chỉ số đường huyết của bản thân là 6.8 nmol/L và 6 tháng sau khi đo lại chỉ số là 6.5 nmol/L thì đường huyết đã được kiểm soát tốt.

Nếu đo chỉ số đường huyết trên 8.0 nmol/L thì cần phải điều chỉnh thuốc lại và trên 10.0 nmol/L thì cần đi khám bác sĩ vì lúc này lượng đường không kiểm soát được.

2. Chỉ số huyết áp và nhịp tim và những lưu ý khi đo huyết áp tại nhà

Chỉ số thứ 2 cần phải nhớ là chỉ số huyết áp và nhịp tim. Phần lớn bệnh nhân đến gặp bác sĩ mới đo huyết áp trong khi việc đo huyết áp chính xác và tốt nhất nên được đo ở nhà.

Theo khuyến cáo của BS Wynn Trần, khi đo huyết áp ở nhà nên đo vào buổi chiều và đo vào khung giờ giống như nhau vào mỗi ngày. Khi đo thì cần ở trạng thái thoải mái. Nếu đo huyết áp ở trạng thái đang xúc động, tức giận hoặc lo lắng thì huyết áp sẽ cao hoặc thấp hơn.

Máy đo huyết áp khi đo ở nhà sẽ hiển thị 3 con số:

- Số thứ 1 khi trái tim co bóp lại và đẩy máu đi vào hệ thống mạch máu

- Số thứ 2 khi tim giãn ra để đón nhận máu trở về

- Số thứ 3 là đo nhịp tim thể hiện số lần tim đập trong một phút 

BS Wynn Trần nhấn mạnh con số hiển thị khi trái tim chúng ta co bóp lại và đẩy máu đi được xem là con số quan trọng nhất vì con số này hiển thị càng cao thì càng nguy hiểm.

Hiện nay theo khuyến cáo của hội tim mạch Hoa Kỳ thì chỉ số ở trên mà trên 130 thì được chẩn đoán mắc bệnh cao huyết áp, chỉ số ở mức ổn định là 120/80 mmHg.

Ghi nhớ số huyết áp được đo tại nhà là điều rất quan trọng. BS Wynn Trần nhìn nhận đa phần khi đi khám, người bệnh thường cảm thấy lo lắng và huyết áp dễ tăng lên. Ví dụ nếu huyết áp cao 140/90 mmHg và bệnh nhân đưa ra số đo ở nhà chỉ 118/70 mmHg.

Lúc này, bác sĩ sẽ dựa vào số đo mà người khám đo ở nhà để ghi huyết áp của người bệnh.

Nếu như ở nhà đo mà huyết áp cao 140/90 mmHg hoặc 160/90 mmHg có nghĩa là huyết áp chưa được kiểm soát.

BS Wynn Trần đánh giá số đo nhịp tim cũng là con số rất quan trọng vì khi ở nhà nhịp tim mỗi người thường từ 60 cho đến 90 nhịp/phút. Khi đi gặp bác sĩ có thể nhịp tim cao hơn 100 nhịp/phút vì người bệnh thường có cảm giác lo lắng khi đi khám nên nhịp tim đập nhanh.

Lúc này, bác sĩ có thể cho người bệnh uống thuốc hạ huyết áp, nếu nhịp tim ở nhà của người bệnh đã thấp mà uống thêm huyết áp dẫn đến tình trạng choáng váng, mệt mỏi.

Do đó, mỗi người cần nhớ chỉ số huyết áp và số nhịp tim đã đo ở nhà để bác sĩ chẩn đoán tình trạng chính xác.

3. Chỉ số về cân nặng và chiều cao thay đổi cảnh báo tình trạng sức khoẻ

Thứ 3, chỉ số cần phải ghi nhớ đó là chỉ số về cân nặng và chiều cao, khi chiều cao và cân nặng thay đổi là một dấu hiệu cảnh báo về sức khoẻ.

BS Wynn Trần cho biết với người lớn tuổi giảm cân đột ngột, không có mục đích thì đó là một dấu hiệu nguy hiểm.

Vì vậy mỗi người nên theo dõi cân nặng 1 tháng một lần hoặc nhớ số kg của bản thân. Đồng thời, chỉ số chiều cao cũng rất quan trọng đặc biệt với phụ nữ sau khi mãn kinh.

Nếu nhận thấy chiều cao của người lớn tuổi trong nhà giảm sút, cần đi kiểm tra vì có thể liên quan đến loãng xương. Khi loãng xương mà xẹp đốt sống nhất là đốt sống cổ, đốt sống lưng sẽ khiến cho chiều cao người phụ nữ bị thấp đi.

4. Chỉ số về thận ngoài biểu hiện bệnh thận còn cho biết các bệnh mãn tính khác

Chỉ số thứ 4 là chỉ số về thận, chỉ số thận ngoài biểu hiện bệnh thận còn cho biết người bệnh mắc tiểu đường, bệnh cao huyết áp và những bệnh mạn tính khác.

Chỉ số đầu tiên là GFR (là chỉ số tốc độ lọc cầu thận), đây là chỉ số tính cơ thể lọc thận nhanh hay chậm. Với người bình thường chỉ số GFR thường trên 90 và khi càng lớn tuổi thì chỉ số này sẽ giảm dần.

Chỉ số GFR còn được dùng để xác định bệnh thận đang ở các giai đoạn từ 1 đến giai đoạn 5. Trong đó giai đoạn 5 là giai đoạn nặng nhất, cần phải chạy thận nhân tạo.

Chỉ số GFR được ước tính từ nồng độ creatinin trong máu, cùng các yếu tố như tuổi, giới tính, chủng tộc. Creatinin là một chất thải, khi cơ thể không lọc hết những chất thải ra thì chỉ số creatinin sẽ tăng. Khi GFR giảm xuống thì chỉ số creatinin sẽ tăng lên, mỗi người có thể so sánh 2 con số GFR và chỉ số creatinin để xem thận có đang hoạt động tốt.

5. Chỉ số đo loãng xương và những lưu ý khi uống thuốc

Chỉ số thứ 5 là chỉ số đo loãng xương hay còn gọi là DEXA Scan. DEXA Scan là một trong những chỉ số rất quan trọng để chẩn đoán và theo dõi phụ nữ bị loãng xương.

BS Wynn Trần thông tin thêm khi loãng xương thì xương dễ bị vỡ hoặc gãy nếu chúng ta té ngã. Khi phụ nữ bước vào tuổi 65 và nam trên 70 tuổi thì sẽ được khuyến cáo đi chụp DEXA để xem xương có bị loãng.

Cần nhớ rằng kết quả DEXA scan được thể hiện bằng chỉ số T-score. T-score dưới -2.5 là tiêu chuẩn chẩn đoán loãng xương.

Chỉ số DEXA thấp cho thấy nguy cơ loãng xương cao, cần bổ sung vitamin D và canxi theo hướng dẫn bác sĩ.

Chỉ số vitamin D bình thường sẽ từ 30nmol/L đến 50nmol/L, nếu như dưới 12nmol/L hoặc dưới 15nmol/L thì được xem là thiếu vitamin D, còn trong khoảng từ 15nmol/L đến 30nmol/L thì cần phải hiệu chỉnh lại.

Điều đáng lưu ý, mỗi người cần nhớ chính xác đã uống bao nhiêu viên thuốc trong một ngày.

BS Wynn Trần chia sẻ khi bệnh nhân uống một ngày từ 1 đến 2 viên thuốc sẽ tốt hơn. Nếu một ngày uống từ 5 đến 8 viên thuốc sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến thận.

Vì vậy, mỗi người cần nhớ một ngày đã uống bao nhiêu viên thuốc để bác sĩ biết được tình trạng sức khoẻ. 

Điểm cuối cùng cần được ghi nhớ là số lần khám bệnh trong 1 năm, mỗi người cần nắm rõ trong một năm đã đi khám bao nhiêu bác sĩ thuộc các chuyên khoa khác nhau.

Từ đó, bản thân có thể tạo hồ sơ theo dõi lịch sử khám bệnh để bác sĩ có thể nắm rõ tình trạng bệnh trước đó của bệnh nhân.