1. Những nguyên nhân nào khiến tỷ lệ kiểm soát huyết áp còn khiêm tốn?

Như BS nêu từ đầu chương trình, số người chưa được kiểm soát huyết áp còn tương đối cao. Vì sao trên thực tế, tỷ lệ kiểm soát huyết áp còn khá khiêm tốn như vậy ạ? Đâu là những khó khăn, thách thức mà người thầy thuốc và người bệnh phải đối diện trong quá trình điều trị?

ThS.BS Nguyễn Xuân Tuấn Anh trả lời: Mỗi năm đều có những khuyến cáo, cập nhật mới trong chẩn đoán, điều trị tăng huyết áp. Điều này cho thấy, gánh nặng của tăng huyết áp là rất lớn. Nguyên nhân một phần là do tăng huyết áp không được kiểm soát, bởi đây là một căn bệnh đòi hỏi điều trị lâu dài, dẫn đến khuynh hướng dễ bỏ thuốc, theo dõi không sát sao, và thuốc men (đặc biệt là nhóm thuốc quan trọng) không đồng đều giữa thành thị-nông thôn, vùng sâu vùng xa. Ngoài ra, lối sống hiện nay không được “healthy” cũng là yếu tố quan trọng.

Bên cạnh đó, vấn đề không tuân thủ hướng dẫn điều trị, chế độ ăn uống không kiêng khem cũng là một yếu tố khiến bệnh không được kiểm soát. Nhiều trường hợp bệnh nhân thậm chí 2-3 tháng không đo huyết áp, như vậy rất khó để theo dõi và kiểm soát.

Vì vậy, để huyết áp được kiểm soát cần có sự phối hợp của nhiều cơ quan. Chẳng hạn như AloBacsi mời các chuyên gia trò chuyện. Hiện nay, đáng mừng là nhân viên các chuỗi nhà thuốc được huấn luyện đầy đủ về tăng huyết áp cũng như các nhóm thuốc, điều này rất hữu ích khi tư vấn cho người bệnh.

Chương trình tư vấn về tăng huyết áp nhận được sự quan tâm lớn từ cộng đồng

>>> Nhiều người trẻ vừa qua ngưỡng 20, 30 tuổi đã bị tăng huyết áp

2. Huyết áp mục tiêu, bao nhiêu là lý tưởng với người bệnh tăng huyết áp?

Trong điều trị, huyết áp mục tiêu nên đạt được là bao nhiêu? Không phải ai cũng duy trì “đúng boong” huyết áp mục tiêu đặt ra, vậy con số này có thể giao động chút ít được không ạ? Nếu được thì “chút ít” đó có thể là trong khoảng nào?

ThS.BS Nguyễn Xuân Tuấn Anh trả lời: Đúng là chúng ta có “hạn” cho mục tiêu. Tại châu Âu cũng như Việt Nam, tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp là 140/90 mmHg. Nhưng năm 2017, tại Hoa Kỳ đã hạ tiêu chuẩn chẩn đoán là 130/80 mmHg. Điều này là do người ta cho rằng, nếu để 140/90 mmHg vẫn có tỷ lệ nguy hiểm nhất định.

Do đó, mặc dù khi điều trị trên lý thuyết là kiểm soát huyết áp dưới ngưỡng 140/90 mmHg, nhưng thường có thêm lời khuyên “nên dưới 130/80 mmHg càng tốt”. Vì vậy, mức chung thường là 130/80 mm Hg. Tùy theo từng cá nhân, chẳng hạn như người lớn tuổi, hoặc nhóm bệnh nhân khác sẽ có tiêu chuẩn riêng.

Huyết áp “du di” cũng tùy từng trường hợp. Do vậy, rất cần bảng theo dõi huyết áp, trong 10-20 lần đo có khoảng 5 lần không đạt tiêu chuẩn thì vẫn được. Ngược lại, nếu 20 lần đo nhưng có đến 18 lần chưa đạt thì không nên.

>>> Tăng huyết áp ngày càng trẻ hóa, nguyên nhân do đâu?

3. Chỉ số kiểm soát huyết áp khác biệt thế nào giữa người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh lý?

BS cho em hỏi thêm, chỉ số kiểm soát huyết áp có sự thay đổi giữa người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người bệnh đái tháo đường, người bệnh tim mạch và người bệnh sau đột quỵ, thưa BS? Em cảm ơn BS ạ.

ThS.BS Nguyễn Xuân Tuấn Anh trả lời: Trước đây cho rằng, người lớn tuổi không cần hạ huyết áp, để 150-160 mmHg đều được. Nhưng hiện nay điều này không còn đúng, cho dù lớn tuổi cũng cần hạ huyết áp, nhưng ở mức vừa phải.

Người lớn tuổi định nghĩa theo hai độ tuổi, dưới 65 và trên 80. Đối với người dưới 65 tuổi, huyết áp mục tiêu cũng quanh trong giới hạn 130 mmHg. Đối với người trên 80 tuổi, 138-149 mmHg, nhưng không nên dưới 120 mmHg. Bởi vì máu huyết phải có áp lực để bơm đi, nếu hạ xuống thấp quá sẽ không bơm đi nuôi các cơ quan được. Đối với huyết áp tâm trương tốt nhất vẫn là 70-80mmHg, không nên lên đến 90 mmHg.

Có hai căn bệnh đặc biệt rất nguy hiểm vì đều ảnh hưởng đến mạch máu, đó là đái tháo đường (tiểu đường) và tăng huyết áp. Bệnh đái tháo đường làm đẩy nhanh tốc độ xơ vữa động mạch, gây hư hại mạch máu. Tăng huyết áp đã làm xơ vữa động mạch thì đái tháo đường làm gia tốc xơ vữa động mạch, khiến cho mạch máu hư hại rất nhanh. Do đó, phải kiểm soát đường huyết song song với huyết áp. Đối với người đái tháo đường, huyết áp mục tiêu vẫn là 130/80 mmHg trở xuống.

Tương tự, đối với nhóm bệnh ở thận cũng phải 130/80 mmHg. Tai biến mạch máu não (đột quỵ) cũng trong khoảng 130-140 mmHg và đặc biệt sau tai biến thì không nên dưới 120mmHg. Trước đây có nhiều hướng dẫn nhưng may thay hiện nay thống nhất trong khoảng 130/80 mmHg.

Riêng đối với phụ nữ mang thai, mặc dù không có hướng dẫn rõ ràng nhưng dưới 140/90 mmHg cũng được chấp nhận, nhưng nếu được 130/80 mmHg càng tốt. Do đó, tóm lại chúng ta cần nhớ con số “sống còn” là 130/80 mmHg.

>>> Vì sao bệnh nhân tăng huyết áp cần kiểm soát tần số tim?

4. Huyết áp ổn định, người bệnh có được dừng thuốc hoàn toàn?

BS cho tôi hỏi, phải kiểm soát huyết áp đến lúc nào? Tôi bị tăng huyết áp 3 năm nay, huyết áp mục tiêu đạt 140 mmHg. Vậy tôi có ngừng thuốc được không? Xin cảm ơn BS.

ThS.BS Nguyễn Xuân Tuấn Anh trả lời: Huyết áp đạt được 140mmHg là nhờ có thuốc, lối sống, không phải tự nhiên. Khi ngưng thuốc, mặc dù huyết áp không phải tăng vọt ngay lập tức, bởi vì có những người ăn kiêng tốt nhưng sau đó bắt đầu tăng trở lại. Trong khi đó, tăng huyết áp được ví như “kẻ giết người” thầm lặng, vì hầu hết không có triệu chứng, người bệnh sẽ không biết được huyết áp tăng lên, điều này rất nguy hiểm. Vì vậy, điều trị huyết áp là liên tục.

Một số trường hợp người bệnh ăn kiêng rất tốt (ăn nhạt, cữ mỡ), tập luyện đều đặn, không hút thuốc lá, rượu bia, bác sĩ có thể điều chỉnh giảm liều. Như vậy, nếu bệnh nhân cải thiện tốt thì có thể “nương” một chút để theo dõi, vẫn hiệu quả và không gây tâm lý “muốn bỏ thuốc”.

Do đó, nhấn mạnh lại, bạn không nên bỏ thuốc điều trị huyết áp.

Chương trình do AloBacsi thực hiện với sự đồng hành của Hội Bác sĩ Gia đình TPHCM, chuỗi Nhà thuốc An Khang, được tài trợ bởi Merck healthcare Việt Nam.