PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng – Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM giúp mọi người phân biệt 2 tình trạng đột quỵ, đột tử và các thuật ngữ có liên quan

Đột tử có thể xuất phát từ thuật ngữ “sudden cardiac death” hoặc “sudden cardiac arrest”. Biểu hiện thường gặp, một bệnh nhân đang (có vẻ) bình thường đột nhiên gục xuống, do tim ngừng đập một cách đột ngột, và có thể gây tử vong trong ít phút nếu không được cấp cứu kịp thời.

Nguyên nhân của đột tử thường do tắc nghẽn mạch máu nuôi tim (mạch vành) hoặc do bệnh lý rối loạn nhịp tim.

Đột quỵ xuất phát từ thuật ngữ “stroke”, hoặc trước đây hay dùng từ “CerebroVascular accident”, dịch ra là “tai biến mạch máu não”.

Dù “đột quỵ” bao hàm đột quỵ thiếu máu não và xuất huyết não, tuy vậy, khi nhắc đến từ “stroke” trong các tài liệu nước ngoài, mặc nhiên nên hiểu là đột quỵ thiếu máu não. Nếu đề cập xuất huyết não, họ sẽ dùng thuật ngữ “Intracranial hemorrhage”, chứ không dùng “stroke”.

Đột quỵ gây ra do tình trạng mạch máu não bị tắc nghẽn đột ngột. Hậu quả là, các tế bào vùng não được nuôi dưỡng bởi mạch máu tắc nghẽn, bị chết dần và dẫn đến mất chức năng thần kinh, biểu hiện bằng triệu chứng: liệt tay và chân một bên, nói đớ, méo miệng… Khi tắc nghẽn mạch máu lớn, theo thời gian, số lượng tế bào não chết với thể tích lớn có thể dẫn đến hiện tượng phù nề gây ảnh hưởng đến ý thức, hôn mê.

Nặng hơn nữa và mất thêm thời gian nữa, là hiện tượng chèn ép, gây thoát vị não, ảnh hưởng đến vùng thân não, là nơi được xem là tổng chỉ huy của hệ tuần hoàn và hô hấp. Đến lúc đó, đột quỵ mới có thể làm cho bệnh nhân tử vong.

Như vậy, có hai điểm khác biệt quan trọng giữa đột quỵ với đột tử:

(1) Hơn 90% các trường hợp đột quỵ bắt đầu bằng triệu chứng FAST: yếu liệt 1/2 người, méo miệng và nói đớ. Vì vậy có thể nói, không có FAST, gần như ít có khả năng là đột quỵ.

(2) Khác với đột tử có thể gây tử vong trong ít phút, đột quỵ KHÔNG gây tử vong trong những giờ đầu tiên, mà thường sau vài ngày. Để gây tử vong, đột quỵ CẦN THỜI GIAN.

Một cách dễ hiểu, bệnh nhân bị đột quỵ thường sẽ vẫn có đủ thời gian để làm gì đó. Giống như mấy anh tài tử cải lương, trước khi tắt thở, vẫn có thể hoàn thành một câu vọng cổ!

Cho nên mới nói, bác sĩ chuyên ngành đột quỵ luôn có tính “nhân văn” hơn là vậy !!!