Điều trị sỏi túi mật: Khi nào cần phẫu thuật nội soi cắt túi mật?

Phẫu thuật nội soi cắt túi mật hiện được xem là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn cho các trường hợp sỏi túi mật có triệu chứng hoặc biến chứng. Kỹ thuật này giúp loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc hình thành sỏi, giảm nguy cơ tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh. TS.BS Nguyễn Tạ Quyết chia sẻ những thông tin quan trọng về điều trị sỏi túi mật và chăm sóc sau phẫu thuật.

1. Sự khác biệt giữa phẫu thuật cắt túi mật và nội soi tán sỏi

Hiện nay có ý kiến cho rằng điều trị sỏi túi mật có thể gây biến chứng, và một số người chọn phương pháp nội soi tán sỏi để bảo tồn túi mật thay vì phẫu thuật cắt túi mật. Xin bác sĩ cho biết hai phương pháp này khác nhau như thế nào và chỉ định áp dụng cho từng trường hợp ra sao?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết - Trưởng khoa Ngoại Gan - Mật - Tuỵ, Bệnh viện Bình Dân TPHCM trả lời:

Với sỏi túi mật có triệu chứng hoặc biến chứng, điều trị chuẩn hiện nay vẫn là phẫu thuật nội soi cắt túi mật. Nhờ tiến bộ kỹ thuật, phương pháp này ngày càng phổ biến, an toàn với tỷ lệ biến chứng thấp (0,1 - 0,5%).

Ngoài ra, có phương pháp lấy sỏi nhưng giữ lại túi mật, chỉ áp dụng ở một số bệnh nhân có bệnh lý nền nặng (tim mạch, hô hấp, thận…) không đủ điều kiện mổ cắt túi mật. Mục tiêu là giảm nguy cơ viêm túi mật cấp trong giai đoạn nguy kịch. Tuy nhiên, cách này không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ tái phát, vì túi mật vẫn còn và sỏi có thể hình thành trở lại, nguy cơ viêm túi mật trong tương lai vẫn tồn tại.

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết phân tích sự khác biệt giữa phương pháp phẫu thuật cắt túi mật và nội soi tán sỏi để bảo tồn túi mật

2. Vì sao cắt túi mật được xem là điều trị triệt để?

Vì sao phẫu thuật cắt túi mật được xem là phương pháp điều trị triệt để hơn so với việc tán sỏi và giữ lại túi mật, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Trước đây, vào những năm 1970–1980, việc lấy sỏi nhưng bảo tồn túi mật với mục tiêu giữ chức năng dự trữ và điều tiết mật. Tuy nhiên, kết quả theo dõi cho thấy tỷ lệ tái phát sỏi lên đến 40-50%.

Vì vậy, phẫu thuật nội soi cắt túi mật hiện là phương pháp chuẩn, giúp loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc hình thành sỏi và ngăn nguy cơ tái phát.

3. Phát hiện sỏi túi mật có cần mổ ngay?

Khi siêu âm phát hiện sỏi túi mật, nhiều người rất lo lắng. Vậy nếu sỏi chưa gây triệu chứng thì có cần phải phẫu thuật cắt túi mật ngay không, hay nên theo dõi? Và trong trường hợp theo dõi thì khi nào cần can thiệp, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Sỏi túi mật khá phổ biến, chiếm 10–16% dân số. Đa số trường hợp không có triệu chứng. Các nghiên cứu cho thấy trong 10 năm theo dõi, chỉ khoảng 40% trường hợp xuất hiện triệu chứng hoặc 6–8% diễn tiến thành viêm túi mật cấp.

Do đó, không phải ai có sỏi túi mật cũng cần mổ ngay. Nếu sỏi chưa gây đau, khó tiêu hay viêm, bác sĩ thường chỉ định theo dõi định kỳ, điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp.

4. Thời gian phẫu thuật và nằm viện

Thông thường, một ca phẫu thuật nội soi cắt túi mật sẽ diễn ra trong bao lâu? Và thời gian bệnh nhân phải nằm viện sau mổ có dài không, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Tại Bệnh viện Bình Dân, thời gian phẫu thuật trung bình 60–90 phút. Trường hợp viêm cấp hoặc mạn tính có thể kéo dài 120–180 phút.

Nếu phẫu thuật thuận lợi, bệnh nhân thường nằm viện 24–48 giờ rồi có thể xuất viện, tùy mức độ đau và có đặt dẫn lưu hay không.

5. Ăn uống và sinh hoạt sau mổ

Sau khi cắt túi mật, bệnh nhân cần bao lâu để có thể sinh hoạt bình thường? Ngoài ra, họ cần lưu ý gì về chế độ ăn uống và sinh hoạt hằng ngày để hồi phục tốt, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Sau phẫu thuật, cơ thể cần thời gian thích nghi do không còn túi mật điều tiết mật vào tá tràng. Khoảng 2% bệnh nhân có thể bị tiêu lỏng thoáng qua trong 1–2 tuần đầu và sẽ tự ổn hoặc điều chỉnh bằng thuốc.

Trong giai đoạn này, nên hạn chế đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu. Sau 2 tuần, khi đường mật đã thích nghi, người bệnh có thể ăn uống bình thường.

6. Cắt túi mật có ảnh hưởng sức khỏe lâu dài?

Nhiều người lo lắng rằng việc cắt túi mật có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể hoặc hệ tiêu hóa. Bác sĩ có thể giải thích rõ hơn về vấn đề này?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Mỗi cơ quan trong cơ thể đều có vai trò nhất định. Tuy nhiên, đối với những trường hợp có chỉ định phẫu thuật cắt túi mật, các nghiên cứu cho thấy phẫu thuật này hầu như không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể hoặc chức năng tiêu hóa về lâu dài. Phần lớn bệnh nhân phục hồi hoàn toàn và sinh hoạt bình thường.

Phẫu thuật cắt túi mật sẽ không làm ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể về lâu dài của bệnh nhân

7. Khi nào cần tái khám sau xuất viện?

Sau khi xuất viện và điều trị tại nhà, những dấu hiệu nào cho thấy bệnh nhân cần quay lại bệnh viện để tái khám hoặc can thiệp ngay, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Tại Bệnh viện Bình Dân, chúng tôi luôn dặn bệnh nhân bằng bảng hướng dẫn rõ ràng. Các dấu hiệu cần tái khám sớm gồm:

- Nôn ói nhiều, ăn uống kém.

- Sốt.

- Vàng da, nước tiểu sậm màu.

- Đau tăng dần và kéo dài ở vùng hạ sườn phải.

Khi xuất hiện các triệu chứng trên, bệnh nhân nên đến bệnh viện kiểm tra để được đánh giá và xử trí kịp thời.

8. Biến chứng nào xảy ra khi sỏi túi mật không được điều trị kịp thời?

Nếu sỏi túi mật không được phát hiện và điều trị kịp thời, những biến chứng nào có thể xảy ra, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Không phải tất cả các trường hợp sỏi túi mật đều cần phẫu thuật. Tuy nhiên, ở những bệnh nhân có triệu chứng hoặc thuộc nhóm nguy cơ (sỏi kích thước >10 mm, nhiều sỏi, phụ nữ béo phì…), bác sĩ thường chủ động chỉ định phẫu thuật nội soi cắt túi mật.

Nếu chậm trễ điều trị, người bệnh có thể gặp các biến chứng như:

- Viêm túi mật cấp.

- Nhiễm trùng đường mật.

- Đau kéo dài, tái diễn, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết chia sẻ góc nhìn chuyên môn trong Talkshow với chủ đề “Nội soi cắt túi mật hay tán sỏi mật”

9. Sỏi túi mật có thể gây tắc ống mật chủ hay không?

Sỏi túi mật có thể gây tắc ống mật chủ hoặc dẫn đến viêm tụy cấp hay không, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Sỏi túi mật, đặc biệt các viên sỏi nhỏ (<10 mm), có thể di chuyển từ túi mật qua ống túi mật và rơi xuống ống mật chủ. Khi đến đoạn cuối gần lỗ đổ vào tá tràng, sỏi có thể mắc kẹt, gây tắc mật, dẫn đến viêm đường mật cấp hoặc viêm tụy cấp nếu sỏi làm cản trở đường dẫn dịch tụy.

Biểu hiện thường gặp:

- Đau vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải.

- Sốt.

- Nước tiểu vàng sậm, vàng da, vàng mắt.

Đây là tình trạng cấp cứu tiêu hóa, cần nhập viện ngay.

10. Nguy cơ biến chứng khi trì hoãn phẫu thuật

Có những trường hợp đã được chỉ định phẫu thuật nhưng bệnh nhân trì hoãn do lo sợ hoặc e ngại phẫu thuật. Việc chậm trễ can thiệp như vậy có thể làm tăng nguy cơ biến chứng gì, thưa bác sĩ?

TS.BS Nguyễn Tạ Quyết trả lời:

Trong thực tế, nhiều bệnh nhân lo sợ phẫu thuật nên trì hoãn. Tuy nhiên, khi đã có chỉ định phẫu thuật mà trì hoãn, nguy cơ xảy ra biến chứng sẽ cao hơn. Không ít trường hợp quay lại bệnh viện trong tình trạng:

- Viêm túi mật cấp.

- Viêm đường mật cấp do sỏi di chuyển xuống đường mật.

Khi điều trị trong bối cảnh cấp cứu, việc kiểm soát bệnh nền và xử trí phẫu thuật sẽ khó hơn, nguy cơ biến chứng ngoại khoa cũng tăng so với phẫu thuật chủ động khi tình trạng ổn định.