Hẹp động mạch cảnh là một trong những nguyên nhân gây nhồi máu não. Động mạch cảnh nằm ở hai bên cổ chúng ta, việc chẩn đoán và điều trị bệnh động mạch cảnh khá đơn giản nhưng trong cộng đồng chưa chú ý nhiều đến vấn đề này.

Ở cổ mỗi người có 2 động mạch cảnh phía trước và 2 động mạch đốt sống thân nền ở phía sau. 2 động mạch cảnh vận chuyển 70% lưu lượng máu lên não và chiếm 30% trường hợp đột quỵ do mạch máu lớn. Cơn đột quỵ xảy ra khi động mạch cảnh bị tắc và não không được cung cấp đủ oxy.

Siêu âm động mạch cảnh tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ

Nếu bệnh nhân có những biểu hiện điển hình của cơn thiếu máu não thoáng qua mà siêu âm động mạch cảnh bình thường thì cũng khoan hãy mừng là không có nguy cơ đột quỵ, mà chúng ta nên tầm soát ở mức độ cao hơn, đó là khảo sát bệnh lý mạch máu nội sọ, chẳng hạn như chụp cộng hưởng từ MRI 3.0 tesla, không cần bơm thuốc cản từ vẫn có thể quan sát rõ tình trạng mạch máu não. Bởi vì ngoài đột quỵ do hẹp động mạch cảnh thì vẫn còn khả năng hẹp những mạch máu sâu hơn ở trên não.

BS Cường cho biết, nếu tìm thấy tình trạng hẹp động mạch cảnh thì hiện nay có 2 phương pháp điều trị: nội khoa và ngoại khoa. Nội khoa là điều trị bằng thuốc khi mức độ hẹp dưới 70%. Còn hẹp từ 70% trở lên cho đến gần tắc hoàn toàn thì chúng ta phải can thiệp tái thông để dự phòng đột quỵ:

- Đặt stent động mạch cảnh bằng DSA: đây là phương pháp ít xâm lấn. Bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ (tại đùi), bác sĩ đưa ống từ đùi luồn lên tới động mạch cảnh ở cổ và bung stent ra để nong lòng mạch lớn ra, giúp phòng ngừa đột quỵ. Phương pháp này áp dụng cho bệnh nhân lớn tuổi, thường có kèm bệnh huyết áp, tiểu đường, các trường hợp gây mê khó khăn… Bệnh nhân không trải qua cuộc phẫu thuật, không cần thời gian lành vết thương, nhanh chóng xuất viện.

Năm 2006, ông Phạm Văn Hoài (ở Vĩnh Long) bị đột quỵ do hẹp động mạch cảnh và may mắn được TS.BS Trần Chí Cường kịp thời cứu chữa. Đây là trường hợp đầu tiên tại Việt Nam được đặt stent động mạch cảnh, hiện tại ông Hoài khỏe mạnh, sinh hoạt bình thường, cho thấy phương pháp đặt stent có hiệu quả lâu dài và rất tốt - Ảnh: Viết Hưởng

Nhưng đó là câu chuyện dài sau khi động mạch cảnh có vấn đề, điều bác sĩ luôn mong muốn là “phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Để ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình của bệnh động mạch cảnh, bà con cần lưu ý:

- Bỏ hút thuốc: hút thuốc lá làm tổn thương động mạch cảnh rất nặng, làm cho xơ vữa động mạch, gây tái hẹp và gây viêm tại chỗ động mạch.

- Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường: mức đường càng cao, càng khó kiểm soát trong thời gian càng dài thì nguy cơ đột quỵ càng cao.

- Duy trì cân nặng vừa phải, hạn chế cholesterol và chất béo

- Kiểm soát tình trạng mỡ máu cao

- Một yếu tố khó tránh khỏi là tuổi tác: tuổi càng lớn thì nguy cơ xơ vữa mạch máu càng cao. Do đó ở tuổi 50 trở lên, ít nhất mỗi năm nên đi siêu âm động mạch cảnh một lần.

Để tầm soát động mạch cảnh, chúng ta sử dụng kỹ thuật siêu âm doppler màu, hiện nay rất phổ biến, nhiều phòng mạch cũng có thiết bị này. Muốn thực hiện tốt việc tầm soát, bác sĩ cần có kinh nghiệm về siêu âm mạch máu, và máy phải là máy siêu âm doppler màu, tránh trường hợp bỏ sót bệnh nhân có hẹp mạch máu thật sự.