Nhận diện bệnh cườm khô. Ảnh: TL

Đục thủy tinh thể (cườm khô) ở tuổi già là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến mù lòa trên thế giới. Hiện phương pháp điều trị duy nhất cho cườm khô là phẫu thuật lấy đi thủy tinh thể bị vẩn đục và thường được thay thế bằng một kính đặt vào trong mắt, cả hai quá trình này sẽ thực hiện cùng lúc trong cuộc phẫu thuật cườm.

Nguyên nhân gây ra cườm khô đến nay vẫn còn tranh cãi, trong đó, nhiều chuyên gia cho rằng quá trình oxi hóa gây tổn thường đến các enzyme và protein trong thủy tinh thể, là tác nhân gây ra cườm khô.

Phần lớn các kết quả nghiên cứu nghiên về dưỡng phía cũng ủng hộ lý thuyết rằng, thực phẩm giàu chất kháng oxi hóa và vitamin cần thiết sẽ giảm đi nguy cơ mắc bệnh cườm khô hoặc làm chậm tiến trình phát triển của bệnh này.

Phương pháp điều trị duy nhất cho cườm khô là phẫu thuật lấy đi thủy tinh thể bị vẩn đục và thường thay thế bằng một kính đặt vào trong mắt. Ảnh: AP

Oxi hóa gây ra cườm khô bằng cách nào?

Trong cơ thể, các nguyên tử tự do thường là oxi, nó thiếu tính bền vững và dễ dàng cướp đi các electron từ các nguyên tử khác. Điều này là cơ hội cho các gốc tự do gây tổn thương các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể. Quá trình cướp đi các electron từ các tế bào khỏe mạnh gọi là quá trình oxi hóa.

Tại mắt, quá trình oxi hóa ảnh hưởng đến các protein và chất béo trong thủy tinh thể, dẫn đến thủy tinh thể bị tổn thương và gây ra tình trạng mờ đục, tạo ra cườm khô.

Bên cạnh đó, các gốc xấu gây tổn thương mắt và phần còn lại của cơ thể đến từ các thực phẩm không lành mạnh, ô nhiễm môi trường, hoặc tiếp xúc với hóa chất, hút thuốc và tia cực tím. Một số gốc tự do sản sinh ra từ chuyển hóa bình thường của cơ thể, nên đôi khi một số người tuy không tiếp xúc với nguy cơ vừa kể nhưng vẫn cần các thực phẩm chống oxi hóa trong các thức ăn lành mạnh hằng ngày.

Một chế độ ăn có nhiều hoa quả và rau củ lúc còn trẻ sẽ giúp giảm nguy cơ bị cườm khô khi về già. Ảnh: TL

Những thực phẩm giúp phòng tránh cườm khô

Các nghiên cứu cho thấy thực phẩm có lợi cho sức khỏe như: rau củ nhiều màu sắc, rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh cườm khô.

Các vitamin chống oxi hóa và các hợp chất tự nhiên có trong các loài thực vật cũng đều có thể giảm nguy cơ của đục thủy tinh thể, bao gồm: vitamin A, C và E, Lutein và Zeaxanthin.

Tiêu thụ các loại cá giàu hàm lượng acid béo Omega-3 cũng góp phần giảm tỉ lệ mắc cườm khô và tiến triển của bệnh.

Một số nghiên cứu ủng hộ thực phẩm có lợi cho sức khỏe, đặc biêt là sức khỏe của thị giác, giảm khả năng mắc bệnh cườm khô:

Năm 2014, các nhà nghiên cứu ở Thụy Điển công bố công trình nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa chất chống oxi hóa trong chế độ ăn với đục thủy tinh thể do tuổi già. Hơn 30.000 phụ nữ tuổi 49 trở lên đã thực hiện bảng câu hỏi và được đánh giá về tình trạng đục mờ của thủy tinh thể trong liên tục trung bình 7.7 năm.

Kết quả cho biết, phụ nữ nào có chế độ ăn nhiều chất có hàm lượng kháng oxi hóa cao có sự chậm tiến triển trong đục thủy tinh thể một cách rõ rệch so với nhóm các phụ nữ không dùng các thực phẩm này. Thành phần chính trong chế độ ăn của các phụ nữ này là 44.3% rau xanh, 17% ngũ cốc thô và 15.1% cà phê.   

Một nghiên cứu khác công bố trong tạp chí “Nhãn khoa và Khoa học Thị giác”, bởi các nhà nghiên cứu của Úc cho biết tìm thấy chế độ ăn giàu CarboHydrates (đường bột) sẽ tăng nguy cơ đục thủy tinh thể. Đánh giá dựa trên thói quen ăn uống của 1.600 người lớn. Kết quả cho thấy các cá nhân trong 25% người dùng nhiều đường bột nhất có tỉ lệ đục thủy tinh thể cao gấp 3 lần so với nhóm 25% dùng ít đường bột nhất.

Một nghiên cứu lớn trên phụ nữ ở Iowa, Wisconsin và Oregon công bố bởi tạp chí “Những thành tựu của nhãn khoa” cho thấy, ăn những thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất giúp trì hoãn sự phát triển của bệnh đục thủy tinh thể. Một nghiên cứu khác của tạp chí này cũng cho kết quả rằng chế độ ăn giàu Lutein và Zeaxanthin giúp giảm tỉ lệ mắc đục thủy tinh thể của phụ nữ lớn tuổi.

Các loại rau có màu xanh đậm và rau củ nhiều màu sắc là nguồn cung cấp tuyệt vời các chất chống oxi hóa cho cơ thể, giúp phòng ngừa cườm khô. Ảnh: TL

Một nghiên cứu kéo dài 10 năm thực hiện trên 2.400 người già ở Úc, công bố trong tạp chí “Tạp chí dinh dưỡng trên lâm sàng của Mỹ” kết luận rằng, sử dụng nhiều vitamin C hoặc phối hợp với các chất chống oxi hóa khác giúp giảm tỉ lệ đục thủy tinh thể trong dân số.

Nghiên cứu tại Nhật đã công bố trên tạp chí “Nhãn khoa Anh quốc” kết luận: có mối liên quan giữa đục thủy tinh thể với rối loạn các chất oxi hóa, và liên quan tới giảm nồng độ các chất chống oxi hóa trong thủy tinh thể của mắt.

Một nghiên cứu lớn của giáo sư đầu ngành về sức khỏe phụ nữ, ở trường Y Harvard cho thấy thu nạp các chất Lutein, Zeaxanthin và vitamin E từ thực phẩm và các thực phẩm bổ trợ giúp giảm rõ rệt nguy cơ đục thủy tinh thể. 

Tuy nhiên, nghiên cứu này thất bài trong việc tìm thấy mối liên quan giữa thực phẩm chức năng với khả năng giúp giảm tỉ lệ đục thủy tinh thể. Điều này cũng có nghĩa, thực phẩm bổ sung không phải là lựa chọn tối ưu cho phòng chống bệnh đục thủy tinh thể như các nhà sản xuất hay quảng cáo. Tuy một số thực phẩm chức năng có chứa các chất chống oxi hóa nhưng chính chế độ ăn tự nhiên mới là lựa chọn quyết định.

Một điều nữa cần lưu ý, trước khi dùng bất cứ thực phẩm hỗ trợ nào cho mắt, mọi người cần phải hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa mắt. Trong một số trường hợp, thu nạp quá nhiều vitamin và chất bổ có thể lợi bất cập hại, dẫn đến tổn thất khác cho sức khỏe.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo một chế ăn có quá nhiều đường, muối hằng ngày sẽ gây hại cho mắt. Ảnh: TL

Ăn sao mới đúng cách?

Một chế độ ăn khỏe mạnh phải đảm bảo cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho mắt bao gồm từ 5 đến 9 loại hoa quả và rau củ mỗi ngày.

Ít nhất 3 bữa phải có các loại ngũ cốc thô mỗi ngày và 2 bữa ăn cá mỗi tuần.

Năng lượng nạp vào phải vừa đủ để có cân nặng khỏe mạnh, dựa trên các hoạt động cá nhân thường ngày và chuyển hóa riêng của cơ thể.

Các loại rau có màu xanh đậm và rau củ nhiều màu sắc là nguồn cung cấp tuyệt vời các chất chống oxi hóa cho cơ thể. Và cũng đừng quên acid folic và calci trong chế độ ăn.

Cần tránh các thực phẩm chiên, thức ăn công nghiệp, đường và các loại thức uống có gas.

Giảm ăn muối là một ý kiến hay để phòng bệnh tăng huyết áp và cả bệnh đục thủy tinh thể.

Chia tay với các loại thức ăn nhanh, khoai tây chiên, đồ ngọt và nước ngọt có gas là điều không dễ dàng với nhiều người, nhưng đó là việc buộc phải cố gắng thực hiện để có một cơ thể khỏe mạnh và cuộc sống hạnh phúc với thị lực tốt.

Theo ThS.BS Nguyễn Lê An - Người đô thị