Hình ảnh túi phình mạch máu não khổng lồ của bệnh nhân 29 tuổi

Đây là một trong rất nhiều trường hợp đáng tiếc vì bệnh nhân còn quá trẻ và việc thăm khám, điều trị cơn đau đầu trước đó đã bỏ sót nguyên nhân nguy hiểm.

TS.BS Trần Chí Cường, Giám đốc Bệnh viện Đột quỵ Tim mạch Cần Thơ (S.I.S) cảnh báo: “Xin đừng chủ quan với những cơn đau đầu khó chịu! Bệnh nhân hôn mê sâu, chưa biết sao đây. Ước gì em đến sớm hơn, lúc mới đau đầu. Các đồng nghiệp xin đừng chủ quan!”.

Vậy làm sao để nhận biết cơn đau đầu nguy hiểm?

TS.BS Trần Chí Cường cho biết, có rất nhiều trường hợp nhầm lẫn về đau đầu. Tùy theo triệu chứng và hiểu biết của bệnh nhân, họ sẽ phản ứng với việc đau đầu của mình như thế nào.

Ví dụ một người có kiến thức y khoa hay có kinh nghiệm về nhiều trường hợp đau đầu, khi ai đó trong gia đình than phiền về cơn đau đầu họ sẽ lo lắng và tìm đến bác sĩ để thăm khám. Nhưng một số người rất chủ quan, họ ra nhà thuốc mua thuốc đau đầu hoặc uống vài viên paracetamol để giảm đau.

Phần lớn các trường hợp cơn đau đầu do nguyên nhân nguy hiểm bị bỏ sót liên quan đến thái độ của bệnh nhân và người thân trong việc nhìn nhận, đánh giá về cơn đau đầu.

Rất nhiều trường hợp đau đầu ở trẻ em và thanh thiếu niên tiềm ẩn một trong các bệnh lý đe dọa tính mạng của các bệnh nhân trẻ tuổi này, ví dụ: dị dạng mạch máu não. Đau đầu là một trong các triệu chứng sớm, khi bệnh nhân than phiền, chúng ta nghĩ do em đó tránh né việc học. Rồi bệnh nhân bị nôn mửa, phụ huynh lại nghĩ đến rối loạn tiêu hóa, không đưa bệnh nhân đi khám sẽ dẫn đến tình trạng bệnh nhân bị hôn mê, nôn mửa và động kinh. Lúc đó bệnh rất nặng.

Trước khi quy kết cơn đau đầu này bình thường hay bất thường, các bác sĩ sẽ dựa vào đặc điểm của cơn đau đầu này.

Nói riêng về đặc tính đau đầu, chúng ta lưu ý đặc điểm đầu tiên: đây là cơn đau đầu thường gặp hay cơn đau đầu khủng khiếp chưa từng trải qua?

Trong cuộc sống, ai cũng từng bị đau đầu. Tuy nhiên một cơn đau đầu bất thường có liên quan đến bệnh nặng sẽ có mức độ đau khủng khiếp. Các bệnh nhân trải qua cơn đau đầu trước đột quỵ kể rằng: “Cơn đau đầu này rất lạ, tôi chưa bao giờ trải qua cơn đau đầu như thế”. Họ mô tả cơn đau của mình giống như bị ai đó đập vào đầu, thậm chí họ còn tả đau như dao đâm, búa bổ.

Đặc điểm thứ hai: vị trí của cơn đau.

Giả sử như đau đầu thông thường sẽ không rõ vị trí nào cả, còn đối với trường hợp có nguyên nhân: bệnh nhân có thể mô tả đau một nửa đầu hoặc đau vùng đỉnh. Viêm xoang sẽ gây đau vùng trán, kèm theo hắt hơi sổ mũi hoặc cảm giác đau kèm giật. Nhiều người kể họ trải qua cơn đau đầu migraine hay cơn đau đầu liên quan đến các dị tật, dị dạng trên não, miêu tả giống như một cơn điện giật, sau đó nôn mửa, sụp mi mắt, bất tỉnh…

Đặc điểm thứ ba: cơn đau đầu kèm theo các khiếm khuyết khu trú

Đau đầu bên trái kèm theo yếu tay chân hoặc liệt tay chân bên phải hoặc đau đầu mất mùi: mũi của bệnh nhân không còn ngửi được mùi thức ăn, mùi xăng, mùi nước hoa... nếu có những triệu chứng này mà bệnh nhân còn bị đau đầu thì sẽ rất nguy hiểm, đây có thể là gợi ý của tình trạng u não.

Nếu bệnh nhân bị đau đầu có kèm theo mờ mắt, đọc chữ không rõ, thị lực ngày thường là 10/10 giờ đây giảm xuống 5/10 thì cần cảnh giác với các cơn đau đầu này.

Đau đầu kèm sụp mi mắt 1 bên thì nghĩ ngay là có liên quan đến túi phình mạch máu não chèn ép lên dây thần kinh, gây sụp mi. Nếu bệnh nhân sụp mi 2 bên, xác suất sẽ thấp hơn nhưng sụp mi mắt 1 bên sẽ liên quan đến túi phình rõ ràng hơn. Sụp mi 2 bên có thể là do bệnh nhân bị nhược cơ hay các bệnh khác liên quan.

Nhân đây, tôi kể câu chuyện bệnh nhân đau đầu một bên kèm theo sụp mi mắt chính là biểu hiện sớm của phình mạch máu não. Bệnh nhân sau buổi tiệc tùng, uống rượu bia, bị đau đầu dữ dội. Ngày hôm sau, bệnh nhân tiếp tục đau đầu, rồi nôn mửa. Người nhà nghĩ anh này nôn mửa do say rượu. Chiều hôm ấy, người nhà gọi bệnh nhân dậy nhưng anh không tỉnh, kích thích đau trên người bệnh nhân cũng không đáp ứng. Người nhà lúc này mới nhận ra đây không phải là đau đầu thông thường nữa rồi. Bệnh nhân rối loạn tri giác, lơ mơ, hôn mê thì chúng ta nghĩ ngay đến đột quỵ, không phải đau đầu do say rượu bia.

Trong phần lớn các trường hợp đau đầu, chúng ta có thể vượt qua bằng những thuốc giảm đau thông thường kết hợp với nghỉ ngơi hay những điều trị cơ bản khác.

Còn nếu đau đầu mà chúng ta đã khám nhiều nơi, điều trị nhiều nơi không hiệu quả kèm theo 3 đặc điểm nêu trên thì phải đi tầm soát xem liệu có các nguyên nhân nguy hiểm tiềm ẩn như: dị dạng mạch máu não, khối u não, túi phình động mạch, tắc nghẽn mạch máu não… có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của chúng ta.

Trọng Dy - ảnh: Bệnh viện S.I.S