Viêm da do sứa biển: Nhận biết sớm, xử trí đúng để tránh biến chứng

Cơ chế gây viêm da

Sứa biển có các xúc tu chứa nhiều tế bào gai (cnidocyte), bên trong chứa nang độc (nematocyst). Khi tiếp xúc với da người, nang độc phóng ra những sợi nhỏ như mũi tên, giải phóng độc tố vào mô da. Độc tố này chứa protein, enzym và chất gây viêm, có khả năng kích hoạt phản ứng dị ứng, làm tổn thương da và đôi khi ảnh hưởng toàn thân.

Triệu chứng thường gặp

Ngay sau khi tiếp xúc, vùng da bị sứa chạm vào thường xuất hiện:

- Cảm giác bỏng rát, đau nhói hoặc ngứa dữ dội.

- Da nổi mẩn đỏ, sưng nề, có thể xuất hiện vệt dài dạng đường ngoằn ngoèo – dấu vết xúc tu sứa để lại.

- Một số trường hợp xuất hiện mụn nước hoặc bọng nước nhỏ.

Ở người mẫn cảm hoặc bị đốt diện rộng, độc tố có thể gây triệu chứng toàn thân như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, tụt huyết áp, co thắt phế quản, khó thở, thậm chí sốc phản vệ.

Xử trí ban đầu đúng cách

Theo các bác sĩ da liễu, nguyên tắc xử trí viêm da do sứa biển là loại bỏ độc tố và giảm phản ứng viêm càng sớm càng tốt. Các bước khuyến nghị:

- Ra khỏi nước ngay lập tức, tránh để cơ thể tiếp tục tiếp xúc với sứa hoặc các mảnh xúc tu còn trôi nổi.

- Không chà xát vùng da tổn thương vì có thể làm vỡ thêm nang độc, khiến độc tố lan rộng.

- Rửa nhẹ nhàng bằng nước biển sạch (không dùng nước ngọt ngay lập tức) để tránh kích hoạt thêm nang độc chưa phóng thích.

- Loại bỏ xúc tu sứa còn bám trên da bằng nhíp hoặc găng tay, tránh tiếp xúc trực tiếp bằng tay trần.

- Sau đó có thể rửa lại bằng giấm (axit axetic loãng) hoặc dung dịch baking soda tùy loại sứa, nhằm bất hoạt độc tố.

- Ngâm vùng da tổn thương vào nước ấm (40 - 45°C) trong 20 - 45 phút có thể giúp giảm đau và ức chế hoạt tính độc tố.

Khi nào cần đến cơ sở y tế?

Người bệnh cần đi khám ngay nếu xuất hiện:

- Phản ứng toàn thân: khó thở, đau ngực, tim đập nhanh, choáng váng, nôn ói.
Vùng tổn thương lan rộng, sưng đỏ nhiều hoặc xuất hiện bọng nước lớn.
Có tiền sử dị ứng nặng hoặc hen suyễn.

Bác sĩ có thể kê thuốc kháng histamin, thuốc giảm đau, chống viêm hoặc corticoid bôi/ uống tùy mức độ. Trong trường hợp nhiễm trùng thứ phát, sẽ cần thêm kháng sinh.

Phòng ngừa là quan trọng nhất

- Tránh bơi ở khu vực được cảnh báo có nhiều sứa.

- Mặc đồ bơi dài tay hoặc đồ lặn bảo hộ khi tham gia lặn biển.

- Luôn mang theo giấm hoặc dung dịch xử trí khẩn cấp khi đi biển dài ngày.

Viêm da do tiếp xúc với sứa biển đa số không nguy hiểm nếu được xử trí đúng cách và kịp thời. Tuy nhiên, việc chủ quan hoặc áp dụng các mẹo dân gian sai lầm như bôi nước tiểu, rượu hay chanh có thể khiến tổn thương nặng hơn.

Mùa du lịch biển, bên cạnh tận hưởng làn nước trong xanh, mỗi người nên trang bị kiến thức sơ cứu đúng để bảo vệ mình và người thân.

>> Tắm biển gặp sứa, nên làm thế nào?