Tiền mãn kinh và mãn kinh là giai đoạn tự nhiên không thể chối bỏ trong cuộc đời người phụ nữ. Sự thay đổi nội tiết tố nữ estrogen ở giai đoạn này làm cho phụ nữ có những sự thay đổi về cơ thể và tâm lý. Do đó, họ cần nhận được sự thấu hiểu, quan tâm và chia sẻ của những người trong gia đình và mọi người xung quanh. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, mời quý vị khán giả cùng nghe chia sẻ của TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà - Giảng viên ĐH Y dược TPHCM.

1. “Thủ phạm” gây ra tình trạng tiền mãn kinh và mãn kinh

Một kết quả từ nghiên cứu của Đại học Harvard (Mỹ), tỷ lệ trầm cảm ở những phụ nữ quanh tuổi mãn kinh từ 36 - 45 tăng gấp 2 lần so với những phụ nữ vẫn còn kinh nguyệt. Trước tiên xin được hỏi TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà, khi bước vào tuổi trung niên, tâm sinh lý của người phụ nữ thay đổi như thế nào? Đâu là những “thủ phạm” gây ra tình trạng này?

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà:

Vào độ tiền mãn kinh và mãn kinh thì thủ phạm quan trọng nhất là sự suy giảm nội tiết tố nữ. Khi chúng ta là phụ nữ, có hình dáng và tính cách là phụ nữ, có thể mang thai và sinh em bé, phụ thuộc hoàn toàn vào nội tiết tố của buồng trứng là estrogen, progesterone. Khi ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh thì các nội tiết tố này giảm đi, trường hợp giảm từ từ thì triệu chứng nhẹ, trường hợp giảm nhanh thì triệu chứng rất nặng và làm người phụ nữ thay đổi rất nhiều. Nó có thể làm thay đổi hình dáng bên ngoài, gây lão hóa sớm. Thứ hai, nó sẽ thay đổi về tâm tính, tâm lý và các cơ quan trong cơ thể.

Trong đó, chúng ta phải quan tâm nhiều đến thay đổi về tâm lý của người phụ nữ. Người phụ nữ ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh rất dễ hờn giận, vui buồn tùy lúc, đôi khi lại khóc. Ví dụ con có thái độ nhẹ nhẹ, nhưng hồi xưa thì không sao, bây giờ thì tủi thân rồi khóc.

Lúc trước con đi học về trễ là bình thường nhưng bây giờ con có công việc, đi về trễ thì mẹ lại khóc. Chồng đối xử với vợ như mọi khi, không có thay đổi gì, nhưng bây giờ người vợ lại cảm thấy chồng không quan tâm mình. Từ đó, ta thấy được rằng, khi thay đổi nội tiết ở giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh sẽ làm cho người phụ nữ thay đổi rất nhiều về mặt tâm lý.

Người phụ nữ sẽ luôn cảm giác cô đơn, cảm giác những người khác không hiểu mình, đặc biệt là họ cảm thấy không được ai quan tâm. Như MC Ngọc Hương nói, người phụ nữ như là trung tâm của vũ trụ, trong gia đình là trung tâm của gia đình, kết nối các thành viên với nhau. Bây giờ họ tự nhiên không muốn nói, không muốn cười, ngại tiếp xúc với mọi người thì đã làm thay đổi rất nhiều mối quan hệ trong gia đình và người phụ nữ đó.

Do vậy, chúng ta phải hiểu và thông cảm cho họ, đó là sự thay đổi nội tiết tố nữ mà bất kỳ người phụ nữ nào cũng phải trải qua, không ai tránh được giai đoạn này. Điều quan trọng nhất là những người thân trong gia đình phải hiểu, phải thông cảm, phải chia sẻ thì người phụ nữ mới dễ dàng vượt qua giai đoạn này.

Nếu không có người chia sẻ thì họ rất cô đơn, đó là lý do tỷ lệ trầm cảm của người phụ nữ ở giai đoạn này tăng cao gấp 2-3 lần. Để khắc phục tình trạng này thì phải cần sự quan tâm của gia đình, đặc biệt là người chồng và con cái, bên cạnh đó là các mối quan hệ xã hội khác.

2. Căng thẳng, stress do COVID-19 ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh thế nào?

Mặc dù ở Việt Nam chưa có thống kê cụ thể như Nhật Bản, song thực tế cho thấy đại dịch COVID-19 đã khiến chúng ta, đặc biệt là người phụ nữ áp lực hơn, vì xưa nay các quý cô luôn được xem là “tay hòm chìa khóa”, vun vén mọi thứ trong gia đình. Thưa BS, căng thẳng, stress do COVID-19 ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ như thế nào?

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà:

Suy từ bản thân mình thì tôi thấy giai đoạn này rất “nản”. Do đó, người phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh và sau mãn kinh rất cần đi ra môi trường ngoài, rất cần hòa vào thiên nhiên, mối quan hệ với bạn bè, đồng nghiệp, đi chơi, thể dục thể thao, đi du lịch…

Bây giờ mỗi chúng ta đều “bị giam” lại nên vấn đề giải quyết mối quan hệ xã hội của người phụ nữ bị chặn lại. Do vậy người phụ nữ cảm thấy buồn, bức rức, không được thoải mái và tình trạng ngày càng nặng hơn.

Vậy làm sao để giải quyết được tình trạng này? Khi chúng ta ở cảm giác bức bí như vậy thì phải tự tìm biện pháp nào đó để tự giải phóng. Không đi ra ngoài nhiều được thì mình ở nhà, trước đây không có thời gian nấu nướng cho gia đình thì bây giờ hãy làm điều đó, có thể làm bánh, cắm hoa hoặc trang trí nhà cửa.

Mình phải tự tạo niềm vui trong gia đình. Ngoài ra, các bạn có thể tham gia thể dục thể thao trong gia đình như thiền. Thiền là phương pháp tập tốt cho phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, giúp họ tĩnh tâm, tạo sự thoải mái về tâm trí. Ngoài ra có thể tập yoga tại nhà.

Như vậy, chúng ta sẽ tự tạo niềm vui trong gia đình, làm những việc mà lúc trước không có thời gian để làm và thể hiện sự chăm sóc, quan tâm đến những người xung quanh. Một khi mình cho đi, mình sẽ nhận lại. Điều đó là sự tự tạo niềm vui cho bản thân mình và sự kết nối cho những thành viên trong gia đình cũng vượt qua đại dịch. Giai đoạn này khá khó khăn nên làm cho ai cũng khó chịu, nhưng đành phải chấp nhận và tìm mọi cách để vượt qua nó.

3. Người thân trong gia đình giúp ích gì cho phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh

Đại dịch khiến các gia đình dành thời gian bên nhau nhiều hơn, nhưng đây cũng là nguồn cơn của xung đột giữa vợ chồng - con cái. Nhất là người phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh tâm lý nhiều biến đổi, dễ cáu gắt và nóng tính hơn. Lúc này, chồng và con cái giúp ích được gì cho nửa kia của mình?

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà:

Như tôi đã chia sẻ, người phụ nữ trong gia đình đã chịu nhiều áp lực, đặc biệt là vấn đề thay đổi sức khỏe nội tiết. Do vậy, rất cần sự quan tâm của tất cả mọi người, đặc biệt là người chồng, người con, con gái hải nói chuyện với mẹ nhiều hơn. Tôi mong là các bạn sẽ hiểu, thương, thông cảm, chia sẻ với vợ và mẹ của mình để cùng nhau vượt qua đại dịch này.

Người phụ nữ ở giai đoạn này rất dễ giận hờn, rất dễ rơi vào trầm cảm. Nếu để người thân rơi vào trầm cảm thì điều trị cực kỳ khó. Cho nên người đầu gối tay ấp với người phụ nữ phải hiểu, phải thông cảm với vợ. Người phụ nữ không đòi hỏi nhiều, chỉ cần lời hỏi thăm, sự quan tâm, chăm sóc hay một món quà nhỏ thì cũng làm người phụ nữ vui hơn rất nhiều.

Cho nên người chồng phải chú ý, và con cái phải hiểu, thương mẹ mình. Người phụ nữ phải trải qua giai đoạn này, nếu bây giờ mình không chăm sóc mẹ, nếu mẹ bệnh thì mình cũng phải chăm sóc. Người bị trầm cảm nặng thì cực kỳ nguy hiểm, họ luôn tìm đến tự tử. Giai đoạn nặng hơn là cả ngày chỉ ngồi im một chỗ, không nói năng gì, nặng hơn là không thể tự chăm sóc bản thân.

Như vậy, chúng ta sẽ là người gánh chịu hậu quả đó. Tôi muốn các bạn hiểu là sự thay đổi của người phụ nữ là sự thay đổi bắt buộc và nó nhất định phải xảy ra. Chúng ta phải hiểu, phải thương, phải thông cảm và chia sẻ với người phụ nữ.

4. Bổ sung estrogen cho phụ nữ sau 30 tuổi sao cho đúng và phù hợp?

Estrogen được ví như “suối nguồn tươi trẻ” của người phụ nữ. Nhưng qua tuổi 30 thì nội tiết tố này dần suy giảm. Bổ sung estrogen sao cho đúng và phù hợp?

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà:

Chúng ta đều hiểu là sự thay đổi của người phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh là do sự suy giảm hoặc hết nội tiết tố, đặc biệt là estrogen. Chúng ta muốn bổ sung estrogen thì tôi khuyên là nên gặp bác sĩ.

Bác sĩ sẽ phân loại xem chúng ta ở nhóm nào: nhóm nhẹ, nhóm trung bình, nhóm nặng. Tùy theo mỗi nhóm mà chúng tôi có mỗi loại thuốc điều trị. Ví dụ, nhóm nhẹ thì có thể bổ sung từ thức ăn như sữa đậu nành, tàu hủ, rau xanh đậm thì sẽ giúp rất nhiều về vấn đề bổ sung nội tiết tố.

Vấn đề thứ hai, nếu bị khô hạn, quan hệ vợ chồng đau, đi tiểu rát thì chúng tôi sẽ hỗ trợ thuốc tại chỗ, cũng là estrogen nhưng tại chỗ sẽ không ảnh hưởng đến toàn thân. Trừ những trường hợp bệnh nặng, người phụ nữ không làm chủ được, quá mệt mỏi hoặc chất lượng cuộc sống bị thay đổi thì bắt buộc phải sử dụng thuốc nội tiết tố hỗ trợ, gọi là hormone điều trị.

Các bạn có thể sử dụng những nội tiết tố từ thảo dược, nặng hơn có thể dùng thuốc tổng hợp. Tuy nhiên, trên thị trường có rất nhiều, các bạn không nên tự làm bác sĩ mà nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn đầy đủ và chọn lựa loại nội tiết tố phù hợp nhất đối với từng cá thể, giải quyết được những vấn đề khuất mắc trong cuộc sống và nâng chất lượng cuộc sống tốt hơn.

5. Phụ nữ cần làm gì để hoàn thành vai trò bảo vệ gia đình trước dịch COVID-19?

Vừa là người phụ nữ của gia đình, vừa là “nữ tướng” trong sự nghiệp, TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà có thể chia sẻ kinh nghiệm, làm sao để cho các chị em cân bằng giữa nhu cầu bản thân - gia đình - sự nghiệp - cuộc sống? Đại dịch COVID-19 phức tạp, người phụ nữ cần làm gì để hoàn thành vai trò bảo vệ gia đình trước dịch bệnh?

TS.BS Nguyễn Thị Thanh Hà:

Theo tôi, để vượt qua những khó khăn trong cuộc sống, đặc biệt là trong giai đoạn này, rất đòi hỏi sự thấu hiểu, sự chia sẻ của những thành viên trong gia đình. Chúng ta luôn nghĩ người phụ nữ là trung tâm của gia đình nhưng người đàn ông cũng quan trọng, là trụ cột của gia đình. Nên người đàn ông phải làm sao để hài hòa giữa mình với vợ, điều khiển tất cả công việc trong gia đình.

Người đàn ông chỉ cần quan tâm thì phụ nữ đã cảm thấy hạnh phúc khi có người chia sẻ với mình. Người con cũng cần chia sẻ và thấu hiểu với mẹ. Nếu không thì người mẹ luôn ở trong tình trạng stress, làm cho trình trạng bệnh ngày càng xấu hơn.

Đặc biệt là nội tiết tố ngày càng giảm, thay đổi về tâm lý ngày càng âm tính, không được giao tiếp với các mối quan hệ bên ngoài và chỉ còn các mối quan hệ trong gia đình là chủ yếu. Như vậy, người phụ nữ càng cần sự quan tâm, thấu hiểu, sự chia sẻ được thể hiện bằng hành động của người chồng, người con. Các bạn sẽ giúp cho chất lượng cuộc sống của cả gia đình thay đổi, môi trường sống của gia đình thay đổi, sức khỏe của người phụ nữ sẽ được cải thiện tốt nhất.

Trân trọng cảm ơn BS!

Cảm ơn nhãn hàng Doppelherz Meno - “Cho cuộc sống thêm nồng nàn” đã đồng hành cùng chương trình.

Minh Huy