Nhiệt thủy trị liệu: Bí quyết giữ ấm, tăng sức đề kháng khi thời tiết trở lạnh

1. Thai phụ đối diện nhiều nguy cơ sức khỏe khi thời tiết thay đổi thất thường

Thưa BS, thời tiết thay đổi thất thường có thể ảnh hưởng đến thai kỳ như thế nào? Và trong những ngày giao mùa, bà bầu thường phải đối diện với những nguy cơ nào nhất?

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu - Bệnh viện Gia An 115 (TPHCM) trả lời: Làm mẹ là một thiên chức đặc biệt của người phụ nữ. khi mang thai, cơ thể người mẹ không chỉ nuôi chính mình mà còn nuôi dưỡng thêm một sinh linh bé nhỏ, nên gánh nặng tăng lên gấp đôi.

Nếu thai phụ may mắn không bị ốm nghén, việc chăm sóc sức khỏe sẽ nhẹ nhàng hơn. Nhưng với những người bị ốm nghén nặng, không ăn uống được, dinh dưỡng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong khi đó, dinh dưỡng là yếu tố then chốt, giúp cung cấp năng lượng, củng cố hệ miễn dịch, tạo enzyme tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn thành các axit amin nuôi dưỡng thai nhi.

Trong thời điểm giao mùa, bà bầu dễ mắc các bệnh hô hấp như ho, cảm cúm, viêm mũi. Hệ miễn dịch khi mang thai cũng có sự thay đổi, nhạy cảm hơn với thời tiết và dễ nhiễm bệnh hơn, đòi hỏi cơ thể phải hoạt động nhiều hơn để bảo vệ cả mẹ và thai nhi.

Một vấn đề khác là đau nhức xương khớp, vọp bẻ, chuột rút, thường gặp khi thai phụ thiếu canxi hoặc do ảnh hưởng thời tiết. Trong thai kỳ, nhu cầu canxi tăng cao để đảm bảo bộ xương của thai nhi phát triển đầy đủ, nếu mẹ ăn uống kém, ít vận động, tình trạng mệt mỏi càng dễ xảy ra.

Ngoài thể chất, tinh thần của phụ nữ mang thai cũng dễ bị căng thẳng bởi áp lực công việc, gia đình, lo lắng cho sức khỏe và cho cuộc sinh nở sắp tới. Có thể nói mang thai là một giai đoạn hết sức khó khăn đối với chị em phụ nữ về nhiều mặt.

Do đó, mẹ bầu cần duy trì nếp sinh hoạt điều độ, chú trọng chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý để bảo vệ sức khỏe bản thân và em bé trong bụng, nhất là trong những ngày thời tiết thay đổi thất thường.

2. Mẹ bầu ốm vặt: Khi nào cần dùng thuốc, khi nào nên ưu tiên biện pháp tự nhiên?

Khi gặp các bệnh vặt như ho, sổ mũi, cảm cúm hay đau nhức nhẹ, bà bầu nên chăm sóc như thế nào để vừa an toàn cho mẹ vừa không ảnh hưởng đến thai nhi, có phải hễ bà bầu bị cảm cúm thì tuyệt đối không được dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc bác sĩ kê?

Các giải pháp tự nhiên như gừng, tía tô, mật ong, tỏi… có thật sự hiệu quả - an toàn cho mẹ bầu và thai nhi, và nên dùng ra sao cho đúng? 

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Cơ thể phụ nữ mang thai rất nhạy cảm, dễ mắc bệnh hơn, nhưng việc dùng thuốc lại trở nên khó khăn vì nhiều loại thuốc chống chỉ định cho thai kỳ. 

Chính vì thế, lời khuyên quan trọng nhất là: “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”. Để hạn chế các bệnh hô hấp và tiêu hóa, thai phụ nên vệ sinh răng miệng kỹ, ăn chín uống sôi, đeo khẩu trang khi đến nơi đông người. 

Nếu bị ốm nghén, có thể chia nhỏ bữa ăn để vẫn đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt chú trọng bổ sung sắt và canxi.

Thai phụ bị bệnh vẫn có thể uống thuốc, nhưng phải theo chỉ định của bác sĩ sản khoa, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc. Với các biện pháp tự nhiên, nước gừng ấm, lá tía tô, mật ong, tỏi… có thể hỗ trợ giảm triệu chứng. Tuy nhiên, bác sĩ khuyến cáo: không nên lạm dụng và cần hỏi ý kiến nhân viên y tế trước khi sử dụng. 

Ví dụ, uống chanh mật ong khi bụng rỗng vào buổi sáng có thể gây kích ứng dạ dày. Các loại gia vị như gừng, tỏi, tía tô có tính kháng khuẩn tốt, nhưng thai phụ chỉ nên dùng kèm trong bữa ăn với liều lượng hợp lý, tránh thái quá. Thai phụ cần được tư vấn chuyên môn bởi nhân viên y tế trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hoặc bài thuốc dân gian nào.

Ngoài dinh dưỡng và thuốc, nghỉ ngơi, giữ ấm cơ thể và bổ sung đủ nước cũng vô cùng quan trọng. Khi tắm, mẹ bầu nên ưu tiên tắm nước ấm, tránh dội nước lạnh trực tiếp lên người để phòng nguy cơ đột quỵ do thay đổi nhiệt độ đột ngột. Có thể tắm từng phần, bắt đầu từ chân rồi dần lên cao để cơ thể thích nghi. Thời gian tắm chỉ nên khoảng 10 - 15 phút, trong phòng kín gió và không nên ngâm bồn để tránh nhiễm lạnh.

Đặc biệt, sử dụng nguồn nước sạch và an toàn đóng vai trò quan trọng. Ở thành phố, nước sinh hoạt đã được xử lý, nhưng để an tâm hơn, các gia đình có thể chọn máy nước nóng tích hợp công nghệ Ag+ khử khuẩn, vừa tiết kiệm thời gian, vừa giúp hạn chế vi khuẩn, bảo vệ sức khỏe mẹ bầu và thai nhi. 

Khi có nguồn nước nóng tiện lợi, mẹ bầu có thể áp dụng thêm các phương pháp đơn giản như ngâm chân nước ấm mỗi ngày - một hình thức nhiệt thủy trị liệu được y học cổ truyền ứng dụng từ lâu, đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

3. Tắm khuya, tắm sớm có làm tăng nguy cơ đột quỵ?

Có một thói quen nhiều người vẫn hay làm, đó là tắm khuya, tắm đêm hoặc sáng sớm, nhất là khi trời lạnh. Nhiều người lo ngại thói quen này có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, đột tử. Thực tế điều này có đúng không, thưa BS? Và nếu phải tắm, cần lưu ý những gì để an toàn hơn ạ.

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Trong nhịp sống hiện đại, nhiều người vì bận rộn công việc hoặc do thói quen sinh hoạt nên thường tắm khuya hoặc tắm rất sớm. Tuy nhiên, tắm vào ban đêm hoặc sáng sớm, đặc biệt bằng nước lạnh, có thể gây nguy hiểm. Lý do là khi nhiệt độ môi trường thấp, cơ thể đã mệt mỏi sau một ngày làm việc, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng cao, làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Ở người lớn tuổi, nguy cơ này còn cao hơn, nhất là những người có bệnh nền như thiếu máu cơ tim, tăng huyết áp, đái tháo đường. Việc đang mặc quần áo ấm rồi đột ngột tiếp xúc với nước lạnh có thể khiến mạch máu phản ứng mạnh, dẫn đến đột quỵ hoặc đột tử. Vì vậy, người cao tuổi nên duy trì tắm nước ấm.

Nếu không có sẵn nước ấm, có thể áp dụng cách tắm từng phần: trước tiên cho chân tiếp xúc với nước lạnh để cơ thể làm quen, “báo động” hệ thần kinh chuẩn bị, rồi khoát nước dần từ dưới lên. Tuyệt đối không dội nước lạnh trực tiếp từ trên đầu xuống, bởi đây là thói quen rất nguy hiểm.

Nhiệt độ nước nên khoảng 36 - 38°C, gần bằng thân nhiệt. Không nên tắm quá nóng hoặc quá lạnh. Thời gian tắm chỉ nên 10 - 15 phút, trong phòng kín gió, sau đó lau khô và mặc quần áo giữ ấm ngay. Không tắm khi cơ thể đang quá mệt, đói bụng hoặc sau khi uống rượu bia, vì có thể dẫn đến mất kiểm soát, ngã gục trong nhà tắm và nguy hiểm tính mạng.

Tắm nước ấm là một phương pháp nhiệt thủy trị liệu, giúp cơ thể thư giãn, giảm tiêu hao năng lượng và bảo vệ sức khỏe tim mạch, hô hấp.

4. Xây dựng thói quen tốt giúp tăng sức đề kháng mùa giao mùa

Thưa BS, khi giao mùa, chế độ dinh dưỡng thế nào sẽ giúp tăng sức đề kháng cho cả nhà? Bên cạnh đó, những thói quen tốt nào gia đình nên duy trì hằng ngày?

Và với quan điểm dân gian như uống nước ấm, mật ong pha nước ấm buổi sáng để sát khuẩn, bảo vệ họng - vốn là “cửa ngõ” quan trọng của cơ thể, liệu có thực sự hiệu quả không ạ?

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Bên cạnh việc giữ ấm cơ thể bằng các giải pháp hiện đại như máy nước nóng có thể cài đặt nhiệt độ theo khuyến cáo 36 - 38°C, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt đóng vai trò rất quan trọng để nâng cao sức đề kháng.

Dinh dưỡng đầy đủ và đa dạng là chìa khóa cho một sức khỏe tốt. Cần đảm bảo 4 nhóm chất: carbohydrate, protein, chất béo tốt, chất xơ. Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm; hạn chế chất béo no từ động vật. 

Người bị tăng huyết áp nên giảm muối, người đái tháo đường không ăn quá nhiều tinh bột, người bị gout nên hạn chế thịt đỏ. Với những người phải ăn kiêng theo chỉ định y tế, cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

Song song đó, gia đình nên hình thành những thói quen tốt: ngủ đủ giấc, tránh ngồi lâu một chỗ, duy trì vận động hằng ngày với bộ môn yêu thích để bền bỉ lâu dài, vệ sinh tay thường xuyên, rửa tay trước bữa ăn và sau khi đi vệ sinh, vệ sinh răng miệng, tắm rửa bằng nước ấm hằng ngày. Đây đều là những cách giúp phòng chống bệnh hiệu quả.

Một điểm cần lưu ý là, dù ăn uống, tập luyện, nghỉ ngơi, giữ ấm, giữ vệ sinh đều rất cần thiết, nhưng chúng chỉ hỗ trợ chứ không thay thế cho điều trị khi có bệnh lý. Quan trọng hơn cả, mỗi người cần nhớ khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện và xử lý sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Cuộc sống tươi đẹp là khi chúng ta sống vui, sống khỏe, sống hạnh phúc.

Trân trọng cảm ơn BS.CK1 Đoàn Thị Liễu và Ariston Việt Nam đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này. 

Đọc thêm phần 1: Giữ ấm đúng cách giúp trẻ em và người già khỏe mạnh khi giao mùa