1. Người sống ở các khu vực khác nhau, việc thiếu vitamin và khoáng chất có khác nhau?

Những người ở thành phố và nông thôn, đồng bằng - miền biển - miền núi, việc thiếu vitamin và khoáng chất có khác nhau không ạ?

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Việc thiếu hay đủ vitamin và khoáng chất sẽ khác nhau tùy thuộc vào các yếu tố sau:

- Thổ nhưỡng của mỗi vùng đất khác nhau sẽ khiến các khoáng chất khác nhau : Người ở miền biển hay ăn hải sản sẽ dễ bị sỏi thận; người miền núi ít ăn hải sản, ít ăn các chế phẩm từ biển như rong biển sẽ thiếu iod,…

- Thói quen ăn uống khác nhau: Có người không thích ăn thịt bò hay không thích ăn rau sống; người thích ăn đồ chiên xào sẽ giảm hấp thu vi chất,…

- Phong tục tập quán khác nhau

- Sự quan tâm đến vấn đề sức khỏe, trình độ dân trí… của mỗi vùng miền sẽ khác nhau.

- Nhu cầu cơ thể thay đổi theo độ tuổi, bệnh lý của từng người: Nhu cầu về vitamin và khoáng chất ở trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, phụ nữ sau sinh, người cao tuổi sẽ khác nhau.

Hiện tại, đôi khi chúng ta còn phải đối mặt với vấn đề “đủ - thừa” vitamin và khoáng chất chứ không phải chỉ vấn đề thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Lý do là:

- Việc bổ sung các vitamin và khoáng chất vào thực phẩm, thức ăn, thức uống, sữa… ngày nay khá phổ biến.

- Việc sử dụng các chất dinh dưỡng, thực phẩm chức năng do bạn bè giới thiệu sẽ không phù hợp với bản thân người dùng.

- Áp lực công việc, lối sống bận rộn dẫn đến không thể thực hiện được chế độ ăn lành mạnh. Việc sử dụng các thực phẩm chế biến sẵn, bảo quản lâu ngày có thể làm hư một số vitamin.

2. Người làm ca đêm sẽ bị thiếu vitamin và khoáng chất nhiều hơn?

Có phải những người làm ca đêm nguy cơ bị thiếu vitamin và khoáng chất cao hơn so với người khác? 

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Chưa có tài liệu, nghiên cứu nói về vấn đề này. Tuy nhiên ở những người làm việc theo ca tối sẽ có nhiều yếu tố nguy cơ như:

- Việc ăn tối sẽ bị xáo trộn thời gian, khiến cho việc hấp thu các chất dinh dưỡng cũng bị suy giảm.

- Khuynh hướng ăn tối qua loa, ít thực phẩm tươi sống, ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời sẽ làm giảm nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất.

- Stress thần kinh do xáo trộn thời gian ngủ nghỉ. Khi đó, cơ thể sẽ phản ứng và kèm theo rối loạn tiêu hóa.

3. Nhân viên văn phòng thiếu vitamin và khoáng chất nào?

Thưa BS, nhân viên văn phòng thường bị thiếu vitamin và khoáng chất gì ạ? 

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Người làm văn phòng sẽ thiếu một số vitamin sau:

- Thiếu vitamin D: Với những người làm công việc văn phòng, họ thường xuyên làm việc trong phòng kín, ít có thời gian tiếp xúc với ánh nắng mặt trời nên việc thiếu hụt vitamin D ngày càng tăng. Một số nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, tỷ lệ thiếu hụt vitamin D ở nữ giới là 46% và ở nam là 20%. Do đó, chúng ta cần bổ sung đầy đủ vitamin D từ thực phẩm, phơi nắng 15 - 30 phút mỗi ngày trong thời điểm từ 6 - 8 giờ sáng để giúp cơ thể tăng cường tổng hợp vitamin D. Ngoài ra, cũng có thể bổ sung vitamin này từ các viên uống bổ sung.

- Thiếu vitamin A: Nhân viên văn phòng là những người thường xuyên tiếp xúc với máy tính. Do đó, dễ dẫn đến tình trạng khô mắt, mỏi mắt, giảm thị lực. Việc bổ sung các nhóm thực phẩm giàu vitamin A là hết sức cần thiết. Vitamin A có nhiều trong trong các loại rau củ, trái cây như: cà rốt, bí đỏ, cà chua, đu đủ,…giúp giảm thiểu tổn thương sắc tố thị giác, điều hòa cảm thụ ánh sáng võng mạc và bảo vệ thị lực cho mắt.

- Thiếu vitamin C: Những người làm việc văn phòng, thường xuyên áp lực, căng thẳng, mệt mỏi,… thì việc bổ sung vitamin C là một điều cần thiết. Chúng ta có thể bổ sung vitamin C từ các loại thực phẩm giàu vitamin C: cam, quýt, ổi xanh, dâu tây, cà chua,… để tăng cường sức đề kháng và tạo cân bằng cho cơ thể. 

- Thiếu nước: Đây là một trong những thành phần quan trọng của cơ thể, giúp loại bỏ chất thải, điều hòa thân nhiệt và giúp bộ não hoạt động. Thế nhưng, đa phần chúng ta đều không bổ sung đủ nước. Nhân viên văn phòng thường xuyên ngồi trong phòng kín, máy lạnh nên họ lười uống nước, ít có cảm giác khát (hoặc cố tình lờ đi cơn khát) dẫn đến tình trạng cơ thể thiếu nước. Điều này khiến cho cơ thể bị mất nước, dẫn tới tình trạng khô da, sạm da, nổi mụn, hay khô cổ họng. Nên việc uống đủ nước đối với chúng ta nói chung và nhân viên văn phòng nói riêng là một điều hết sức cần thiết.

4. Để biết chính xác cơ thể thiếu chất gì nên xét nghiệm ở đâu?

Nếu nghi ngờ mình bị thiếu vitamin và khoáng chất, chúng ta nên đến đâu làm xét nghiệm để biết chính xác mình thiếu chất gì?

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời:

- Nếu nghi ngờ bị thiếu vitamin và khoáng chất chúng ta nên đi khám bệnh.

- Dựa vào các triệu chứng biểu hiện, bác sĩ sẽ cho các chỉ định xét nghiệm để biết chính xác thiếu vitamin hay khoáng chất nào, từ đó sẽ điều trị an toàn cho người bệnh.

- Người bệnh không nên tự ý dùng bổ sung vitamin và khoáng chất, vì việc thừa hoặc thiếu sẽ đều gây nguy hiểm đến sức khỏe của bản thân.

5. Nguyên nhân cơ thể thiếu vitamin và khoáng chất là gì?

BS có thể chỉ ra nguyên nhân nào dẫn tới việc cơ thể bị thiếu vitamin và khoáng chất? Xin cảm ơn BS!

BS.CK1 Đoàn Thị Liễu trả lời: Nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng là do bạn không nhận đủ lượng các chất cần thiết từ thực phẩm hoặc chất bổ sung.

Không ăn các thực phẩm tươi sống hoặc không biết cách chế biến, các vitamin tan trong nước rất khó bảo quản. Dưới tác động của ánh nắng các vitamin này có thể thay đổi (biến chất); nấu ăn không khoa học, mở nắp nồi làm tan vitamin hoặc nấu quá kỹ sẽ làm vitamin biến chất, bốc hơi,… Để chế biến thực phẩm một cách khoa học nên hấp hoặc luộc trong thời gian ngắn để giữ được các loại vitamin.

Chế độ ăn khác nhau có thể gây sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng. Một chế độ ăn nghèo nàn hoặc chỉ dựa vào đồ ăn vặt, kèm theo một chế độ ăn thiếu trái cây có thể cũng là nguyên nhân có thể gây ra.

Chẳng hạn như, ở những người ăn chay dễ thiếu vitamin B12, canxi, vitamin D, sắt, iod, và axit béo omega-3 hơn so với người có chế độ ăn bình thường. Vì chất sắt từ thực vật rất khó hấp thu so với chất sắt từ động vật cung cấp.

Ngoài ra, một chế độ ăn với rất ít calo có thể tạo ra hiện tượng thiếu vi chất. Điều này thường thấy ở những người đang giảm cân hoặc bị rối loạn ăn uống. Người lớn tuổi có khẩu vị không tốt cũng như không nhận đủ calo hoặc chất dinh dưỡng từ trong chế độ ăn uống của họ.

Những người có bệnh lý về tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, hội chứng ruột kích thích, viêm dạ dày, viêm đường ruột,… thức ăn ăn vào không được hấp thu dẫn đến thiếu hụt, cơ thể không hấp thu được. Hoặc ăn lệch, không ăn đa dạng hóa các loại thức ăn sẽ thiếu các loại vitamin.

Các nguyên nhân tiềm ẩn khác bao gồm:

- Các bệnh về gan, túi mật, ruột, tuyến tụy hoặc thận: Nhóm người này phải có chế độ ăn đặc biệt, kiêng một số chất dẫn đến thiếu hụt vitamin và khoáng chất.

- Phẫu thuật tiêu hóa: Làm giảm hấp thu các chất dinh dưỡng.

- Nghiện rượu mãn tính: Các tế bào gan bị tổn thương, tổn thương não,…

- Các loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc nhuận tràng và cả thuốc lợi tiểu: Người bệnh không đến các cơ sở y tế thăm khám mà tự ý mua thuốc về uống. Khi uống quá nhiều kháng sinh sẽ làm thay đổi hệ sinh thái các lợi khuẩn trong đường ruột.

- Sự thiếu hụt khoáng chất cũng có thể do nhu cầu về một số khoáng chất tăng lên. Ví dụ, phụ nữ có thể phải đối mặt với nhu cầu này khi mang thai, thời kỳ kinh nguyệt và sau khi mãn kinh.

>>> Thiếu hụt vitamin và khoáng chất, điều gì sẽ xảy ra?