Không phải ai tăng acid uric cũng bị gout

Theo BS.CK2 Dương Minh Tuấn - Khoa Nội tiết Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, ngày càng có nhiều người đi khám sức khỏe định kỳ phát hiện acid uric trong máu tăng cao, lập tức lo sợ bị gout và tự ý mua thuốc hạ acid uric để “phòng bệnh”. Tuy nhiên, bác sĩ nhấn mạnh: “Không phải ai có acid uric cao cũng bị gout, và không phải lúc nào cũng cần uống thuốc điều trị”.

Acid uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình chuyển hóa purin có nhiều trong tế bào, thịt đỏ, hải sản và bia rượu. Thông thường, 2/3 lượng acid uric được thải qua thận và 1/3 qua ruột. Khi quá trình này bị rối loạn do tăng sản xuất hoặc giảm đào thải, chỉ số acid uric trong máu sẽ tăng.

Giá trị bình thường: Nam giới: <7 mg/dL (420 µmol/L); nữ giới: <6 mg/dL (360 µmol/L)

Tình trạng “tăng acid uric máu không triệu chứng” nghĩa là chỉ số cao nhưng chưa có biểu hiện đau khớp, sưng khớp hay sỏi thận. Thực tế, có đến 10-20% người trưởng thành ở giai đoạn này, song chỉ khoảng 1/3 trong số đó sẽ tiến triển thành gout thật sự.

Theo BS.CK2 Dương Minh Tuấn, acid uric cao chỉ trở thành vấn đề khi vượt quá 9 mg/dL kéo dài nhiều năm, đặc biệt ở người có sẵn bệnh nền như tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì hoặc bệnh thận mạn. Ngoài gout, nồng độ uric cao còn liên quan tới tăng huyết áp, bệnh tim mạch, gan nhiễm mỡ và sỏi thận, nhưng mối liên hệ này chưa được chứng minh là nguyên nhân trực tiếp.

Các nghiên cứu lớn như CKD-FIX và PERL cho thấy, thuốc hạ acid uric không giúp cải thiện chức năng thận nếu người bệnh chỉ có tăng uric đơn thuần. Vì vậy, không nên tự ý dùng thuốc như allopurinol hay febuxostat khi chưa có biểu hiện gout hoặc biến chứng thận.

Các hiệp hội y học lớn như ACR (Mỹ), EULAR (Châu Âu) và KDIGO (Thận học) đều thống nhất rằng, không nên điều trị thuốc thường quy cho những trường hợp chỉ có tăng acid uric máu mà chưa xuất hiện triệu chứng gout, sỏi urat hay tổn thương thận.

BS.CK2 Dương Minh Tuấn nhận định, việc dùng thuốc trong giai đoạn này không mang lại lợi ích rõ ràng, thậm chí có thể gây tác dụng phụ lên gan và thận. Thay vào đó, hướng xử trí được khuyến khích là thay đổi lối sống, kết hợp kiểm soát bệnh nền và theo dõi định kỳ.

Cụ thể, người bệnh nên hạn chế thịt đỏ, hải sản, bia rượu và đồ uống có đường, tăng cường rau xanh, trái cây tươi và sữa ít béo, uống đủ nước mỗi ngày, duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn và tái khám sau mỗi 3-6 tháng để kiểm tra chỉ số acid uric.

Bác sĩ nhấn mạnh, tăng acid uric máu không phải là bệnh, mà là dấu hiệu cảnh báo cần được theo dõi lâu dài. Phần lớn các trường hợp có thể kiểm soát hiệu quả chỉ bằng điều chỉnh chế độ sinh hoạt. Việc lạm dụng thuốc “cho yên tâm” đôi khi khiến gan và thận chịu thêm gánh nặng, trong khi hiệu quả lại không đáng kể.

Trong y học, không phải lúc nào cũng cần thuốc mới là chữa bệnh. Một chế độ ăn uống lành mạnh, giấc ngủ đủ và vận động hợp lý đôi khi chính là "thuốc hạ acid uric" an toàn và bền vững nhất.