Khoảng 30% người suy thận mạn là người trẻ: Điều gì đang xảy ra?

1. Lý do trẻ hóa bệnh lý thận hiện nay

Thưa BS, vì sao số lượng bệnh nhân suy thận ngày càng gia tăng và trẻ hóa như hiện nay ạ?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy - Trưởng khoa Nội Thận - Lọc máu, Bệnh viện Bình Dân (TPHCM):

Hiện nay, bệnh thận đang trở nên rất phổ biến, ước tính cứ 10 người thì có 1 người mắc bệnh thận mạn. 

Đáng lo ngại là căn bệnh này không chỉ gặp ở người lớn tuổi mà ngày càng xuất hiện ở người trẻ, có những bệnh nhân mới chỉ 18 - 20 tuổi đã bị suy thận, thậm chí ở giai đoạn cuối.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, bao gồm:

- Bệnh lý miễn dịch dẫn đến các bệnh lý cầu thận, như bệnh cầu thận IgA ở nam giới và bệnh cầu thận do lupus ban đỏ ở nữ, đang gia tăng. Đây là các bệnh lý nghiêm trọng, dễ diễn tiến nhanh đến giai đoạn cuối.

- Lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng: Nhiều người sử dụng thuốc giảm đau, thuốc nam, thuốc bắc hoặc thực phẩm chức năng mà không có chỉ định của bác sĩ, gây tổn thương thận kéo dài. Đây là một yếu tố nguy cơ rất phổ biến.

- Yếu tố di truyền: Các bệnh như thận đa nang, thận độc nhất hoặc cấu trúc bất thường của thận khiến nước tiểu bị dội ngược, dẫn đến tổn thương thận hoặc bệnh sỏi thận phải mổ nhiều lần cũng là nguyên nhân khiến bệnh thận xuất hiện sớm ở giới trẻ.

- Lối sống không lành mạnh: Ít vận động, ăn nhiều đồ ngọt, ăn mặn... là những yếu tố làm gia tăng tiểu đường, cao huyết áp, từ đó gây thêm gánh nặng cho thận và đẩy nhanh tiến trình bệnh lý thận.

Tóm lại, những yếu tố trên đang thúc đẩy sự phát triển bệnh lý thận nhanh chóng, làm bệnh thận diễn ra sớm hơn ở người trẻ.

2. Tác động của những thói quen xấu đến chức năng thận

Một số thói quen như thức khuya, dùng thực phẩm chức năng hay thuốc giảm đau được cho là vô hại, nhưng vì sao lại ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng thận?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời:

Việc lạm dụng thuốc giảm đau, nhất là với những người thường xuyên bị đau đầu, đau khớp… có thể gây tổn thương thận cấp, hoại tử nhú thận, viêm ống thận mô kẽ, hội chứng thận hư. Bệnh nhân sẽ có dấu hiệu phù nề, tiểu đạm nhiều, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tổn thương có thể trở thành mạn tính, dẫn đến suy thận giai đoạn cuối mà không thể hồi phục.

Thực phẩm chức năng dù được quảng cáo là “bổ thận”, một số loại lại chứa thành phần lợi tiểu. Với người đã có tổn thương thận, dùng các sản phẩm này có thể gây mất nước, rối loạn điện giải, thiếu máu đến thận, làm tình trạng suy thận nặng thêm.

Thường xuyên thức khuya gây rối loạn nội tiết, tăng nồng độ cortisol, mất melatonin. Điều này dẫn đến viêm, tăng huyết áp, đề kháng insulin, dễ mắc tiểu đường và béo phì. Các yếu tố này đều làm tổn thương các cơ quan trong cơ thể, bao gồm thận.

Việc ăn nhiều thực phẩm có gia vị mặn như đồ hộp, mì gói, bánh tráng trộn... có thể gây tăng huyết áp. Lượng muối quá cao làm tăng áp lực lên thận, đặc biệt ở những người có sẵn bệnh lý thận. Điều này làm bệnh thận tiến triển nhanh hơn, gây tiểu đạm nhiều hơn và khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Bệnh nhân ăn mặn còn dễ bị phù nề, và có thể dễ mắc sỏi thận.

3. Khoảng 30% bệnh nhân suy thận mạn trong độ tuổi 18 - 30

Tại Khoa Nội thận - Lọc máu của Bệnh viện Bình Dân, số lượng người trẻ bị suy thận như thế nào? Tình trạng suy thận ở nhóm này xảy ra do nguyên nhân gì ạ?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời:

Tại Bệnh viện Bình Dân và nhiều cơ sở y tế khác, bệnh lý thận mạn đã gia tăng mạnh mẽ, đặc biệt là ở nhóm tuổi từ 18 đến 30, chiếm khoảng 20 - 30% số bệnh nhân.

Trước kia, bệnh thường gặp ở người lớn tuổi, chủ yếu do tiểu đường, tăng huyết áp. Nhưng hiện nay, nhiều bệnh nhân trẻ đến khám đã ở giai đoạn suy thận tiến triển, suy thận cấp, phát hiện ở giai đoạn cuối và cần phải chạy thận ngay khi nhập viện.

Nguyên nhân chính vẫn là các bệnh thận mạn miễn dịch không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, cùng với việc lạm dụng thuốc nam, thuốc bắc và thực phẩm chức năng khiến bệnh diễn tiến nhanh.

4. Những yếu tố tiềm ẩn gây tổn thương thận

Ngoài thức khuya, lạm dụng thuốc, ăn mặn..., còn có những yếu tố nào khiến thận bị tổn thương, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời:

Thói quen xấu như thức khuya, lạm dụng thuốc, ăn mặn, lười vận động, uống không đủ nước, ăn nhiều đạm, stress, béo phì là những nguyên nhân phổ biến gây tổn thương thận. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thận và có thể dẫn đến suy thận nếu không được kiểm soát tốt.

Ngoài ra, có những yếu tố ít được chú ý nhưng cũng âm thầm hủy hoại thận: 

- Ô nhiễm môi trường và nhiễm vi trùng: Có thể kích hoạt hệ miễn dịch và làm bệnh lý cầu thận diễn ra nhanh hơn.

- Tiếp xúc với kim loại nặng, chất bảo vệ thực vật: Là những yếu tố độc hại làm tổn thương thận, diễn tiến âm thầm cho đến khi bệnh đã nặng mới được phát hiện.