Phân biệt tác dụng phụ và sốc phản vệ sau tiêm ngừa dại?

Câu hỏi

Sau khi tiêm vacxin phòng dại được bao nhiêu ngày thì xảy ra tác dụng phụ thưa BS? (Chu Thị Hằng - hangc...@gmall.com)

Trả lời

ThS.BS Võ Thị Tố Uyên

Bác sĩ - Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM

Ảnh minh họa - Nguồn Internet

Chào bạn,

Các tác dụng phụ của việc tiêm ngừa vaccin như đau đầu, đau cơ, choáng váng, khó chịu, đau bụng, buồn nôn, các phản ứng tại nơi tiêm ngừa như ngứa, sưng, đau nhức… có thể xảy ra sau khi tiêm từ vài giờ, cho tới 1-2 ngày sau. Nhưng không phải ai cũng gặp phải các tác dụng phụ này, nếu có cũng thường nhẹ và tự khỏi.

Cần phân biệt với phản vệ là một phản ứng dị ứng, có thể xuất hiện ngay lập tức từ vài giây, vài phút đến vài giờ sau khi cơ thể tiếp xúc với dị nguyên gây ra các bệnh cảnh lâm sàng khác nhau, có thể nghiêm trọng dẫn đến tử vong nhanh chóng. Biểu hiện là đỏ da, ngứa da nhiều nơi, phù mắt, khò khè, khó thở, tím tái, tụt huyết áp, ngất… Nếu có các dấu hiệu trên thì cần nhập cấp cứu ngay bạn nhé!

Vắc xin ngừa dại tế bào là tốt nhất, đây là vắc xin an toàn và hiệu lực bảo vệ cao. Nước ta từ năm 1992 đã dùng vắc xin dại tế bào Verorab, có 2 phác đồ dưới đây được WHO đồng ý và khuyến cáo sử dụng:

- Phác đồ tiêm bắp như sau:

+ Người chưa tiêm dự phòng: tiêm 05 mũi (0.5ml/liều) vào các ngày 0, 3, 7, 14, 28. Trong trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm Immunoglobulin dại kết hợp.
+ Người đã tiêm dự phòng trong 5 năm gần đây: tiêm 02 liều vào ngày 0 và 3.
+ Người đã tiêm dự phòng không đều hay quá 5 năm: tiêm 05 mũi vào các ngày 0,3,7,14,28 và có thể tiêm thêm Immunoglobulin.

- Phác đồ tiêm trong da: với liều 0.1ml vắc xin hoàn nguyên.

+ Người chưa tiêm dự phòng: tuân thủ phác đồ “2-2-2-0-1-1”:
*Hai mũi tiêm trong da vào 2 vị trí khác nhau vào các ngày 0, 3, 7.
*Một mũi tiêm trong da tại một vị trí vào các ngày 28 (hoặc 30) và ngày 90.

+ Người đã tiêm dự phòng: tiêm khẩn cấp 0.1ml vào các ngày 0 và 3.
*Kỹ thuật tiêm trong da phải được thực hiện đúng, tránh tiêm dưới da.
*Phải dùng bơm kim tiêm riêng để tránh lây nhiễm.
- Tiêm dự phòng hay tiêm trước phơi nhiễm:

+ Tiêm ngừa cơ bản: tiêm bắp 3 liều (0.5ml/liều) vào các ngày 0, 7 và 28
+ Tiêm nhắc lại vắc xin phòng dại: sau 1 năm. Sau đó cứ 5 năm tiêm lại một lần.

- Tiêm vắc xin dự phòng trước phơi nhiễm:

Phải sơ cứu và rửa sạch vết thương với thật nhiều nước và xà phòng. Sau đó rửa lại thật kỹ bằng nước sạch. Tiếp tục rửa vết thương bằng cồn iod. Đưa bệnh nhân tới trung tâm điều trị bệnh dại.

- Chống chỉ định ở những trường hợp sau: đang điều trị dài ngày bằng các thuốc ức chế miễn dịch (bao gồm cả corticoid), và thuốc Chloroquin; người bị khiếm khuyết miễn dịch; trẻ em hoặc người có vết cắn nặng phần đầu, cổ, hay đến khám trễ sau khi bị vết thương.

- Thận trọng:
+Người dị ứng với neomycin. Không tiêm cùng vị trí hay chung bơm tiêm vắc xin và immunoglobulin.
+Không được tiêm vắc xin vào trong lòng mạch.
+Phụ nữ có thai và cho con bú: nếu tiêm dự phòng trước phơi nhiễm thì nên trì hoãn lịch tiêm. Nếu tiêm dự phòng sau phơi nhiễm thì đối tượng này không thuộc chống chỉ định vì bệnh dại có tiến triển nguy hiểm.

- Tác dụng không mong muốn:
+Phản ứng tại chỗ tiêm: sưng, đau, đỏ da.
+Phản ứng toàn thân: mệt mỏi, đau đầu, có thể sốt, run rẩy, ngất. Có thể đau nhức xương khớp, đau cơ. Rối loạn dạ dày, ruột.
+Hiếm gặp sốc phản vệ.