Ngoài creatinin, có thể dùng chỉ số nào để tính mức lọc cầu thận?

Câu hỏi

Chào BS. Chỉ số creatinin là đánh giá mức lọc cầu thận, chỉ số creatinin bình thường nhưng mức lọc cầu thận không bình thường, BS cho em hỏi mức lọc cầu thận được dựa vào chỉ số nào để tính, thưa BS?

Trả lời

Chào em,

Mức lọc cầu thận (Glomerular filtration rate, viết tắt GFR) là một trong các chỉ số quan trọng được dùng trong đánh giá tình trạng thận và xác định những tổn thương thận gặp phải.

Mức lọc cầu thận (GFR) được định nghĩa là thể tích huyết tương mà từ đó một chất nhất định được loại bỏ hoàn toàn bằng cách lọc cầu thận trong một đơn vị thời gian. Tốc độ này xấp xỉ 140 mL/phút ở người trưởng thành khỏe mạnh, nhưng thay đổi rất nhiều theo kích thước cơ thể, và do đó thường được chuẩn hóa để tính đến điều này. Thông thường, nó được hiệu chỉnh thành diện tích bề mặt cơ thể (BSA) là 1,73 m2 (vì vậy đơn vị là mL/phút/1,73 m2).

Vì không thể đo trực tiếp GFR ở người nên không thể biết chắc chắn GFR “thực sự”. GFR được đo bằng cách sử dụng độ thanh thải của một chất ngoại sinh lý tưởng và được định nghĩa là thể tích được thanh thải của chất đó mỗi lần lọc. Một chất ‘lý tưởng’ phải được bài tiết qua thận, không gắn với protein và không được bài tiết hoặc tái hấp thu ở ống thận.

Từ trước tới nay, người ta sử dụng creatinine huyết thanh để đo mức lọc cầu thận vì nó đơn giản và thuận tiện, nhưng độ đặc hiệu thì còn kém. Mối tương quan giữa creatine huyết thanh và GFR có thể được cải thiện bằng cách tính đến một số yếu tố ảnh hưởng như tuổi, giới tính, nguồn gốc dân tộc và trọng lượng cơ thể. Kết quả tính được gọi là mức độ lọc cầu thận ước tính (eGFR).

Tuy nhiên, ngoài creatinin thì chúng ta còn có những chất khác có thể dùng để tính ra mức lọc cầu thận, ví dụ như Cystatin C. Và do đó khi biện luận, hay diễn giải ý nghĩa kết quả của 1 người phải dựa trên nhiều thông tin, từ tuổi tác, chỉ số khối cơ thể, giá trị của chỉ số xét nghiệm (ví dụ creatinin huyết thanh, Cystatin C huyết thanh), mức lọc cầu thận ước tính dựa theo công thức nào…từ đó mới có kết luận chính xác về chức năng thận hiện tại của người đó được.

Nếu kết quả creatinin hoặc mức lọc cầu thận bất thường, em nên gặp bác sĩ chuyên khoa Nội thận tiết niệu để được kiểm tra, diễn giải kết quả cho chính xác, em nhé.

Câu hỏi liên quan

• Vôi hóa não khi nào cần điều trị?
• Mổ đục thủy tinh thể 1 tuần vẫn chưa thấy rõ: Bình thường hay bất thường?
• Bé 6 tháng tuổi ngủ xuyên đêm không tiểu, có đáng lo?