Dị ứng mỹ phẩm và kích ứng da: Cách phân biệt và xử trí an toàn

Phân biệt kích ứng và dị ứng mỹ phẩm

Theo các bác sĩ da liễu, kích ứng và dị ứng mỹ phẩm đều là phản ứng bất lợi trên da, nhưng cơ chế và mức độ lại khác nhau.

Kích ứng da (Irritant contact dermatitis):

- Xảy ra ngay lần đầu tiếp xúc với sản phẩm, thường do thành phần gây bào mòn, tẩy rửa mạnh hoặc do sử dụng quá liều lượng.

- Triệu chứng thường gặp: nóng rát, căng tức, đỏ da, bong tróc nhẹ, cảm giác châm chích. Những biểu hiện này có xu hướng xuất hiện sớm và giảm dần khi ngưng sản phẩm.

Dị ứng da (Allergic contact dermatitis):

- Là phản ứng miễn dịch của cơ thể với một hoặc nhiều thành phần trong mỹ phẩm. Dị ứng có thể xảy ra sau nhiều lần sử dụng, không nhất thiết ở lần đầu.

- Dấu hiệu thường rõ rệt hơn: nổi mẩn đỏ, ngứa dữ dội, sưng nề, có thể kèm mụn nước hoặc lan rộng ra vùng da khác. Một số trường hợp nặng còn gây khó thở, phù mặt - biểu hiện phản vệ cần cấp cứu ngay.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Nhiều thành phần mỹ phẩm dễ gây phản ứng, bao gồm: hương liệu, chất bảo quản (paraben, formaldehyde), kim loại nặng (nickel trong phấn mắt), hay các hoạt chất tẩy rửa mạnh. Những người có cơ địa da nhạy cảm, tiền sử viêm da cơ địa, hen suyễn, dị ứng phấn hoa… có nguy cơ cao hơn.

Thói quen dùng thử mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, mua hàng trôi nổi hoặc dùng chung sản phẩm với người khác cũng làm tăng khả năng kích ứng, dị ứng.

Xử trí khi bị kích ứng hoặc dị ứng mỹ phẩm

1. Ngưng ngay sản phẩm nghi ngờ: Đây là bước quan trọng nhất. Không tiếp tục sử dụng để tránh phản ứng nặng hơn.

2. Làm sạch nhẹ nhàng: Rửa vùng da tổn thương bằng nước mát hoặc dung dịch dịu nhẹ, không xà phòng, không cồn.

3. Chườm mát: Có thể dùng gạc sạch thấm nước mát đắp 5-10 phút để giảm sưng rát.

4. Sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ: Ưu tiên loại không mùi, không chứa chất bảo quản, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da.

5. Thuốc hỗ trợ: Trường hợp ngứa nhiều có thể dùng thuốc kháng histamin theo hướng dẫn của bác sĩ. Với phản ứng viêm đỏ nặng, bác sĩ có thể kê thêm thuốc bôi corticoid ngắn ngày.

6. Đến cơ sở y tế: Nếu có dấu hiệu lan rộng, sưng nề nhiều, nổi mụn nước, khó thở hoặc nghi ngờ phản vệ, người bệnh cần đến ngay cơ sở y tế chuyên khoa da liễu hoặc cấp cứu.

Phòng ngừa dị ứng mỹ phẩm

- Chọn sản phẩm uy tín: Nên mua mỹ phẩm có nguồn gốc rõ ràng, từ thương hiệu đáng tin cậy, tránh hàng trôi nổi.

- Đọc kỹ thành phần: Với người có tiền sử dị ứng, cần tránh các chất từng gây phản ứng.

- Test thử trước khi dùng: Thoa một lượng nhỏ ở mặt trong cổ tay hoặc sau tai, theo dõi 24-48 giờ trước khi áp dụng trên diện rộng.

- Dùng đúng cách: Không lạm dụng, không pha trộn nhiều loại mỹ phẩm cùng lúc, hạn chế dùng sản phẩm chứa hương liệu, cồn, chất bảo quản mạnh.

- Chăm sóc da khỏe mạnh: Giữ da đủ ẩm, bảo vệ da trước nắng và khói bụi, vì làn da khỏe sẽ giảm nguy cơ phản ứng.

Lời khuyên của bác sĩ

Dị ứng và kích ứng mỹ phẩm không chỉ gây mất thẩm mỹ tạm thời mà còn có thể để lại sẹo thâm, viêm da mạn tính nếu xử trí sai cách.

Người tiêu dùng cần nâng cao ý thức chọn lựa và sử dụng mỹ phẩm an toàn, đồng thời không chủ quan khi xuất hiện triệu chứng bất thường. Việc khám sớm giúp xác định chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời, tránh biến chứng đáng tiếc.