Tiếp theo bài trước: Hội thảo đột quỵ 2020 tại Cần Thơ có nội dung gì mới?

Trong phiên buổi sáng 20/6, hai bài báo cáo “Chẩn đoán và chỉ định can thiệp đóng lỗ bầu dục điều trị đột quỵ” của TS.BS Đỗ Nguyên Tín - Chủ tịch Hội Tim mạch nhi và tim bẩm sinh TPHCM, Phó trưởng khoa Tim mạch Bệnh viện Nhi đồng 1 TPHCM và “Một số ca lâm sàng đột quỵ não do tim” của ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường - Phó khoa Nội Tim mạch Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ được nhiều học viên quan tâm, đặt câu hỏi.

TS.BS Đỗ Nguyên Tín

ThS.BS Nguyễn Mạnh Cường

Lỗ bầu dục (FO) là một lỗ thông thường giữa hai buồng tim (tâm nhĩ phải và tâm nhĩ trái) của tim thai nhi. Lỗ bầu dục này thường đóng trong khoảng từ 6 tháng đến một năm sau sinh. Sau khi sinh lỗ bầu dục này vẫn mở gọi là tim tồn tại lỗ bầu dục (PFO). Đóng/bít lỗ bầu dục bằng phương pháp can thiệp nội mạch qua da mới được nghiên cứu trong 5 năm gần đây. Các nhà nghiên cứu thấy khi đóng lỗ này ở những trường hợp đột quỵ không rõ nguyên nhân sẽ phòng ngừa được đột quỵ tái phát.

Học viên đặt câu hỏi: khi nào có chỉ định đóng lỗ bầu dục? Giáo sư danh dự TS.BS Lê Trọng Phi trả lời: “Không có khuyến cáo nào trắng đen rõ ràng, tùy vào tình trạng thực tế của bệnh nhân, nguy cơ biến chứng, tỷ lệ thành công… và so sánh với mong ước đạt được mà bác sĩ cân nhắc sẽ hành động thế nào.
Ví dụ bệnh nhân bị PFO có tiền sử đột quỵ, xem khuyến cáo thì chưa cần can thiệp ngay nhưng nếu can thiệp đóng PFO tỷ lệ thành công là 99%, biến chứng <1% thì chúng ta cân nhắc đóng sớm. Và tôi thường căn dặn bệnh nhân kỹ càng về việc uống thuốc kháng đông, bởi vì 1 dụng cụ đưa vào mạch máu có thể là nguyên nhân gây đông máu”.

TS.BS Lê Trọng Phi

Với câu hỏi: trong điều kiện thực tế tại Việt Nam, việc phát hiện PFO có dễ không? TS.BS Lê Trọng Phi cho biết siêu âm tim qua thực quản đóng vai trò quan trọng để phát hiện dị tật này, do đó các cơ sở nên trang bị đầu dò thực quản. TS.BS Đỗ Nguyên Tín bổ sung: “Tôi nhớ có câu nói Thấy vì bạn tìm, tìm vì bạn biết, nếu chúng ta biết và chú ý đến PFO thì việc tìm và phát hiện không thành vấn đề”.

Một trong những ca lâm sàng ấn tượng là nam thanh niên 27 tuổi, vào viện với trình trạng mù 2 mắt và chảy máu mũi ồ ạt, trước đó 3 tháng anh bị tai nạn giao thông, được nêu trong bài báo cáo: “Phình bóc tách động mạch cảnh trong khổng lồ do chấn thương: Báo cáo một trường hợp và tổng kết y văn” của BS Nguyễn Minh Đức, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TPHCM). Trường hợp này các bác sĩ phải can thiệp nhiều lần mới khắc phục được tình trạng xuất huyết.

BS Nguyễn Minh Đức, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương (TPHCM)

Theo BS Minh Đức, phình bóc tách sau chấn thương hình thành do đụng dập hoặc cắt xén thành mạch máu do va chạm với những thành phần cứng của nền sọ hoặc vòm sọ. Tình trạng này hiếm khi xảy ra, chiếm < 1% phình nội sọ. Những phình này có thể gây đột quỵ nhồi máu, xuất huyết. Chúng dễ bị xuất huyết do không có lòng thật và cũng thường không có. Tuy vậy, những chấn động não nhẹ, không gãy xương hoặc dập não cũng có thể gây ra những chấn thương mà hình thành nên giả phình. Về xử trí túi phình có thể can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật clip hoặc phối hợp cả hai.

Mở rộng những ứng dụng can thiệp nội mạch, BS.CK2. Ngô Minh Tuấn - Trưởng đơn vị Can thiệp mạch máu, Bệnh viện Trưng Vương (TPHCM) báo cáo 2 đề tài: “Can thiệp mạch máu các tạng và ngoại biên”, “Can thiệp nội mạch cầm máu xuất huyết tiêu hóa trên có nguồn gốc động mạch”.

BS.CK2 Ngô Minh Tuấn

Sau cùng là báo cáo “Các kỹ thuật can thiệp nội mạch trong điều trị dị dạng mạch máu não - tủy” của TS.BS Trần Chí Cường. Bác sĩ cho biết: can thiệp nội mạch thần kinh được thực hiện thường quy tại TP.HCM từ 2005. Đến nay chúng tôi đã thực hiện khoảng 5000 ca bao gồm các nhóm bệnh: dò (rò) động mạch cảnh xoang hang, thương tổn mạch máu đầu mặt cổ do chấn thương; dò động tĩnh mạch màng cứng; dị dạng động tĩnh mạch não AVM, AVF; bệnh mạch máu đầu mặt cổ: AVM, dị dạng tĩnh mạch; bệnh mạch máu tuỷ: AVM, dò màng cứng tuỷ; túi phình động mạch não (đặt coils, stent); đặt stent động mạch cảnh và động mạch trong sọ; các kỹ thuật khác: tạo hình thân sống qua da, tắc mạch trước mổ đối với u giàu mạch máu (u màng não…); nhiều nhất là can thiệp cấp cứu đột quỵ: bơm tiêu sợi huyết đường động mạch rtPA và lấy huyết khối nội mạch bằng dụng cụ.

Bài báo cáo cho thấy nhiều bệnh nhân bị rò động mạch cảnh xoang hang sau chấn thương đã hồi phục nhờ phương pháp can thiệp nội mạch đặt bóng, bên mắt bị sưng đỏ trở lại bình thường.

Dụng cụ đặt bóng trong điều trị rò động mạch cảnh xoang hang

Bệnh nhân (là một bác sĩ) bình phục hoàn toàn sau can thiệp đặt bóng điều trị rò động mạch cảnh xoang hang

BS Cường nhấn mạnh trường hợp dị dạng thông động tĩnh mạch lưu lượng cao (very high flow intracranial AVF), được xử trí bằnh cách đặt chồng 2 catheter mà không dùng bóng hay keo để làm tắc mạch máu. Bác sĩ ví von: “Tôi biết cách chặn cửa sông nên không cần đi lấp biển”, bởi vì trước đây điều trị dị dạng mạch máu não rất khó khăn và tốn kém, còn việc áp dụng phương pháp nút mạch đơn giản và đạt hiệu quả tốt hơn nhiều.

Trước can thiệp

Hình ảnh sau can thiệp

Sau 2 phiên buổi sáng của ngày thứ hai (20/6), Hội thảo cập nhật chẩn đoán điều trị đột quỵ năm 2020 tiếp tục diễn ra với việc học viên xem truyền hình trực tiếp từ phòng DSA đến hội trường, và buổi chiều là thực hành can thiệp tại phòng Animal lab.

Học viên nhận chứng chỉ khi kết thúc Hội thảo cập nhật chẩn đoán điều trị đột quỵ năm 2020

Hồng Nhung - ảnh: Hoàng Long