Theo BS.CKI2 Bùi Thị Thu Hà - Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Phú Thọ, đột quỵ (tai biến mạch máu não) xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần của não, nuôi các cơ quan đột nhiên bị chặn lại hoặc có một mạch máu trong não bộ bị vỡ khiến máu tràn ra ngoài đè ép vào các tế bào não.

Trong đó, các thành phần mỡ máu như cholesterol, LDL bị rối loạn sẽ lắng đọng trên thành mạch và thúc đẩy hình thành mảng xơ vữa. Những mảng xơ vữa này làm lòng mạch hẹp dần và tắc nghẽn, ngăn cản dòng máu đi nuôi các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả não bộ, gây ra biến chứng đột quỵ não cực kỳ nguy hiểm.

Nhiệt độ thay đổi đột ngột đòi hỏi hệ thống mạch máu phải có các phản xạ để thích nghi với sự thay đổi đó. Nếu mạch máu co lại, tuyến thượng thận sẽ tăng tiết catecholamine trong máu dẫn đến co mạch ngoại vi. Đồng thời, đường trong gan sẽ được huy động tăng cường để tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động.

Với người đã có biến chứng xơ vữa động mạch, mạch máu kém đàn hồi, xơ cứng, máu tăng độ quánh do tăng cholesterol, lòng mạch bị thu hẹp, các cục máu đông hình thành khiến lưu lượng máu qua não giảm đến 20%. Trường hợp gặp thay đổi đột ngột từ bên ngoài, những động mạch đưa máu lên não bị tắc nghẽn, sức cản ngoại vi tăng cao gây đứt, vỡ mạch máu não sẽ dẫn đến xuất huyết não, đột quỵ và nguy cơ tử vong cao.

Các dấu hiệu đột quỵ có thể xuất hiện và biến mất rất nhanh, lặp đi lặp lại nhiều lần, bao gồm:

- Cơ thể mệt mỏi, đột nhiên cảm thấy không còn sức lực, tê cứng mặt hoặc một nửa mặt, nụ cười bị méo mó.

- Cử động khó hoặc không thể cử động chân tay, tê liệt một bên cơ thể. Dấu hiệu đột quỵ chính xác nhất là không thể nâng hai cánh tay qua đầu cùng một lúc.

- Khó phát âm, nói không rõ chữ, bị dính chữ, nói ngọng bất thường. Mọi người có thể thực hiện phép thử bằng cách nói những câu đơn giản và yêu cầu người bệnh nhắc lại, nếu không thể nhắc lại được thì người bệnh đó đang có những dấu hiệu đột quỵ.

- Hoa mắt, chóng mặt, người mất thăng bằng đột ngột, không phối hợp được các hoạt động.

- Thị lực giảm, mắt mờ, không nhìn rõ

- Đau đầu dữ dội, cơn đau đầu đến rất nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn.

Ai có nguy cơ đột quỵ khi trời lạnh?

BS.CKI2 Bùi Thị Thu Hà chỉ ra những người có nguy cơ bị đột quỵ khi trời trở lạnh gồm:

- Có những cơn đau thắt ngực không rõ nguyên nhân.

- Hay hồi hộp, tim đánh trống ngực hoặc cảm giác hụt nhịp tim.

- Luôn cảm thấy mệt mỏi khó thở nhiều, thở khò khè, đau mỏi cơ bắp, bị chuột rút.

- Mạch đập quá nhanh hoặc quá chậm khi cơ thể ở trạng thái nghỉ ngơi bình thường

- Béo phì, thừa cân, ít vận động.

- Hút thuốc lá thường xuyên hoặc uống rượu bia nhiều.

- Có người thân trong gia đình bị bệnh tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu.

- Bị đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa lipid máu.

- Với nữ trên 45 tuổi, nam trên 40 tuổi.

- Những người từng bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ, trời lạnh sẽ làm tăng nguy cơ nặng/tái phát các bệnh nói trên.

Bác sĩ khuyến cáo, việc phòng ngừa cơn đột quỵ cần được quan tâm đúng mức, nhất là khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Vì vậy, những người có nguy cơ đột quỵ cao không nên tắm ngay sau khi vừa ở ngoài trời nắng gắt hoặc vận động thể lực đổ mồ hôi nhiều.

Vào mùa đông, nên ngủ trong phòng kín gió, đủ ấm. Buổi sáng thức dậy không nên ra khỏi chăn và xuống giường quá đột ngột, cần có vài động tác thể dục để cơ thể thích ứng với điều kiện bên ngoài.

Không nên uống rượu nhiều khi trời lạnh, vì chất cồn lưu lại trong máu lâu do khả năng bài tiết qua đường mồ hôi giảm, dẫn tới tăng huyết áp. Khi đó, chỉ cần xuất huyết nhẹ sẽ đủ dẫn tới tai biến.