Vì sao căng thẳng, stress làm ngứa ngáy toàn thân và cách nào khắc phục?

1. Dị ứng có thể kéo dài suốt đời, đúng hay sai?

Thưa BS, nhắc đến dị ứng, mọi người thường nghĩ đây là vấn đề cơ địa, là tình trạng sẽ theo mình suốt đời và tỏ ra bi quan. Theo BS, suy nghĩ này có đúng không ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Với người bệnh dị ứng, tình trạng bi quan và lo lắng cũng thường hay xảy ra. Dị ứng là do vấn đề cơ địa, điều này đúng nhưng chưa đủ. Thực tế, dị ứng là do cơ địa nói chung, nhưng vấn đề kéo dài không còn tùy theo từng thể. Nhiều trẻ xảy ra tình trạng dị ứng từ rất sớm, đa phần là do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Dần theo thời gian, hệ miễn dịch trưởng thành thì những triệu chứng dị ứng sẽ được dung nạp.

Ví dụ như trường hợp dị ứng đạm sữa bò - một trong những bệnh dị ứng thường gặp ở trẻ nhỏ, người ta thấy rằng có những ngưỡng quan trọng tại mốc 8 tuổi, 12 tuổi, 16 tuổi. Ở giai đoạn 8 tuổi, khoảng 1/4 trẻ có triệu chứng dung nạp, nghĩa là trẻ có thể ăn uống được những thực phẩm có sữa bò. Ở giai đoạn 12 tuổi, khoảng 1/2 (50%) và giai đoạn 16 tuổi 3/4 trẻ có thể tự dung nạp. Do đó, tỷ lệ dung nạp sẽ tăng dần theo lứa tuổi.

Một số trường hợp bị mẫn cảm nặng thì không tự dung nạp, triệu chứng kéo dài suốt đời, nhưng đa phần người bệnh sẽ được hướng dẫn cách “sống chung với lũ”, đảm bảo chất lượng cuộc sống và giảm thiểu lo âu nhất có thể.

2. Tâm lý của người bệnh dị ứng thay đổi thế nào?

Theo quan sát của BS, các bệnh nhân bị dị ứng thường đến khám trong trạng thái tâm lý thế nào?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Không chỉ người bệnh mà người nuôi bệnh tâm lý chung đều rất hoang mang. Thường, đối với những người có triệu chứng mới xảy ra lần đầu tiên sẽ không quá lo lắng, thay vào đó là tâm lý hoang mang vì không biết tình trạng này bắt đầu từ đâu. Còn với những người đã biết bệnh mạn tính lâu ngày thì sẽ rất khó chịu bởi vì triệu chứng và đôi khi không tìm được nguyên nhân.

Một số người lo lắng, thậm chí là trầm cảm. Đặc biệt là ở lứa tuổi thanh thiếu niên, nhất là thiếu nữ, các triệu chứng như viêm da cơ địa có thể khiến cho bản thân người bệnh có những mặc cảm, rào cản nhất định khi tiếp xúc xã hội bên ngoài.

Một nhóm người khác cũng ảnh hưởng tâm lý không kém, đó là thân nhân chăm sóc, nhất là khi bệnh xảy ra ở lứa tuổi trẻ nhỏ. Việc chăm sóc một đứa trẻ tạo ra áp lực rất lớn, đặc biệt là trên người mẹ, người bà.

BS cũng đã gặp những trường hợp, khi có con bị viêm da cơ địa hoặc xuất hiện triệu chứng dị ứng, mẹ thường rất lo lắng và đôi khi gây ra cảm giác tự trách (vì không trao cho con cơ thể khỏe mạnh bình thường). Hầu hết khi đó, người mẹ rất cần được chia sẻ và lắng nghe.

3. Vì sao lo lắng khiến toàn thân ngứa ngáy?

Có khá nhiều người gặp tình trạng hễ lo lắng là lập tức bị ngứa ngáy. Vì sao 2 tình trạng này xảy ra cùng lúc vậy ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Các nghiên cứu cho thấy rằng, khi bị stress, hormone stress cũng kích ứng dây thần kinh gây nên cảm giác ngứa ngáy. Đó có thể là lý do khiến nhiều người khi gặp stress, căng thẳng là bị ngứa ngáy toàn thân. Nhưng tỷ lệ này không quá cao.

Ngược lại những người bị dị ứng mạn tính, những khảo sát trước đây ghi nhận nồng độ hormone stress cũng tăng cao. Điều này khiến giới y học đặt lên bàn cân, do người bệnh có bệnh lý dị ứng nền và nó là nguyên nhân làm cho hormone stress tăng lên hay do hormone stress tăng lên làm cho bệnh dị ứng khó kiểm soát hơn. Câu hỏi này vẫn chưa có câu trả lời. Tuy nhiên, thực tế đúng là có sự liên kết giữa stress và những triệu chứng dị ứng. Và ở một số người, stress là một yếu tố khiến bệnh dị ứng khó kiểm soát hơn.

4. Bị dị ứng nhưng kê cả thuốc an thần, do đâu?

Khá nhiều bạn đọc AloBacsi khi đi khám bệnh dị ứng, được kê thuốc, họ tự tra trên mạng thì thấy một số thuốc có tính an thần. Họ thắc mắc là sao lại được kê thuốc này vì nghĩ rằng tâm lý của họ bình thường, đồng thời cũng lo ngại tác dụng phụ của thuốc. Xin nhờ BS giải đáp?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Trước đây, khi bào chế các thuốc kháng dị ứng đa phần sẽ kèm theo đặc tính an thần, đây là tác dụng kèm theo, không phải tác dụng chính. Những thuốc kháng dị ứng như thuốc kháng histamine thế hệ mới sau này đã giảm đặc tính an thần.

Vì vậy, các bác sĩ không phải chủ đích cho bệnh nhân uống thuốc an thần hoặc bệnh nhân có vấn đề tâm lý mà chỉ là do thuốc có đặc tính an thần thôi. Mặt khác, thuốc dùng cho trẻ rất giới hạn. Vì vậy, một số trẻ bắt buộc chỉ được sử dụng các thuốc kháng dị ứng có đặc tính an thần.

Các loại thuốc kháng dị ứng có đặc tính an thần sẽ mang lại lợi ích cho người bệnh ở điểm: làm cho người bệnh thoải mái, giảm căng thẳng hơn, bởi vì stress cũng có khả năng bùng phát cơn ngứa ở một số người. Đây là một trong những tác dụng mà bác sĩ mong muốn khi kê đơn cho bệnh nhân: bớt mề đay, giảm dị ứng, đồng thời tăng chất lượng cuộc sống.

5. Khi nào người bệnh dị ứng cần được trị liệu tâm lý?

Theo BS, trường hợp nào người bệnh dị ứng nên được trị liệu tâm lý ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Đối với tất cả chúng ta, không chỉ riêng người bệnh dị ứng, mà ngay cả những người bệnh mạn tính đều có thể dẫn đến lo lắng, trầm cảm. Chẳng hạn người bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường… việc sử dụng thuốc lâu ngày cũng ảnh hưởng tâm lý. Thậm chí, bản thân chúng ta làm việc quá căng thẳng cũng làm cho tâm lý trở nên lo âu.

Do vậy, tất cả những người cảm thấy không thoải mái thì đều cần trị liệu tâm lý. Còn đối với riêng người bệnh dị ứng, việc trị liệu tâm lý còn phụ thuộc vào người bệnh nhiều hơn, nếu họ cảm thấy lo lắng và khi gặp bác sĩ Dị ứng không có thời gian để chia sẻ hết thì cũng có thể kết hợp gặp bác sĩ Tâm lý thì sẽ có nhiều cơ hội để trao đổi, giải tỏa những nỗi lo xung quanh về bệnh.

Đôi khi, trong quá trình thăm khám, BS cũng nhận thấy, nhiều người bệnh không nhất thiết phải điều trị nhiều về triệu chứng mà cần một người có thể lắng nghe hết nỗi lo của mình.

6. Căng thẳng ảnh hưởng thế nào đến da?

Ngoài dị ứng, tình trạng tâm lý căng thẳng còn ảnh hưởng đến những bệnh ngoài da nào khác, thưa BS?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Người ta thấy rằng, stress kéo dài có thể ảnh hưởng làm cho da xấu hơn, khô hơn. Đó là những tác động tiêu cực đến làn da. Ngoài ra, nếu người bệnh có tình trạng bệnh lý mạn tính khác, ví dụ như vảy nến, da bị ửng đỏ thì sẽ làm cho bệnh nặng, khó kiểm soát hơn.

7. Để điều trị dị ứng hiệu quả, cần lưu ý gì?

Nhờ BS đưa ra đúc kết: muốn điều trị dị ứng hiệu quả thì người bệnh cần lưu ý những vấn đề gì ạ?

TS.BS Trịnh Hoàng Kim Tú trả lời: Đối với những người bệnh dị ứng, đặc biệt là có bệnh lý mạn tính kéo dài thì cần học cách cân bằng giữa kiểm soát triệu chứng và chất lượng cuộc sống. Chẳng hạn như, nếu lâu lâu nổi mề đay thì không cần quá đặt nặng việc điều trị dùng thuốc bởi vì nó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Trong trường hợp bệnh lý kéo dài, làm cho mình lo lắng, trầm cảm hoặc bản thân có nhiều vấn đề cần được chia sẻ thì nên tìm gặp các chuyên gia về Dị ứng để trao đổi thêm. Hoặc nếu vẫn chưa đáp ứng được thì có thể gặp các chuyên gia Tâm lý để được giải tỏa các áp lực, để nâng cao chất lượng cuộc sống.