Tận thu phế phẩm nghệ

Đây là thành công nghiên cứu ban đầu của PGS.TS Nguyễn Thị Kim Cúc, Viện Công nghệ Sinh học, Viện KH&CN Việt Nam và các cộng sự.

Đây là kết quả của một đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước với kinh phí khoảng hơn 2 tỷ đồng. PGS.TS Nguyễn Thị Kim Cúc cho biết, bảo quản hoa quả có nhiều phương pháp, nhưng phương pháp sinh học an toàn không gây độc được ưu tiên.

Thời gian qua, ngay tại Việt Nam cũng đã có nhiều nghiên cứu bằng phương pháp sinh học bảo quản quả tươi lâu như phương pháp sử dụng vi khuẩn đối kháng, màng sinh học, màng polyme kiểm soát quá trình trao đổi khí giữa hoa quả với không khí...

Đề tài nghiên cứu chế phẩm bảo quản quả tươi lâu nhờ tinh dầu nghệ này dựa trên cơ sở tinh dầu nghệ có hoạt tính đối kháng vi sinh vật tốt, ức chế sự sinh trưởng và phát triển của vi khuẩn nấm men nấm mốc.

Nghệ là cây trồng nhiều ở Việt Nam, giá rẻ. Trong quá trình sản xuất cucumin (viên nang tinh chất nghệ), người ta bỏ đi sản phẩm phụ trong đó có cả tinh dầu nghệ, mình có thể tận dụng lại. Nhưng trong quá trình làm, tách tinh dầu nghệ để thử, các nhà khoa học thấy rằng nghệ có hoạt tính đối kháng vi sinh vật tốt, nhất là ức chế chủng vi sinh vật có khả năng gây hỏng quả.

Kết quả thử nghiệm cho thấy, tinh dầu nghệ có tiềm năng để giảm mức độ hỏng quả, giảm sự mất nước trong quá trình bảo quản để giữ quả tươi lâu. Chế phẩm này có tinh dầu nghệ từ 0,3 - 0,7%.

Ưu điểm của nó so với những cách khác, thử sử dụng phế phẩm của sản xuất cucumin như là tinh dầu nghệ, giá thành thấp. Hoàn toàn là những chất có đặc tính sinh học tự nhiên, dễ dàng tìm được, đáp ứng được ở Việt Nam.

PGS.TS Nguyễn Thị Kim Cúc cho biết, hạn chế của chế phẩm là tinh dầu nghệ có mùi, khi xử lý quả có thể mùi này ngấm vào quả nên phải giảm nồng độ tinh dầu và tăng hoạt tính đối kháng của chế phẩm lên.

Ngoài tinh chất nghệ, chế phẩm còn kết hợp với chitosan (hoạt chất từ vỏ tôm) làm giảm tác động không mong muốn của tinh dầu nghệ là mùi và màu sắc bảo quản hoa quả. Ngoài ra, còn nhiều phụ gia khác có tác dụng giữ màu như một số hóa chất đảm bảo an toàn chứ không phải hóa chất độc hại như chất tạo nhũ...

Quả tươi trong 30 ngày

Quy trình thực hiện khá đơn giản. Chế phẩm dạng nước nên chỉ cần pha ra nước rồi phun hoặc nhúng vào quả. Trong điều kiện phòng thí nghiệm thì quả có thể giữ được tươi nguyên trong 30 ngày mà không thay đổi các thành phần hóa lý. Chất lượng không thay đổi, hình thức chấp nhận được. Chế phẩm không mùi. Tinh dầu nghệ có tính bay hơi nên khâu dự trữ khó khăn hơn.

Hiện trên thị trường, người ta sử dụng nhiều loại thuốc hóa học độc hại để bảo quản quả tươi lâu, đe dọa sức khoẻ người tiêu dùng. Ví dụ như xông SO2 và phun lưu huỳnh đối với nhãn, cam quýt, thối SO2 và xông lưu huỳnh, nhúng cabendazim benlat... Với một số quả khác, những hoát chất này chỉ được phép ở mức độ thấp. Còn hóa chất trôi nổi trên thị trường thì không kiểm soát được.

Các nhà khoa học đã thử nghiệm trên cam, xoài, thanh long, vải...  Riêng quả vải, 10 ngày đầu bảo quản vẫn có mùi nghệ vì phụ thuộc vào cấu trúc vỏ của nó. Từng loại quả thì thành phần có thể thay đổi khác nhau. Cam quýt dễ bảo quản vì có tinh dầu, vãi nhãn khó bảo quản hơn. Thời hạn bảo quản đến 30 ngày mà quả vẫn tươi ngon, tỷ lệ hao hụt là 10 - 12%.

Theo tính toán của các nhà khoa học, giá thành bảo quản quả tươi bằng tinh dầu nghệ chỉ khoảng 200 - 300đ/kg. Các nhà khoa học cũng tính đến việc thương mại hóa sản phẩm nhưng vẫn gặp nhiều rào cản. Hiện phun thuốc hóa học vẫn có giá rẻ và bảo quản được lâu hơn, đến vài tháng nên đa phần người ta sử dụng chứ không quan tâm nhiều đến các chế phẩm sinh học.

"Chế phẩm này bảo quản làm cho màu vỏ quả không đẹp nhưng chất lượng bên trong quả rất tốt, giữ nguyên được chất liệu như ban đầu, ngon hơn hẳn so với một số hóa chất khác". PGS.TS Nguyễn Thị Kim Cúc