Thanh nhiệt mùa nắng nóng theo Đông y: Uống gì, ăn gì để tránh kiệt sức và sốc nhiệt?

Vấn đề sức khỏe do nắng nóng

Mùa hè, nắng nóng, thời tiết oi bức khiến cơ thể rất dễ mất nước, điều này làm cho chúng ta gặp rất nhiều bệnh vặt như, nóng trong người, mụn nhọt, nhiệt miệng, phát ban, hay nổi mẩn ngứa… những phương pháp thanh nhiệt theo Đông y giúp cơ thể giải nhiệt, cung cấp đủ nước cho cơ thể nhằm đảm bảo sức khỏe tốt nhất phòng ngừa bệnh tật trong mùa nắng nóng. 

Mùa hè là mùa có nhiệt độ thời tiết tương đối nóng, đặc biệt ở những ngày cao điểm, trời như thiêu đốt khiến cho chúng ta cảm thấy nóng nực, khó chịu. Thời tiết nắng nóng sẽ mang đến cho bạn rất nhiều vấn đề rắc rối về sức khỏe tinh thần và thể chất. Thời tiết nắng nóng khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đây là thời điểm rất cần chú trọng tới dinh dưỡng để đảm bảo sức khỏe cho mỗi người.

Khi thời tiết nắng nóng sẽ ảnh hưởng đến cơ thể chúng ta, con người dễ bị say nắng và mất nước nghiêm trọng. Nhiệt độ quá nóng gây cho cơ thể nhiều vấn đề khó chịu, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe hoặc thậm chí tử vong. Đó là do nắng nóng làm cơ thể dễ mất nước, muối qua mồ hôi quá nhiều mà không kịp bồi phụ nước, đây chính là nguyên nhân dẫn đến các bệnh nghiêm trọng về thời tiết.

Ngoài ra các bệnh thường gặp mùa nắng nóng là: bỏng da (do tia cực tím); phù do nhiệt, phát ban do nhiệt, chuột rút do nhiệt; ngất xỉu; kiệt sức; đột quỵ…

Nắng nóng kéo dài có thể gây ra rối loạn nhịp tim, nó liên quan tới cơ chế đổ mồ hôi, một cơ chế giúp cơ thể tự làm mát. Mồ hôi bốc hơi làm tỏa nhiệt ra khỏi cơ thể khiến cơ thể mát dần. Nhưng mồ hôi cũng rút dần nước trong cơ thể, cùng các axit amin, ure và muối - còn được gọi là chất điện giải. Khi trời quá nóng, huyết áp của chúng ta có thể giảm mạnh, đó cũng là kết quả của cơ chế tự mát trong cơ thể.

Nếu nhiệt độ cơ thể tăng lên trên 37ºC, các mạch máu sẽ bị giãn ra, làm tăng diện tích bề mặt các mạch. Các tĩnh mạch sẽ làm mát máu. Nhưng khi mạch giãn, áp lực trong mạch giảm. Điều này có thể gây rủi ro cho những bệnh nhân hay dùng thuốc để hạ huyết áp. Nó có thể khiến huyết áp giảm xuống thấp đến mức ngất xỉu.

Các biện pháp thanh nhiệt cơ thể trước thời tiết nắng nóng

Đông y có các biện pháp thanh nhiệt bằng các món nước uống như: nước sâm, bột sắn dây, mía lau, rau má, cúc hoa, rau câu, nha đam... Các món ăn thanh nhiệt phù hợp ăn vào mùa nắng nóng: canh rau muống, canh nghêu, khổ qua, hoa thiên lý…. giúp thanh nhiệt, bù nước, điện giải.

Một số vị thuốc

- Lá tre, lá sen: vị nhạt, lạnh, có tác dụng trừ nhiệt, hạ sốt cao, an thần; lá sen còn trị say nắng.

- Rễ sậy, rễ cỏ tranh: vị ngọt lạnh, trừ nhiệt, hạ sốt, lợi tiểu. Rễ sậy giải khát nhanh; rễ cỏ tranh lợi tiểu, cầm máu mạnh.

- Sinh địa, mạch môn: vị ngọt, hơi đắng, tính lạnh, có tác dụng làm mát, bồi bổ phần âm, trị sốt kéo dài, trị táo bón, giải độc, nâng cao sức khỏe.

- Gạo tẻ: vị ngọt tính hòa hoãn, dùng nấu cháo loãng cho thêm chút muối có tác dụng giải nhiệt, giải khát, lợi tiểu, phục hồi sức khỏe khi mới ốm dậy sau sốt cao.

- Thạch cao: vị ngọt cay, rất lạnh, là vị thuốc lạnh nhất của Đông y, dùng trị các chứng sốt cao, vật vã nhiều.

- Cam thảo bắc, long nhãn, đại táo, mía: là những vị thuốc bổ, đồng thời tạo ra vị ngọt tự nhiên cho dễ uống.

- Đậu xanh: vị ngọt, tính mát, có công dụng thanh nhiệt, giải độc, rất thích hợp cho việc chữa trúng nóng, phiền khát, ngộ độc thức ăn… nên dùng cả vỏ.

Các vị thuốc trên tùy khả năng thực tế mà phối hợp thành bài thuốc nấu làm nước giải khát uống hàng ngày.

Ngoài việc áp dụng bài thuốc thanh nhiệt, lưu ý trong việc phòng bệnh mùa nắng nóng theo Đông Y:

- Bổ sung nước uống đầy đủ, trang phục thoáng mát, thấm hút mồ hôi

- Ăn thức ăn đầy đủ dinh dưỡng

- Làm việc ngoài trời nắng hay đi ngoài nắng phải có trang phục bảo hộ: mũ, bảo hộ lao động, kính mát, găng tay, giày…

- Môi trường làm việc thoáng mát, nhiệt độ phù hợp.