1. Nguyên nhân dẫn đến suy thận mạn

Thưa BS, suy thận mạn là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Suy thận mạn được định nghĩa là sự giảm độ lọc cầu thận và tình trạng bất thường tại thận (thận độc nhất, tiểu đạm, tiểu máu). Tình trạng này phải kéo dài trên 3 tháng.

Nguyên nhân dẫn đến suy thận mạn ở bệnh nhân lớn tuổi thường là tiểu đường, cao huyết áp, bệnh gout. Những người trẻ tuổi hơn thường gặp bệnh cầu thận, thận đa nang, thận độc nhất hoặc các biến chứng bất thường về ngoại niệu như hẹp khúc nối, sỏi thận tái đi tái lại. Thời gian gần đây còn nổi bật lên vấn đề sử dụng thuốc bừa bãi.

2. Tình trạng bệnh nhân suy thận mạn ở từng giai đoạn

Xin hỏi BS, suy thận mạn được chia thành những giai đoạn nào? Ở giai đoạn nào người bệnh cần lọc máu định kỳ và giai đoạn nào chỉ cần điều trị thuốc kết hợp với thay đổi lối sống?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Suy thận được chia thành 5 giai đoạn. Ở giai đoạn 1 và 2, bệnh nhân đã có những bất thường về thận nhưng chưa bị giảm độ lọc cầu thận. Giai đoạn 3A vẫn chưa có những triệu chứng rõ ràng để phát hiện tình trạng suy thận.

Ở giai đoạn 3B đã có thể thấy được những triệu chứng như phù, tiểu bọt. Giai đoạn 4 cần điều trị tích cực để giữ chức năng thận và chuẩn bị cho giai đoạn lọc máu. Đến giai đoạn 5, bệnh nhân phải lọc máu hoặc sử dụng các biện pháp thay thế thận, ghép thận.

3. Bệnh nhân suy thận mạn sống được bao lâu?

Vấn đề các bệnh nhân suy thận quan tâm nhất là họ còn có thể sống được bao lâu. Xin nhờ BS giải đáp giúp câu hỏi này ạ.

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Thời gian sống của bệnh nhân suy thận còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Với sự tiến bộ của y học, có thể kéo dài thời gian sống lên đến 20, 30 năm cho bệnh nhân suy thận nếu được phát hiện trong giai đoạn sớm.

Bệnh nhân ở giai đoạn cuối cũng có những biện pháp để duy trì như lọc máu, thay thế thận.

4. Điều trị đúng và đủ có thể giúp duy trì chức năng thận trong thời gian dài

Xin hỏi BS, thời gian sống còn của bệnh nhân suy thận mạn phụ thuộc vào những yếu tố nào? Chẩn đoán suy thận mạn liệu có phải “án tử” như nhiều người vẫn lo sợ?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Nhiều người có quan niệm rằng suy thận chính là một “án tử”. Tuy nhiên, vẫn có những bệnh nhân giữ được chức năng thận rất lâu.

Vấn đề này tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu bệnh nhân bị suy thận do thuốc giảm đau và hiện tại đã ngưng sử dụng thuốc, tiến triển bệnh sẽ chậm hơn so với những bệnh nhân mà yếu tố nguyên nhân vẫn đang tiếp diễn.

Bệnh cầu thận IgA khống chế được nguyên nhân như tiểu đạm, chế độ ăn, chế độ sinh hoạt cũng có thể giữ được chức năng thận trong thời gian khá lâu.

Chế độ ăn, chế độ sinh hoạt là những yếu tố quan trọng quyết định việc có thể giữ được chức năng thận cho bệnh nhân không. Một vấn đề khác là bệnh nhân suy thận được tiếp cận điều trị đủ và đúng nhằm giữ chức năng thận.

Trong quá trình điều trị, một số yếu tố có thể khiến tình trạng suy thận diễn tiến nhanh và nặng hơn như cuộc mổ, tình huống phải sử dụng kháng sinh…

Phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, tuân thủ phác đồ điều trị sẽ giúp bệnh nhân có thời gian sống và chất lượng cuộc sống chuyển biến như thế nào, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Bệnh suy thận mạn được phát hiện sớm và điều trị tích cực sẽ giúp kéo dài chức năng thận. Nghiên cứu cho thấy, bệnh nhân được phát hiện trong giai đoạn 1, 2 có thể kéo dài trên 20 năm; giai đoạn 3, 4 có thể kéo dài lâu hơn so với điều trị trước đây hơn 10 năm.

Trong khoảng 4, 5 năm trở lại đây, y học có thêm những “vũ khí” mới để kéo dài chức năng thận trên bệnh nhân mắc phải căn bệnh này.    

5. Hỗ trợ y tế giúp bệnh nhân suy thận mạn phải lọc máu có cuộc sống gần như bình thường

Ở giai đoạn cần lọc máu, việc điều trị đúng và tích cực sẽ đem lại hy vọng thế nào cho người bệnh? BS có thể chia sẻ một hay một vài câu chuyện thực tế có chuyển biến tích cực nhờ điều trị đúng cách.

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Bệnh nhân chưa lọc máu đã có những biện pháp kéo dài chức năng thận. Những bệnh nhân lọc máu có thể được hỗ trợ giảm biến chứng lọc máu, suy dinh dưỡng, biến chứng do bệnh lý tim mạch…

Điều đem lại niềm vui cho chúng tôi trong quá trình làm việc là những bệnh nhân chưa lọc máu có thể kéo dài chức năng thận rất lâu. Có bệnh nhân duy trì được độ lọc cầu thận trên 30 năm.

Thời gian gần đây, những bệnh nhân phải lọc máu được hỗ trợ thêm về vấn đề y tế để có cuộc sống gần giống với những người bình thường.

Hiện nay, các phương pháp điều trị suy thận cho bệnh nhân lọc máu và chưa lọc máu đã có những tiến bộ như thế nào?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Khoảng 5 năm gần đây, y học đã có những nhóm thuốc mới song song với các nhóm thuốc cũ dành cho bệnh nhân chưa lọc máu, nhằm giữ chức năng thận. Nếu bệnh nhân được phát hiện sớm, khả năng kéo dài chức năng thận có thể trên 20 năm so với trước đây.

Đối với bệnh nhân đã lọc máu, những kỹ thuật mới có thể lấy phân tử to hơn và lọc máu thông qua lọc màng bụng, lọc máu lọc màng bụng bằng máy (lọc màng bụng trong lúc bệnh nhân đang ngủ)… có thể hỗ trợ giảm biến chứng, để bệnh nhân có cuộc sống gần giống như những người bình thường, tham gia sinh hoạt, học tập, làm việc.

6. Bệnh nhân suy thận tuyệt đối không được sử dụng thuốc bừa bãi

Bệnh nhân suy thận cần lưu ý tuân thủ những nguyên tắc nào để có thể sống khỏe, sống vui, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Ngoài việc sử dụng thuốc giữ chức năng thận, thói quen sinh hoạt của bệnh nhân giữ một vai trò khá quan trọng.

Bệnh nhân nên tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng lý tưởng, uống đủ nước theo hướng dẫn của bác sĩ, không ăn nhiều đạm và giảm lượng muối tối đa. Bệnh nhân còn phải tránh xa thuốc lá, rượu bia.

Điều quan trọng cần nhớ là không sử dụng thuốc bừa bãi, từ thuốc Tây y đến thực phẩm chức năng và cả các loại thuốc Nam, thuốc Bắc.

Bệnh nhân suy thận cần tránh những việc nào để bệnh không diễn tiến nặng hơn, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Hai thói quen ảnh hưởng nặng đến tình trạng suy thận là bỏ thuốc điều trị và dùng thuốc bừa bãi không theo chỉ định của bác sĩ. Chúng tôi từng tiếp nhận nhiều trường hợp sử dụng thuốc bừa bãi dẫn đến suy thận cấp trên nền suy thận mạn, diễn biến đến giai đoạn cuối và không có cơ hội hồi phục.