1. Rượu là nguyên nhân chính gây các bệnh về gan trên toàn cầu

- Xin hỏi BS, căn bệnh viêm gan do rượu có phổ biến ở nước ta hay không? Thường gặp ở nhóm người và độ tuổi nào ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Rượu là nguyên nhân chính gây các bệnh về gan trên toàn thế giới, chiếm 6% trường hợp tử vong trên toàn cầu (theo WHO) ở những người sử dụng và lạm dụng nó, đặc biệt liên quan 50% bệnh nhân bệnh gan do rượu.

Độ tuổi mắc bệnh thường gặp là 40 tuổi trở lên.

Ở Việt Nam, mọi người sử dụng bia rượu khá nhiều. Thực tế trong nhóm thực hành, chúng tôi thấy có 1/4 bệnh nhân bị gan có liên quan đến rượu.

2. Tất cả các loại thức uống có cồn đều có thể gây hại cho gan

- Nguyên nhân nào gây ra bệnh viêm gan do rượu? Liệu rằng rượu có là yếu tố duy nhất gây ra căn bệnh này hay không hay còn có bia và những loại nước lên men khác thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Định nghĩa nhóm bệnh gan do rượu không chỉ vì bệnh nhân uống rượu, người ta quy về nồng độ cồn. Lạm dụng các loại nước uống có cồn đều có thể dẫn đến bệnh gan hoặc tổn thương gan.

3. Sử dụng rượu bia như thế nào sẽ hại gan?

- Trong quá trình thăm khám, BS nhận thấy người bệnh thường sử dụng các loại thức uống này trong bao lâu và tần suất sử dụng ra sao ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Các nghiên cứu chỉ ra, nếu nam giới sử dụng lớn hơn 3 đơn vị rượu/ngày và đối với nữ giới là hơn 2 đơn vị rượu/ngày (1 đơn vị rượu = 10g cồn nguyên chất), chỉ cần kéo dài trên 2 năm sẽ bắt đầu có tiến triển bất thường ở gan.

Một số nghiên cứu khác cho thấy, uống nồng độ cồn vượt quá mức cho phép từ 8 đến 10 năm sẽ xuất hiện nhiều bệnh lý về gan do rượu.

4. Diễn biến nghiêm trọng của bệnh lý về gan do rượu

- Bệnh gan do rượu gồm những bệnh lý nào và tình trạng nào phổ biến nhất thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: 90% người uống rượu bị gan nhiễm mỡ, trong đó, 10-20% chuyển thành viêm gan, dẫn tới xơ gan và xuất hiện ung thư.

- Bệnh gan do rượu nguy hiểm đến mức nào, biến chứng nào có thể xảy ra, đâu là dấu hiệu và giai đoạn nào xuất hiện biến chứng thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Bệnh gan do rượu không được phát hiện kịp thời sẽ dẫn đến viêm gan và xơ gan.

Triệu chứng của xơ gan là người mệt mỏi, uể oải, ăn uống khó tiêu, đầy bụng, da vàng, kết mạc mắt vàng. Một số trường hợp người bệnh có triệu chứng tăng áp tĩnh mạch cửa, người phù, bụng có nước.

Nặng hơn, người bệnh nhập viện với bệnh cảnh xuất huyết tiêu hóa, ói ra máu.

5. Diễn tiến bệnh gan do rượu

- Bệnh gan do rượu chia thành những loại nào và cụ thể diễn tiến qua những giai đoạn ra sao ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Trước tiên, việc uống rượu quá mức kéo dài gây xuất hiện tình trạng gan nhiễm mỡ. Tình trạng này không được kiểm soát sẽ dẫn đến tình trạng xơ hóa và hiện tượng viêm gan, tiếp theo là xơ gan do rượu.

Lúc này, có rất nhiều biến chứng của bệnh gan như bùng phát viêm gan cấp, dấu hiệu là mệt mỏi, da và kết mạc mắt vàng, lòng bàn tay có nốt đỏ (lòng bàn tay son), vùng ngực có nốt sao mạch màu đỏ, chân phù, không ăn uống được, tiểu ít,…

Nặng hơn, một số bệnh nhân có biểu hiện rối loạn về mặt tri giác (bệnh não do gan), ói và đi vệ sinh ra máu,...

6. Đa số viêm gan do rượu đều dẫn đến xơ gan

- Bệnh gan diễn tiến thầm lặng, ít biểu hiện triệu chứng cho đến khi xuất hiện các biến chứng nặng. Đối với bệnh gan do rượu thì ra sao, biểu hiện thường thấy nhất là gì thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Uống thức uống có cồn vượt quá mức cho phép mới xuất hiện bất thường ở gan, từ đó dẫn đến những nhóm bệnh lý của gan do rượu.

Ví dụ: một người uống 40-80g cồn tương đương 2-8 lon bia nồng độ cồn 5%; uống 3-6 ngụm rượu mạnh 40 độ hoặc uống 3-6 ly rượu vang có nồng độ 12% trong 10 năm.

Hầu hết tổn thương gan chuyển thành viêm gan do rượu và dẫn đến bệnh lý xơ gan.

7. Chẩn đoán bệnh gan do rượu càng sớm càng tốt

- Hiện nay có những phương pháp nào chẩn đoán bệnh gan do rượu thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Người thầy thuốc sẽ khám lâm sàng, khai thác kỹ tiền căn sử dụng rượu, quy số lượng rượu uống mỗi ngày ra gam cồn, thói quen uống kéo dài trong bao lâu,...

Tùy vào bệnh cảnh lâm sàng cụ thể, bác sĩ áp dụng thêm các cận lâm sàng để xác định tình trạng tổn thương gan này đặc hiệu do rượu hay nguyên nhân khác, phát hiện sự kết hợp giữa rượu và nguyên nhân khác nếu có.

Chúng ta sẽ làm xét nghiệm máu, những người uống nhiều rượu và không ăn uống đầy đủ gây thiếu nhiều chất, đặc biệt, công thức máu biểu hiện thiếu máu hồng cầu to.

Thứ hai, xét nghiệm sinh hóa, bệnh gan do rượu sẽ có chỉ số AST/ALT >1, riêng chỉ số AST luôn nhỏ hơn 300, đi kèm là tình trạng tăng GGT.

Ngoài ra, chúng ta có biện pháp hình ảnh học khác như kết hợp siêu âm bụng với CT bụng để xác định chẩn đoán.

8. Ngưng uống rượu để ngăn diễn tiến bệnh nghiêm trọng

- Căn bệnh này được điều trị ra sao và điều cốt lõi nhất trong điều trị là gì, thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Nguyên nhân bệnh gan do rượu là sử dụng các loại thức uống có cồn với tần suất liên tục và kéo dài vượt quá ngưỡng cho phép.

Khi điều trị cần ngưng tuyệt đối việc sử dụng rượu bia.

Nghiên cứu cho thấy, một người ở giai đoạn viêm gan, gan nhiễm mỡ do rượu ngưng uống rượu từ 2 đến 4 tuần, có thể hồi phục về mô bệnh học. Một số bệnh nhân xơ gan mất bù có khả năng hoạt động bù trừ cải thiện triệu chứng lâm sàng rõ rệt khi ngưng rượu bia hoàn toàn.

Điều tiên quyết để điều trị thành công bệnh gan do rượu là bắt buộc bỏ đồ uống chứa cồn. Trong trường hợp bệnh bùng phát nặng nề, liệu pháp Corticoid có thể được sử dụng.

- Nguy cơ nào xảy ra nếu bệnh nhân bệnh gan do rượu không ngưng uống rượu bia thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Nhóm bệnh nhân không ngưng sử dụng thức uống có cồn chắc chắn sẽ diễn tiến bệnh từ gan nhiễm mỡ thành viêm gan và xơ gan do rượu.

Khả năng hồi phục xơ gan trở thành viêm gan hoặc trở về bình thường rất khó khăn.

Khuyến cáo đầu tay với nhóm bệnh lý này là sử dụng rượu bia trong chừng mực cho phép.

9. Hãy sử dụng rượu bia đúng cách

- Làm sao để phòng ngừa căn bệnh này khi thời buổi hiện đại, một số công việc đặc thù không thể tránh việc uống rượu bia. Chúng ta uống như thế nào để có thể đảm bảo sức khỏe và tránh những nguy hiểm đáng tiếc có thể xảy ra thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Sử dụng rượu bia đúng cách sẽ dự phòng được nhóm bệnh lý này, đây là khuyến cáo của WHO.

Việc uống thức uống có cồn trong lúc ăn sẽ có nguy cơ bệnh thấp hơn uống khi đói. Cồn có thể hấp thu ngay từ niêm mạc dạ dày, sau đó được hấp thu ở ruột non.

10. Chủ động tầm soát gan 6 tháng 1 lần

- Người uống rượu bia thường xuyên nên khám sức khỏe định kỳ như thế nào, đặc biệt là sức khỏe gan thưa BS?

ThS.BS.CK2 Trần Kinh Thành trả lời: Thời điểm lý tưởng để khám bệnh tầm soát là 6 tháng 1 lần đối với tổn thương gan do rượu bia hoặc bất kỳ nguyên nhân khác như virus viêm gan B, virus viêm gan C, bệnh gan chuyển hóa khác. Chúng ta cũng cần đi khám để đánh giá, kiểm soát sự phát triển bệnh lý ở gan.