Sau đại dịch COVID-19, kháng kháng sinh ngày càng nghiêm trọng

Trong báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tổng hợp từ 87 nước vào năm 2020 vừa được công bố cho thấy, tình trạng kháng thuốc gia tăng ở vi khuẩn gây bệnh nhiễm trùng máu đã được ghi nhận trong năm đầu tiên bùng phát đại dịch COVID-19.

Trong báo cáo của WHO, các tác giả đặc biệt nhấn mạnh đến việc ghi nhận mức độ cao (50%) tình trạng kháng thuốc được ghi nhận ở vi khuẩn gây bệnh nhiễm trùng máu nguy hiểm đe dọa tính mạng con người như khuẩn Klebsiella pneumoniae và khuẩn Acinetobacter.

Những người nhiễm khuẩn này thường cần điều trị bằng loại kháng sinh dự phòng cuối cùng khi tất cả các loại thuốc kháng sinh khác đều vô hiệu. Đáng lo ngại, báo cáo của WHO cho biết có 8% trường hợp nhiễm trùng máu do khuẩn Klebsiella gặp tình trạng kháng thuốc với nhóm kháng sinh dự phòng cuối cùng carbapenems.

Mặc dù hiện nay tỷ lệ kháng sinh đang ở mức cao, song nhóm thuốc kháng sinh dự phòng cuối cùng mới chỉ bắt đầu mất tác dụng điều trị. Theo đó, vẫn còn cơ hội phát triển loại kháng sinh mới để con người có thể ứng phó với môi đe dọa kháng thuốc này. Nhận định này được đưa ra bởi Tiến sĩ Carmem Pessoa-Silva - người đứng đầu Hệ thống giám sát kháng kháng sinh toàn cầu của WHO.

Tuy nhiên, vấn đề cản trở đó là, trong khi các nhà sản xuất thuốc phải bỏ nhiểu nỗ lực, tiền bạc và thời gian để một sản phẩm kháng sinh được cấp phép lưu hành, thì lợi nhuận thu về lại hạn chế do loại thuốc này càng ít được sử dụng càng tốt để hạn chế tình trạng kháng thuốc. Hậu quả là phần lớn dự án phát triển của thuốc kháng sinh diễn ra trong một số phòng thí nghiệm của các công ty dược phẩm sinh học nhỏ, bởi phần lớn các đối tác lớn hơn của họ tập trung vào những dược phẩm nhiều lợi nhuận.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cũng cảnh báo, trong năm đầu tiên của đại dịch, hơn 29.400 ca tử vong vì nhiễm vi khuẩn kháng kháng sinh. Trong số này, gần 40% bệnh nhân bị bội nhiễm kháng thuốc khi họ đang ở bệnh viện. ‏

‏Tại hội thảo "Kháng kháng sinh: Cơ hội và thách thức" diễn ra mới đây, các chuyên gia cũng cho biết, tại Việt Nam, một số cơ sở y tế đang phải đối mặt với tốc độ lan rộng của vi khuẩn kháng với nhiều loại kháng sinh gây ra gánh nặng trong điều trị, đời sống kinh tế xã hội… Tỷ lệ bệnh nhân kháng kháng sinh ngày càng tăng sau đại dịch COVID-19.

TS Cao Hưng Thái - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh Bộ Y tế lý giải, nhiều bệnh nhân mắc COVID-19 thể nặng phải thở máy, ECMO… dẫn đến tăng tình trạng bội nhiễm, phải dùng nhiều kháng sinh phối hợp, tăng số ca kháng thuốc. ‏

Để hạn chế tình trạng kháng kháng sinh trong bệnh viện, BS.CK2 Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng đề xuất một số giải pháp như tiếp tục triển khai các hoạt động đánh giá và giám sát tính kháng kháng sinh trên toàn bộ hệ thống các bệnh viện, mở thêm các lớp đào tạo, tập huấn phiên giải kết quả vi sinh cho các bệnh viện thuộc mạng lưới giám sát kháng kháng sinh…‏

Song song đó, nhiều khuyến nghị khác cũng được đưa ra bao gồm: Tăng cường công tác giám sát và quản lý thuốc trên thị trường Nâng cao vai trò của cơ quan truyền thông và mạng xã hội nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc sử dụng kháng sinh đúng cách…‏