1. Nước mắt nhân tạo có tác dụng gì?

Xin hỏi BS, nước mắt nhân tạo là gì? Thành phần của nước mắt nhân tạo là gì và nó có công dụng như thế nào đối với mắt?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Khi có tình trạng khô mắt, chúng ta sẽ cần đến sự hỗ trợ của nước mắt nhân tạo. Màng phim nước mắt là một lớp màng mỏng nằm ngay trước bề mặt nhãn cầu. Một cách giải thích dễ hiểu khác là lớp màng dầu bóng trên bề mặt mắt.

Sở dĩ đôi mắt trẻ nhỏ lúc nào cũng long lanh là vì lớp màng dầu bóng đang hoạt động rất tốt. Trong khi đó, ở những người lớn tuổi, lớp màng dầu bóng đã trở nên bất ổn định, khiến đôi mắt mất đi sự long lanh.

Màng phim nước mắt rất mỏng nhưng gồm 3 phần: lớp nhầy ở bên dưới, lớp nước chiếm tỷ lệ khá lớn nằm ở giữa và lớp mỡ (lớp lipid) ở phía trên cùng để tránh thoát nước. Các lớp này ổn định trên bề mặt nhãn cầu sẽ giúp chúng ta có chất lượng thị giác tốt.

Nếu lớp màng phim nước mắt trở nên bất ổn định hoặc bị nứt vỡ, chất lượng thị giác sẽ bị kém đi. Có thể hình dung bằng lớp kính chắn gió của xe hơi: Khi trời mưa lâm râm, những hạt nước nhỏ bám trên kính, nếu nhìn qua đó, hình ảnh sẽ không ổn định.  Sau khi dùng cần gạt nước, chúng ta có thể quan sát rõ hơn vì trong cần gạt nước cũng có một lượng dầu bóng nhỏ.

Khi xảy ra tình trạng khô mắt, nước mắt nhân tạo sẽ đóng vai trò thay thế lớp dầu bóng nhằm hỗ trợ chúng ta có được chất lượng thị giác tốt hơn, đồng thời hạn chế triệu chứng khó chịu như đỏ mắt, cộm, xốn, kích thích mắt.

2. Nên có sự tư vấn của bác sĩ trong việc lựa chọn nước mắt nhân tạo phù hợp nhất

Thưa BS, khi nào chúng ta có thể tự mua nước mắt nhân tạo để dùng, khi nào cần phải có chỉ định của bác sĩ nhãn khoa?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Nước mắt nhân tạo không phải là thuốc mà là một loại sinh phẩm có thể mua ngoài chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, lời khuyên của chúng tôi, người dân không có đầy đủ kiến thức y khoa nên rất khó phân biệt được tình trạng khô mắt với các bệnh lý khác, tiếp đó là mức độ khô mắt như thế nào, cuối cùng là làm thế nào để chọn được loại nước mắt nhân tạo phù hợp.

Do đó, người dân nên đến khám ở các cơ sở y tế có bác sĩ nhãn khoa uy tín để được đánh giá tình trạng bề mặt nhãn cầu, tình trạng khô mắt cũng như nguyên nhân gây khô mắt và cần sử dụng các loại nước mắt nhân tạo nào để có thể điều trị hiệu quả, đem lại chất lượng thị giác tốt nhất có thể.

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại nước mắt nhân tạo, bản chất là sinh phẩm và các hoạt chất hoàn toàn khác nhau. Không thể nói  loại nào tốt hơn mà phải dùng loại phù hợp với tình trạng mắt, lứa tuổi, đặc điểm sinh hoạt của người bệnh.

Chỉ khi được thăm khám và đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa, tư vấn cụ thể tình trạng gặp phải, người bệnh mới có lựa chọn điều trị phù hợp nhất.

3. Nên sử dụng các loại nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản

Việc sử dụng nước mắt nhân tạo có thể xảy ra những tác dụng phụ nào, thưa BS?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Sử dụng nước mắt nhân tạo sẽ không gây ra tác dụng phụ.

Nước mắt nhân tạo được chia thành 2 nhóm: nước mắt nhân tạo có chất bảo quản và nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản. BAK trong nước mắt nhân tạo có chất bảo quản được chứng minh là có tác dụng cộng gộp theo thời gian. Do vậy, khi sử dụng lâu dài nước mắt nhân tạo có chất bảo quản cũ trước đây sẽ có tình trạng lắng đọng chất bảo quản bên trong nhãn cầu, gây ra những vấn đề phức tạp về sau.

Tin vui là các loại nước mắt nhân tạo mới hiện nay đã sử dụng các chất bảo quản thân thiện hơn, ổn định hơn với mắt, đảm bảo được việc sử dụng lâu dài.

Tôi thường khuyên các bệnh nhân, nếu có điều kiện thì hãy sử dụng các loại nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản sẽ tốt hơn.

Nhiều người thường nhầm lẫn sử dụng nước mắt nhân tạo có các chất co mạch. Các chất co mạch mang lại cảm giác dễ chịu khi tiếp xúc với mắt nhưng nếu sử dụng lâu dài sẽ có ảnh hưởng đối với tình trạng thị giác của bệnh nhân và gây ra các bệnh lý bất thường khác.

4. Sử dụng nước mắt nhân tạo trước khi thuốc nhỏ mắt khoảng 10 phút

Nên nhỏ thuốc nhỏ mắt trước hay sau nước mắt nhân tạo và dùng cách nhau bao lâu, thưa BS?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Đây là câu hỏi được nhiều bệnh nhân quan tâm. Việc sử dụng nước mắt nhân tạo kèm với các loại thuốc nhỏ mắt khác là tốt cho đôi mắt.

Ở một mức độ nào đó, các loại thuốc nhỏ mắt cũng có thể gây kích thích bề mặt nhãn cầu, khiến mắt đỏ, cộm, xốn, rát nhẹ... khi sử dụng. Các triệu chứng này gây khó chịu và khiến người bệnh không thoải mái.

Vì vậy, sử dụng nước mắt nhân tạo kèm theo có thể góp phần làm giảm các triệu chứng khó chịu. Ngoài điều trị khô mắt, nước mắt nhân tạo còn có tác dụng như một lớp đệm trên bề mặt nhãn cầu, giúp mắt được thoải mái hơn.

Nên sử dụng nước mắt nhân tạo trước khi sử dụng thuốc nhỏ mắt khoảng 10 phút để có hiệu quả tốt. Nếu sử dụng cả hai cùng một lúc, cùng đồ mắt không đủ để chứa tất cả sẽ dẫn đến tình trạng trào ra ngoài và không có tác dụng điều trị.

5. Nước muối sinh lý hoàn toàn không có tác dụng ổn định bề mặt nhãn cầu

Có thể dùng nước muối sinh lý thay cho nước mắt nhân tạo không, thưa BS?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Nước muối sinh lý có tác dụng nhỏ, rửa. Vì thế trong trường hợp bệnh nhân không có điều kiện đến cơ sở y tế để thăm khám lâm sàng cụ thể, họ hoàn toàn có thể sử dụng nước muối sinh lý.

Tuy nhiên, nước mắt nhân tạo có độ nhớt nhẹ, có thể lưu lại và ổn định bề mặt nhãn cầu, trong khi nước muối sinh lý chỉ đơn thuần có tác dụng nhỏ, rửa. Bệnh nhân cần có sự phân biệt rõ ràng đối với vấn đề này.

Nếu không có điều kiện thăm khám tại các cơ sở y tế, người dân có thể nhờ đến sự hỗ trợ của dược sĩ tại các nhà thuốc. Hãy sử dụng nước mắt nhân tạo từ các nhà sản xuất uy tín, đến các nhà thuốc lớn để có tư vấn cụ thể nhất, tránh trường hợp sử dụng các loại nước mắt nhân tạo có chất co mạch.

6. Nước mắt nhân tạo không gây nguy hiểm khi đi xuống mũi hoặc họng

Trong trường hợp nhỏ nhầm nước mắt nhân tạo vào mũi hoặc nước mắt nhân tạo chảy xuống họng, liệu có gây ra ảnh hưởng gì không, thưa BS?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Nước mắt nhân tạo có tác dụng bôi trơn bề mặt. Các loại thuốc nhỏ vào mắt sẽ đi theo hệ thống lệ đạo hay ống lệ mũi để xuống mũi, nhưng sẽ không gây bất kỳ nguy hiểm nào.

7. Hạn sử dụng và thời gian sử dụng của nước mắt nhân tạo

Hạn sử dụng của nước mắt nhân tạo được tính như thế nào trước và sau khi khui ạ?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Nước mắt nhân tạo được chia thành 2 nhóm chính là nước mắt nhân tạo có chất bảo quản và nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản.

Chai nước mắt nhân tạo có thiết kế khá đơn giản. Thời gian sử dụng sau khi mở nắp là 30 ngày. Trong quá trình sử dụng, nên hạn chế chạm phần đầu của tuýp vào tay, lông mi hay mắt để đảm bảo vệ sinh.

Nước mắt nhân tạo không có chất bảo quản thường được đóng bao bì theo dạng tép lẻ dùng một lần hoặc thiết kế chai dạng van một chiều, chỉ có thể bóp nước từ trong ra mà vi khuẩn không thể xâm nhập theo chiều ngược lại.

Hạn sử dụng của nước mắt nhân tạo thường giống với các loại thuốc khác, được ghi rõ trên bao bì. Người dùng chỉ cần đọc kỹ thông tin và sử dụng trong thời gian phù hợp.

8. Đổi loại nước mắt nhân tạo khi tình trạng mắt thay đổi

Xin hỏi BS, chúng ta nên sử dụng một loại nước mắt nhân tạo trong thời gian dài hay nên thay đổi sang loại khác vài tháng/lần?

TS.BS Trần Đình Minh Huy trả lời: Nước mắt nhân tạo là một chất bôi trơn trên bề mặt nhãn cầu, hỗ trợ điều trị khô mắt. Nước mắt nhân tạo phải phù hợp với đặc điểm khô mắt của từng người.

Mỗi giai đoạn, mỗi tình trạng, mỗi nguyên nhân gây khô mắt sẽ có loại nước mắt nhân tạo phù hợp. Khi mức độ, nguyên nhân khô mắt thay đổi, bác sĩ nhãn khoa sẽ có điều chỉnh chỉ định loại nước mắt nhân tạo phù hợp nhất đối với nhu cầu nhãn cầu của bệnh nhân.

Các bạn hãy mạnh dạn đổi loại nước mắt nhân tạo theo chỉ định của bác sĩ nhãn khoa để phù hợp với việc điều trị.