Những điều chưa kể về ngân hàng xương người đầu tiên ở Việt Nam
Ngân hàng xương được thành lập trong những năm kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Chỉ hoạt động 6 năm song đã góp phần rất lớn vào việc chữa trị cho biết bao bệnh nhân.
Xin tủ lạnh đựng thực phẩm làm "ngân hàng xương"
"Thời điểm những năm 50 - 60 của thế kỷ trước, trên thế giới đã xuất hiện nhiều "ngân hàng xương". Trong thời gian học tập ở Liên Xô cũ, tôi đã đến tham quan các ngân hàng này ở Lêningrat, Mát-xcơ-va. Tuy nhiên, tình hình nước ta khó khăn, điều kiện cơ sở vật chất thiếu thốn nên chưa thể thành lập ngân hàng này ngay được", GS.TSKH Nguyễn Văn Nhân, nguyên là Trưởng khoa Chấn thương, BV Quân y 108 kể.
GS.TSKH Nguyễn Văn Nhân (thứ hai từ phải qua), nguyên là Trưởng khoa Chấn thương, BV Quân y 108
Một lần tình cờ, ấy là vào khoảng tháng 2/1962, ông Nhân biết bệnh viện được cấp một chiếc tủ lạnh dùng để lưu trữ thực phẩm chế biến thức ăn cho bệnh nhân. Ông đề xuất được sử dụng chiếc tủ lạnh đó vào việc bảo quản, duy trì hoạt động của "ngân hàng xương" đầu tiên ở Việt Nam. Đề xuất của ông nhanh chóng được chấp thuận.
Lấy xương từ những tử thi không người nhận
Có được chiếc tủ lạnh là nhân tố đầu tiên đảm bảo cho sự hoạt động của "ngân hàng xương", song lấy xương từ nguồn nào cũng phải được tính toán cho thấu đáo.
Ông Nhân cho biết, yêu cầu của xương dự trữ phải của người khoẻ mạnh, không bị mắc các bệnh truyền nhiễm. Sau khi bàn bạc, xin ý kiến lãnh đạo, ông Nhân cùng các đồng nghiệp quyết định sẽ lấy xương từ những tử thi là bộ đội mà không có người thân đến nhận. "Ngày ấy, bộ đội ta làm rất tốt công tác kiểm tra sức khoẻ. Do đó, khi có trường hợp hy sinh mà không có người nhà đến nhận, chỉ cần dựa vào cuốn sổ theo dõi sức khoẻ, các bác sĩ có thể tin tưởng vào nguồn xương ở tử thi định lấy", ông kể.
Thông thường, xương được chọn là xương tay, xương chân và xương chậu vì dễ thao tác hơn trong điều kiện dụng cụ còn thô sơ. Việc mổ lấy xương của tử thi cũng lắm công phu. Sau khi mổ xong, xương sẽ được cho vào các chai, lọ vô trùng và bảo quản trong tủ lạnh ở mức -25 độ C. Vì thế còn gọi nguồn xương này là xương vô trùng", GS Nhân cho hay.
Với điều kiện bảo quản như thế, ông Nhân tin tưởng xương sẽ được dự trữ tối đa khoảng 2 năm. Cơ hội điều trị cho hàng chục bệnh nhân mắc bệnh về xương cần phải thay thế đang rộng mở.
Từng đổ xương vì mất điện
Tuy nhiên, tình hình miền Bắc trong giai đoạn này rất khó khăn, nguồn điện không ổn định. "Không dưới ba lần, chúng tôi phải đổ xương đi vì mất điện", GS Nhân nhẩm tính. Rồi ông tiếp lời: "Mỗi lần như thế, tôi tiếc lắm. Bao nhiêu công sức của mình và đồng nghiệp chôn cùng những mảnh xương. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc sẽ có nhiều bệnh nhân không có cơ hội ghép xương nếu cần ngay. Vì tìm được tử thi để lấy xương đâu có dễ, thi thoảng mới có một trường hợp thôi".
Việc ghép xương tử thi cho bệnh nhân cũng được "giữ bí mật" bằng một tên gọi khác là "ghép xương đồng loại", vì "với văn hóa Á Đông thì việc này khá nhạy cảm. Có thể nhiều người sẽ sợ, trong khi đó với khoa học thì điều đó hoàn toàn bình thường", ông Nhân cho biết thêm.
Mặc dù xương được bảo quản trong điều kiện vô trùng và đủ lạnh song cũng có trường hợp ghép xương không thành công, bị mưng mủ. "Những trường hợp ấy phải phẫu thuật ghép lại. Tuy nhiên, số đó không nhiều", ông khẳng định.
Bài viết có hữu ích với bạn?
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ
Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình