Người tập gym dùng đạm whey sao cho đừng hại thận?

1. Đạm whey là gì?

Nhờ BS cho biết, đạm whey được chiết xuất như thế nào? Liệu nó có công dụng phục hồi sau khi tập thể dục, xây dựng cơ bắp và hỗ trợ giảm cân như quảng cáo không?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy - Trưởng khoa Nội thận - Lọc máu, Bệnh viện Bình Dân (TPHCM) trả lời: Đạm whey được những người tập gym, tập thể hình sử dụng. Đạm whey là thành phẩm từ quá trình sản xuất váng sữa.

Thành phần của đạm whey có rất nhiều đạm. Các sản phẩm đạm nguồn gốc động vật thường có các axit amin thiết yếu. Đạm có nguồn gốc từ thực vật sẽ thiếu các axit amin thiết yếu này.

Nói rõ hơn, axit amin là các axit mà cơ thể không tự sản xuất mà cần lấy từ thực phẩm bên ngoài. Bên cạnh công dụng bổ sung đạm, đạm whey còn có nhiều axit amin thiết yếu.

Đạm whey có 3 loại. Ở dạng cô đặc, nồng độ đạm khoảng 70 - 80%, còn lại là lactose, đường, chất béo. Ở dạng tinh khiết, lượng đạm sẽ cao hơn; lactose, đường và chất béo ít hơn.

Để làm tăng sự hấp thụ đạm whey, nhà sản xuất đưa ra dạng đạm whey thủy phân.

2. Bệnh nhân suy nhược dễ gặp vấn đề tiêu hóa khi sử dụng đạm whey

Những người ăn uống kém, suy nhược cơ thể có nên bổ sung đạm whey không, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Ở những người ăn uống kém có thể bổ sung đạm whey, nếu đã loại trừ những bệnh lý đi kèm.

Bệnh nhân suy nhược do suy thận hay do các bệnh lý về gan, bệnh nhân phải sử dụng kháng sinh không được bổ sung đạm whey.

Bệnh nhân suy nhược thường có những vấn đề về tiêu hóa, khi sử dụng đạm whey sẽ dễ bị đầy bụng, dị ứng, tiêu chảy.

Đạm whey chỉ là sản phẩm cung cấp đạm và một số axit amin thiết yếu. Sự đa dạng thực phẩm trong chế độ ăn vẫn là yếu tố quan trọng hơn ở những bệnh nhân suy nhược.

3. Sử dụng nhiều đạm whey có thể gây tăng cân

Việc sử dụng đạm whey hiện nay đa phần dựa vào kinh nghiệm cá nhân hoặc hướng dẫn bạn bè, huấn luyện viên. Vậy, với những người tập luyện thể thao, việc sử dụng đạm whey thế nào là đúng cách?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Vấn đề cần quan tâm trước khi sử dụng đạm whey là các chống chỉ định. Bệnh nhân có bệnh lý về gan, thận, bệnh nhân đang dùng thuốc kháng sinh, thuốc điều trị Parkinson không được sử dụng đạm whey.

Nên sử dụng đạm whey ở lượng vừa phải: khoảng 0,8 - 1,3g/kg cân nặng. Tuyệt đối không sử dụng nhiều hơn 2g/kg cân nặng. Thông thường có thể dùng 30g pha với 150 - 300ml nước. Nên uống vào khoảng 30 phút sau khi thức dậy, hoặc 30 phút trước khi đi ngủ, hoặc ngay sau buổi tập thể thao.

Đạm whey có cung cấp năng lượng. 30g đạm whey cung cấp từ 100 - 170 kcal, đây cũng là một vấn đề cần chú ý vì có thể tăng cân nếu sử dụng một lượng lớn đạm whey.

4. Những dấu hiệu cảnh báo cơ thể phản ứng xấu với việc dùng đạm whey

Thưa BS, những dấu hiệu nào cho thấy một người đang sử dụng đạm whey sai cách?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Những dấu hiệu cho thấy sự không phù hợp khi sử dụng đạm whey là các triệu chứng ở đường tiêu hóa như đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy...

Bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng dị ứng ở da do dị ứng với các chất đạm có trong sữa. Một số người bị tăng cân, là dấu hiệu cho thấy việc cung cấp dư năng lượng.

Cảm giác mệt mỏi xảy ra do cơ thể phải tiêu thụ một lượng đạm lớn. Đặc biệt, bệnh nhân có thể có những bệnh lý thận bộc phát sau khi dùng đạm whey cũng là vấn đề cần cảnh báo.

5. Đạm whey làm chỉ số creatinine tăng giả tạo

Lạm dụng đạm whey sẽ gây hại ra sao đến chức năng thận, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Đạm whey có thể ảnh hưởng đến thận qua nhiều cách. Sản phẩm này có thể làm creatinine tăng lên giả tạo khi làm xét nghiệm, khiến bệnh nhân lo lắng.

Người tập gym dùng đạm whey mà creatinine tăng cao có thể chưa phải là bệnh lý thận, nên đi kiểm tra lại.

Đạm whey còn có thể gây nguy cơ sỏi thận do tăng lượng canxi, đặc biệt ở những người không uống đủ nước trong quá trình tập luyện. Thận của những bệnh nhân vốn có sẵn các bệnh lý về thận sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn khi sử dụng đạm whey, khiến chức năng thận xấu đi nhanh hơn.

6. Xét nghiệm chức năng gan, thận trước khi dùng đạm whey

Những người có sử dụng đạm whey nên chú ý đến vấn đề khám sức khỏe như thế nào để chủ động phất hiện các vấn đề bất thường, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Trước khi dùng đạm whey, nên xét nghiệm chức năng gan, thận, đặc biệt là kiểm tra độ lọc cầu thận, các tổn thương sớm như tiểu đạm, tiểu máu...

Trong quá trình sử dụng, hãy thường xuyên lắng nghe cơ thể để nhận biết sớm các bất thường, các triệu chứng suy thận như tiểu bọt, phù.

7. Ngưng sử dụng đạm whey ngay nếu phát hiện suy thận

Khi có tổn thương thận liên quan đến lạm dụng đạm whey, có thể áp dụng phương pháp nào để điều trị, thưa BS? Khoa Nội thận - Lọc máu của Bệnh viện Bình Dân có tiếp nhận các trường hợp liên quan vấn đề này không?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Đạm whey chỉ làm tình trạng bệnh thận nặng hơn trên những bệnh nhân đã có bệnh lý thận từ trước. Trường hợp đang sử dụng đạm whey và phát hiện bị suy thận, cần ngưng sử dụng ngay.

Việc quan trọng nhất là truy tìm nguyên nhân gây suy thận và điều trị theo nguyên nhân này.

8. Không uống đủ nước, tập luyện quá sức thời gian dài có thể làm tổn thương thận

Theo ghi nhận của BS từ những bệnh nhân là gymmer, bên cạnh việc lạm dụng đạm whey còn có những yếu tố nào gây ảnh hưởng đến chức năng thận?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Ngoài việc lạm dụng đạm whey khiến thận phải làm việc nhiều hơn, những người tập gym còn thường gặp vấn đề thiếu nước. Tập luyện gắng sức trong thời gian dài có thể gây nên tình trạng hủy cơ, tổn thương ống thận, làm bệnh nhân bị suy thận.

9. Thận bị tổn thương có thể phục hồi không?

Nếu thận bị tổn thương do các nguyên nhân nêu trên, việc điều trị có giúp thận khỏe mạnh như ban đầu không, thưa BS?

BS.CK2 Lê Thị Đan Thùy trả lời: Khả năng đưa chức năng thận trở lại bình thường còn tùy thuộc vào nguyên nhân gây suy thận. Nếu nguyên nhân do bệnh lý tổn thương thận cấp và có thể điều trị dứt điểm, chức năng thận có thể phục hồi.