Tại Hội nghị khoa học kỹ thuật quốc tế thường niên và đào tạo liên tục Y học cổ truyền lần thứ 19: “Điều trị ung thư bằng kết hợp Đông - Tây y: Từ kinh điển đến y học thực chứng” diễn ra ngày 9/9/2023, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay - Chủ tịch Liên chi hội Đông Tây y kết hợp đã giải đáp những thắc mắc không chỉ là câu hỏi thường gặp của người bệnh ung thư mà cũng là băn khoăn của nhiều bác sĩ tham dự hội nghị.

Thắc mắc chung của rất nhiều người: bệnh ung thư bồi bổ bằng thuốc đông y có làm khối u tăng lên không?

Rất nhiều bệnh nhân ung thư kiêng cữ ăn uống, hạn chế tới mức thấp nhất một số thực phẩm vì nghĩ nên “bỏ đói” cho tế bào ung thư chết.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay cho rằng: “Nếu nhịn đói thì cơ thể chúng ta sẽ kiệt quệ trước khi tế bào ung thư chết, bởi tế bào ung thư luôn luôn hút chất dinh dưỡng để phát triển. Vì vậy, chúng ta bắt buộc phải nuôi mình đồng thời nuôi nó. Nhưng trong việc dùng thuốc đông y thì không phải như vậy".

Thuốc YHCT tham gia điều trị ung thư sẽ có các công dụng: hành khí hoạt huyết (tán ứ kết, loại độc), nhuyễn kiên tán huyết (chống viêm, tiêu sưng, tiêu ứ), dĩ độc trị độc (diệt tế bào ung thư), điều hòa (tái lập cân bằng, điều trị triệu chứng), bổ (tái lập cân bằng, sửa chữa thiên lệch, giải quyết các tác dụng phụ). Ngoài ra, YHCT còn có vai trò chăm sóc giảm nhẹ: giúp bệnh nhân giảm đau, tăng chất lượng cuộc sống.

"Nên nhớ chúng ta dùng chẩn đoán của đông y là tìm ra bệnh này thiên lệch theo kiểu nào, âm hư hay dương hư, khí hư hay huyết hư, tạng nào hư tạng nào thực… và bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc đúng vào thiên lệch đó thì sẽ có tác dụng chọn lọc cho thiên lệch, nó không nuôi dưỡng tế bào ung thư hay làm tăng sinh tế bào lên. Vì vậy, không cần lo ngại khi dùng thuốc bổ trong đông y" - Chủ tịch Liên chi hội Đông Tây y kết hợp khẳng định.

Về chọn lựa thời điểm: Thuốc đông y nên sử dụng sau khi hóa trị, xạ trị, phẫu thuật hay sử dụng ngay từ đầu? PGS Bay khuyên nên sử dụng thuốc đông y ngay từ đầu, chỉ trừ những ngày phẫu thuật, ngày vào thuốc hóa trị thì ngưng. Và sử dụng thuốc có cơ sở khoa học chứ đừng theo kinh nghiệm dân gian.

Có 2 khái niệm thường được nhắc đến “tây y hóa đông y” và “hiện đại hóa đông y”, hiện nay nhiều đồng nghiệp vẫn chưa rõ chúng khác nhau thế nào, PGS Bay giải thích:

"Hiện đại hóa đông y là làm sao để chứng minh được cơ sở khoa học tác dụng của thuốc đông y và chúng ta sử dụng hết tác dụng của thuốc đó, bằng cách chiết xuất hết các thành phần trong bản thân dược liệu ấy chứ không phải chỉ chiết xuất một thành phần rồi đẩy nó lên thật nhanh, thật cao".

Ví dụ trong cây bình bát tìm ra được acetogenin, sau này nó trở thành một thuốc điều trị ung thư vú, và chỉ có acetogenin trong bình bát mà không có những thành phần khác. Như vậy nó trở thành “thuốc điều trị ung thư từ thảo dược”, không phải là “thảo dược điều trị ung thư”.

Tóm lại, tây y hóa là chiết xuất 1 chất đẩy lên thành một thuốc, hiện đại hóa là dùng nguyên cả dược liệu ấy phát triển thành một thuốc tiện dụng.

Trong bài báo cáo của mình ở phiên buổi chiều: “Sử dụng thuốc Y học cổ truyền trong hỗ trợ điều trị chống ung thư”, PGS Bay đưa ra cơ chế bệnh sinh của ung thư theo YHCT, bệnh cảnh lâm sàng YHCT trong một số loại ung thư, quan niệm điều trị, nguyên tắc điều trị theo YHCT, điểm danh các bài thuốc và thảo dược đáng chú ý.

Về tình hình sử dụng thuốc YHCT trong điều trị ung thư, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay cho biết theo công bố năm 2021 nghiên cứu trên 590 người, hầu hết bệnh nhân mong đợi thuốc YHCT sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch (96%), cải thiện sức khỏe thể chất (96%), giảm các triệu chứng (94%).

Tuy nhiên, hiện nay nhiều người gặp khó khăn về hậu cần như sắc thuốc (58%) và tìm một bác sĩ YHCT giỏi (55%). Một số ít lo ngại rằng thuốc YHCT có thể cản trở các phương pháp điều trị thông thường (7,6%) và nhiều phương pháp điều trị YHCT không dựa trên nghiên cứu khoa học (9,1%).

GS.TS.BS Nguyễn Sào Trung - Phó chủ tịch Hội Giải phẫu bệnh và tế bào bệnh học Việt Nam cũng tham gia hội nghị với bài báo cáo “Phòng ngừa, phát hiện sớm, chẩn đoán và điều trị bệnh ung thư”.

Bài báo cáo của GS Sào Trung là một bức tranh tổng quan về bệnh ung thư, trong đó giáo sư có lưu ý rằng hiện nay nhiều nơi đang lạm dụng xét nghiệm tìm dấu ấn u trong máu (tumor marker) để tầm soát ung thư. Ông cho biết xét nghiệm này chỉ có giá trị theo dõi tái phát và di căn ở những người đã bị ung thư, chứ không có giá trị chẩn đoán hay tầm soát ở người chưa bị.

Ngoài ra, mọi người cũng không nên “ca ngợi” PET-CT nhiều quá mà chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ điều trị.

Với bài báo cáo "Vai trò của châm cứu trong điều trị ung thư" - PGS.TS.BS Trịnh Thị Diệu Thường trình bày các nội dung: châm cứu trong điều trị đau trong ung thư, châm cứu điều trị tình trạng buồn nôn – nôn, châm cứu hỗ trợ các biểu hiện khác liên quan đến ung thư và lưu ý khi thực hành châm cứu.

Hội nghị khoa học kỹ thuật quốc tế thường niên và đào tạo liên tục Y học cổ truyền lần thứ 19: “Điều trị ung thư bằng kết hợp Đông - Tây y: Từ kinh điển đến y học thực chứng” gồm 2 phiên sáng và chiều, với 10 bài báo cáo, 2 buổi thảo luận đã cung cấp cho người tham dự lượng kiến thức về: phương pháp chống ung thư của các dẫn xuất từ shikonin; phương pháp kết hợp y học Hàn Quốc và y học hiện đại trong điều trị ung thư; vai trò của Trung y đối với ung thư và huyết học nhi khoa; chiến lược phòng ngừa và điều trị ung thư bằng kết hợp đông tây y tại Trung Quốc; vai trò của y học Thái Lan trong điều trị ung thư; kết quả thử nghiệm in vitro các bài thuốc dân gian thu thập tại tỉnh Sóc Trăng trên một số dòng tế bào ung thư; phương pháp sử dụng thuốc YHCT trong hỗ trợ điều trị chống ung thư; các dược liệu có tác dụng kháng ung thư trong YHCT…

Ảnh: Hồng Nhung và BTC