1. Sản phẩm chiết xuất từ thảo dược, chất lượng sẽ ưu việt hơn?

Thảo dược có từ ngàn đời từ kinh nghiệm của ông bà ta thời xưa cho đến những nghiên cứu của khoa học để có chứng cứ y học rõ ràng. Quan trọng hơn nữa là thảo dược được sử dụng với những chiết xuất để mang lại giá trị cao nhất. Chẳng hạn như bạch quả, nếu ăn thì không biết ăn bao nhiêu để có được lượng Ginkgo biloba trong đó. Nhưng với bạch quả được nghiên cứu để chiết xuất ra các thành phần của Ginkgo biloba hay sâm, nấm linh chi lúc đó các thành phần sẽ trở nên ưu việt hơn, đây là giá trị của thảo dược ở giai đoạn hiện đại đúng không thưa BS?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Thảo dược vẫn có độc và tác dụng phụ, nhưng được sử dụng vì thầy thuốc có kinh nghiệm phối chế các dược liệu với nhau để khắc độc tính. Dược liệu khi sử dụng liều quá cao hay thời gian quá dài sẽ gây ra những tác dụng phụ khác. Vì vậy, khi muốn sử dụng thảo dược phải đến thầy thuốc để phối chế các dược liệu lại với nhau thành một thang thuốc an toàn.

Nếu không có điều kiện đến thầy thuốc, có thể nhờ vào khoa học thông qua các nghiên cứu, tạo ra những sản phẩm trong một điều kiện nhất định để sử dụng. Hơn nữa, chúng ta quá bận rộn, uống một thang thuốc mà 3 chén sắc còn 8 phần có vẻ vất vả. Do đó, hiện nay đã có những sản phẩm chiết xuất sẵn.

Nhân sâm quý nhưng không phải mọi lúc đều tốt, phải tùy theo liều và cách sử dụng, đó là chưa kể có một số trường hợp không được sử dụng. Trong các sản phẩm cho chúng ta biết, thành phần thảo dược được chiết xuất, liều lượng, độ tuổi, mục đích sử dụng. Khi chỉ định, có người dùng 2 viên, nhưng có người dùng 4 viên hoặc chỉ 1 viên, đó là liều lượng cần thiết cho cơ địa. Điều này rất quan trọng.

Ví dụ, cam thảo có trong hầu hết các thang thuốc kinh điển, là vị sứ giả giúp điều hòa các dược liệu với nhau. Tuy vậy, cam thảo sẽ có tác dụng không mong muốn khi sử dụng quá nhiều hoặc quá dài, vì có cơ chế tác động chống viêm. Nếu chọn cam thảo là sứ giả thì nên chọn liều thấp, nhưng khi sử dụng để chữa bệnh sẽ dùng liều cao hơn, chỉ có thầy thuốc mới biết được liều cao là bao nhiêu. Ngày xưa khi móc miệng cho em bé vừa sinh ra thường dùng nước cam thảo nhưng hiện nay đông và tây y chống chỉ định vì thảo dược này có thể gây tác dụng phụ trong một số trường hợp và ức chế hoạt động của tuyến thượng thận.

Thảo dược đa số không có độc nhưng liều lượng không thích hợp sẽ gây hại cho cơ thể và một số loại có tác dụng độc chúng ta phải chú ý và thầy thuốc đông y mới là người có năng lực để phối chế. Đừng nghe rằng bông đu đủ hay lá đu đủ chữa ung thư lập tức đi hái về nấu uống sẽ rất có hại. Không nên nghe truyền miệng mà phải được thầy thuốc chỉ định. Nếu chưa có thầy thuốc chỉ định chúng ta nên sử dụng các sản phẩm đã chiết xuất, cân đo đong đếm.

2. Dùng thảo dược trong thời gian lâu dài mới có hiệu quả?

Khi sử dụng thảo dược nói riêng hay lĩnh vực đông y nói chung, nhiều người có tâm lý sử dụng thảo dược sẽ lâu có tác dụng hơn, hiệu quả cần phải có thời gian nhiều hơn để đo lường một cách chính xác. Dưới góc độ của BS sẽ đưa ra hướng dẫn nào cho khán giả ạ?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Những bệnh mạn tính thường phải điều trị lâu dài. Đối với tây y, một loại thuốc huyết áp nào đó có thể sử dụng suốt đời nếu phù hợp cho cơ địa bệnh nhân. Tuy nhiên đông y sẽ khác, cơ địa bệnh nhân trong giai đoạn này sử dụng thuốc đó, giai đoạn khác sẽ sử dụng bài thuốc khác. Vì vậy thảo dược dù chữa bệnh mạn tính cũng không sử dụng một loại lâu dài mà phải thay đổi.

Tuy nhiên không hẳn là thảo dược phải sử dụng lâu mới thấm. Ví dụ, khi bị cúm trong giai đoạn mới bắt đầu chỉ cần 3 thang thuốc sẽ hết hay bị viêm đường hô hấp cấp, viêm họng, ho thời gian sẽ ngắn nhưng viêm xoang hay viêm mũi dị ứng thời gian phải dài. Tùy theo bệnh không phải thuốc đông y thì thời gian sử dụng dài.

3. Mỡ máu cao, gan nhiễm mỡ có nên dùng sản phẩm từ nhân sâm hay linh chi không?

Thưa BS, tôi bị mỡ máu cao và bị tình trạng gan nhiễm mỡ thì có thể sử dụng những sản phẩm thảo dược có nhân sâm hay linh chi được không?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Trong cơ thể chúng ta có 2 loại mỡ xấu và 1 loại mỡ tốt. 2 loại mỡ xấu là Triglyceride và LDL, bằng mọi cách chúng ta phải giảm xuống. Đối với người bình thường phải giảm xuống mức trung bình đang có và đối với người bị tăng huyết áp hay đái tháo đường phải giảm xuống dưới mức 1/3 vì khi hiện diện sẽ làm bệnh nặng lên, rối loạn chuyển hóa đường khó trở lại cân bằng.

Trường hợp này vừa có rối loạn chuyển hóa mỡ, vừa có gan nhiễm mỡ (qua siêu âm), có thể mỡ xấu là Triglyceride vì Triglyceride sẽ làm gan nhiễm mỡ sớm. Gan nhiễm mỡ có nhiều mức độ, khi siêu âm, bắt đầu độ 3 sẽ có thể chuyển dần qua xơ gan (mất chức năng của gan). Trong khi đó, gan là một cơ quan rất lớn giúp giải độc cơ thể, tạo các thành phần chuyển hóa chất đạm, các thành phần đông máu,… khi gan bị rối loạn (nhiễm mỡ) chức năng sẽ giảm xuống và vấn đề đầu tiên là cơ thể mệt mỏi.

Trong trường hợp này, phải sử dụng các loại thuốc giúp hạ mỡ xuống, phải đi khám bác sĩ để biết loại mỡ nào tốt, loại mỡ nào xấu và tăng giảm ra sao để sử dụng thuốc phù hợp. Bên cạnh đó các thành phần như nhân sâm, bạch quả, linh chi hay các loại vitamin cũng rất tốt. Ngoài các tác dụng kể trên, nhân sâm phối hợp với linh chi sẽ làm tăng HDL (mỡ tốt) rất cần thiết cho cơ thể. Vì màng tế bào của chúng ta do mỡ tạo ra và cấu trúc của tế bào não phải cần có mỡ, mỡ giúp hấp thu các thành phần vitamin A, D, E, K, đồng thời sẽ ức chế các thành phần mỡ xấu LDL và Triglyceride.

4. Mệt mỏi làm chán ăn, nên làm gì để cải thiện tình trạng này?

Thưa BS, tôi thường hay mệt mỏi, mỗi khi như vậy tôi không muốn ăn, đặc biệt là vào mỗi đợt chạy deadline của công ty áp lực rất nhiều. Mong BS hướng dẫn giúp tôi cách để cải thiện tình trạng này đặc biệt vào những thời điểm như vậy?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Nếu đang khỏe mạnh mà mệt mỏi là đang rơi vào tình huống tâm thần kinh vì stress, căng thẳng, áp lực. Vì vậy, sau khi tập trung một thời gian cho dự án hoặc chuẩn bị thi vào đại học, chúng ta hãy nghỉ ngơi, chú ý chế độ ăn uống, chế độ tập luyện để tái tạo năng lượng.

Khi chúng ta không điều chỉnh được sinh hoạt vì áp lực quá lớn, lặp đi lặp lại do dự án nhiều, nghỉ ngơi cũng không tái tạo được năng lượng, ăn uống không ngon miệng để cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng thì có thể sử dụng thêm các loại thảo dược giúp tăng cường trí lực, tăng cường năng lượng, đồng thời giảm gốc tự do (vì stress tạo ra gốc tự do rất khủng khiếp). Sau khi chạy nước rút cho dự án xong phải tự cân bằng lại chế độ sinh hoạt cũng như ăn uống, không nên lệ thuộc vào bất cứ điều gì.

5. Người suy nhược, mệt mỏi, huyết áp cao, có được sử dụng sản phẩm có nhân sâm?

Thưa BS, tôi bị suy nhược và thường xuyên mệt mỏi, huyết áp cao. Như vậy, có thể sử dụng thuốc bổ có chứa nhân sâm để bồi bổ cho cơ thể được hay không, nếu được thì nên sử dụng như thế nào?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Có thể sử dụng sản phẩm nhân sâm, tuy nhiên phải có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Những sản phẩm bao gồm nhân sâm, linh chi, các thành phần vitamin tăng cường sức khỏe, thông thường sẽ ghi liều lượng bao nhiêu viên/ngày nhưng bác sĩ điều trị là người sẽ biết để chỉ định đúng và thời gian sử dụng là bao lâu, không thể sử dụng các sản phẩm này mãi. Quan trọng là chúng ta phải sống bằng chính khả năng sức khỏe của mình, tập luyện, ngủ đủ giấc, cân bằng mọi lao động khác để chất lượng sống tăng lên, không phải lệ thuộc vào thuốc.

6. Người lao động nặng có cần uống thêm thuốc tăng lực để bồi bổ sức khỏe?

Thưa BS, chồng tôi làm công việc thợ hồ, mỗi chiều về đến nhà thì chồng tôi giống như một cái điện thoại hết pin. Như vậy có cần uống thêm thuốc bổ hay thuốc tăng lực gì hay không để bồi bổ thêm sức khỏe, có thể đi đường dài với công việc áp lực, nặng nhọc này?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Công việc thợ hồ vừa nắng nóng, độ cao, sự an toàn làm căng thẳng thần kinh là nguyên nhân tạo ra mất cân bằng trong cơ thể về tâm sinh lý, trong đó có tạo ra gốc tự do gây mệt mỏi. Lao động khi làm việc là lao động 1 chiều, chúng ta phải vận động toàn thân.

Nếu cảm thấy mệt mỏi thì ngủ đủ giấc, ăn đủ bữa sẽ tái tạo năng lượng tương đối tốt. Tuy nhiên vẫn có những cơ địa dù ăn đủ các chất, ngủ đủ giấc (đêm ngủ từ 6 - 8 tiếng) nhưng ngày hôm sau vẫn mệt mỏi thì có thể sử dụng các sản phẩm tăng lực hoặc các sản phẩm từ thảo dược.

Khi làm trong bất cứ cơ quan hay công ty nào cũng có khám sức khỏe định kỳ, từ đó chỉ ra chúng ta đang mất cân bằng hay đang khỏe. Bên cạnh đó, người tư vấn sẽ giúp chỉ định các loại thuốc hoặc các sản phẩm thực phẩm chức năng phù hợp với cơ thể.

7. Vừa qua một cơn bệnh, nên bồi bổ sức khỏe thế nào?

Nếu thể trạng thường xuyên ốm yếu hoặc vừa qua một cơn bệnh, ăn uống kém hơn so với trước thì có nên bồi bổ cơ thể để tăng cường sức lực cũng như tăng cường hệ miễn dịch, sức đề kháng hay không?

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bay trả lời: Khi qua một cơn bệnh nặng, tăng cường bổ dưỡng là cần thiết. Tuy nhiên một cơ thể khỏe mạnh bình thường nhưng có cảm giác thường xuyên mệt mỏi thì phải đi tìm lý do dẫn đến mệt mỏi. Nếu do sinh hoạt sẽ điều chỉnh, do tâm thần kinh thì điều trị và nếu do bệnh lý thì phải điều trị gốc bệnh.

Bên cạnh đó, vẫn có thể sử dụng thêm các thành phần bổ dưỡng. Lắng nghe cơ thể, khi thấy xuất hiện những triệu chứng nào đó chưa đáng để chúng ta phải đi bệnh viện, đi khám bác sĩ hoặc khi khám định kỳ. Tuy nhiên phải chú ý, đừng vì công việc lôi kéo mà sử dụng một sản phẩm tương trợ quá lâu dài. Cần chú ý tem nhãn về thời gian sử dụng, liều lượng phù hợp.

Quan trọng hơn hết là phải khám sức khỏe định kỳ. Nếu chúng ta có các bệnh lý thì thời gian khám định kỳ gần hơn, nếu không có bệnh thì 1 năm phải đi khám ít nhất 1 lần. Trường hợp nhiễm một bệnh nào đó cần theo dõi thì 6 tháng phải khám 1 lần.