NỘI DUNG TƯ VẤN

1. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản xảy ra như thế nào?

Những người gắn bó lâu năm với bệnh dạ dày rất quen thuộc với tên bệnh “trào ngược dạ dày thực quản”. Xin hỏi BS, bệnh này xảy ra như thế nào?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Hiện nay, bệnh dạ dày đang phổ biến nhất và cũng được nhiều người biết đến nhất đó là trào ngược dạ dày thực quản, tôi ví nó như một “người tình chung thủy”.

Bởi đặc điểm của bệnh rất dễ tái phát, nó giống như người tình không bao giờ rời bỏ chúng ta và lâu lâu quay lại gặp mặt chúng ta vậy.

Ruột của chúng ta đi từ trên họng xuống cuống thực quản, rồi vào bao tử và xuống ruột non, ruột già, cuối cùng là hậu môn. Chúng hoạt động liên tục để vận chuyển, tiêu hóa và đào thải thức ăn nhờ vào các dây thần kinh điều khiển và phối hợp nhịp nhàng giống như 1 đội bóng, chỉ cần chệch một nhịp là có thể dẫn đến thua, và trong dạ dày cũng vậy sự phối hợp không ăn ý giữa các cơ quan cũng có thể gây ra bệnh trào ngược.

Nếu hôm nay bạn ăn nhiều, thì bao tử sẽ phải mở rộng hơn, tuy nhiên ngày mai ăn ít đi thì bao tử sẽ đóng sớm lại. Chính vì nó không phải là dàn máy nước, đóng mở cầu giao, vặn công tắc nước, hay đóng mở điện hoặc phần mềm máy tính, cho nên bệnh trào ngược rất dễ xảy ra.

Một điều nữa mọi người cần chú ý là nếu bệnh nhân nhiễm vi trùng Hp, có thể gây viêm loét dạ dày, nhưng nó là bệnh đồng thời chứ không phải nhiễm HP mới gây trào ngược dạ dày thực quản. Thực tế, tôi gặp rất nhiều người nói trị hết Hp rồi mới bị trào ngược dạ dày thực quản thì điều đó là không phải.

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản dễ tái phát do rất nhiều nguyên nhân. Theo nghiên cứu thấy người ta thống kê nam giới sẽ mắc bệnh nhiều hơn phụ nữ. Thứ 2, càng mập chừng nào càng dễ bị trào ngược, mà nhất là mập bụng (mập bụng là khi lấy số đo vòng 2 chia vòng 3 mà trên 0,95; còn phụ nữ là trên 0,9; tiêu chuẩn đẹp nhất ở phụ nữ là 0,85, còn đàn ông là 0,9).

Khi chúng ta mập bụng áp lực trong lòng ổ bụng thay đổi và làm các nội tạng nhất là ruột, bao tử nằm không đúng vị trí và dễ gây trào ngược.

Thứ 3, chế độ ăn uống, người ta thấy uống rượu và hút thuốc lá làm cho vòng nối giữa thực quản và bao tử hoạt động lộn xộn, đóng mở không theo quy luật. Bình thường khi thức ăn trôi xuống nó phải mở ra để thức ăn đi xuống dạ dày, nhưng giờ nó lại đóng lại.

Bên cạnh đó, nếu ăn thức ăn nhiều gia vị nó sẽ kích thích bao tử mở không chịu đóng và dễ bị trào ngược.

Thứ 4, stress, mất ngủ, ăn uống không đúng giờ, ngủ thức không khoa học cũng gây trào ngược.

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương - Trưởng khoa Nội soi, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

2. Dấu hiệu nào gợi ý bệnh trào ngược dạ dày thực quản?

Nếu chưa đi khám bệnh dạ dày, nhờ BS cho biết dấu hiệu nào gợi ý bệnh nhân có thể bị trào ngược dạ dày thực quản?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Thứ nhất, trào ngược dạ dày có 2 triệu chứng đặc trưng nhất đó là:

• Ợ chua, giống như có luồng dịch trong dạ dày đi lên làm mình có cảm giác chua ở cổ họng.
• Ợ nóng, cảm thấy nóng rát, xót ở trong ngực, có khi lên tới vùng họng.

Tuy nhiên, các triệu chứng này đôi khi không xảy ra thường xuyên mà sẽ theo đợt hoặc cơn thoáng qua.

Tức là nếu bạn theo dõi thấy 1 tuần mà bị 2 lần như vậy là có bệnh. Còn lâu lâu mới bị 1 lần thì không sao.

Thứ 2, nó có thể biểu hiện ngoài thực quản, tức là trào lên nhưng không gây triệu chứng gì, cảm nhận của chúng ta rất mơ hồ. Ngược lại nó lại kèm các triệu chứng khác như: ê răng, buốt răng không rõ nguyên nhân, dễ sâu răng dù vệ sinh sạch sẽ, rát lưỡi, ho buổi tối kèm ngáy, viêm họng mãn tính,…

Tóm lại, nếu thấy triệu chứng tiêu hóa như ợ chua, ợ nóng và bị 2 lần/tuần, hoặc đau rát họng lưỡi, hôi miệng, ho mạn tính,… thì cần lưu ý nên thăm khám bác sĩ ngay.

3. Biểu hiện của trào ngược dạ dày thực quản ở nhiều cơ quan khác

Một số người bị viêm họng, viêm lưỡi, viêm nha chu lâu ngày mới phát hiện bị trào ngược dạ dày thực quản thì họ nên điều trị ở chuyên khoa nào, hay cùng lúc phải đến 2-3 chuyên khoa?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Trào ngược dạ dày có thể không có triệu chứng ở tiêu hóa, mà đôi khi bệnh nhân lại có các triệu chứng như ê răng, viêm nướu hoài dù vệ sinh răng miệng rất kỹ. Về lý thuyết, nếu gặp tình trạng này bệnh nhân thường sẽ đi điều trị ở Nha sĩ để tẩy răng, vệ sinh nha chu, răng miệng, …

Nhưng muốn trị tận gốc thì phải điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày mới mong khỏi bệnh.

Còn bệnh hen suyễn, hen phế quản, viêm họng mạn tính cái chúng ta thấy chỉ là biểu hiện ra ngoài, tức là đau họng do trào ngược chứ không phải bệnh tai mũi họng thì có thể điều trị ở bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa chứ không nhất thiết phải điều trị 2, 3 chuyên khoa.

4. Phương pháp xét nghiệm để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày?

Những phương pháp xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày? Có nhất thiết phải nội soi và trường hợp nào nên nội soi ạ?

ThS.BS.CK2 Trần Ngọc Lưu Phương:

Nội soi tức là để chẩn đoán tổn thương, hư hại trên thực quản dạ dày. Tuy nhiên đối với người châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng thì trường hợp trào ngược gây tổn hại trên đường thực quản tỷ lệ rất thấp, mà đa số là gây triệu chứng.

Bên cạnh đó, nội soi còn giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh dạ dày kèm theo vi trùng Hp, và loại trừ bệnh khác như loét thực quản, ung thư thực quản là những bệnh có triệu chứng giống trào ngược để kiểm tra cho chắc chắn.

Thông thường, nhưng người sau đây nên được nội soi:

• Thứ nhất, triệu chứng kéo dài dai dẳng trên 1 tuần
• Thứ 2, có người thân (cùng huyết thống) có bệnh về polyp, u lành, u ác, hoặc bệnh trào ngược dạ dày
• Thứ 3, khàn tiếng quá nặng.

Nội soi chỉ là 1 phương tiện để xem với triệu chứng đó mình có thể loại trừ các bệnh khác không, nếu đã loại trừ thì chứng tỏ bệnh nhân đang mắc bệnh trào ngược dạ dày.

Đồng thời, nó cũng có nhiều xét nghiệm khác, nhưng những xét nghiệm cao cấp thì ở Việt Nam chưa có, mà lại rất phức tạp, tức là phải đặt ống từ mũi xuống họng để đo hoạt động của thực quản dạ dày.

Nhưng đa số phương Tây sẽ áp dụng nhiều vì họ thường bị trào ngược dạ dày nặng, còn Việt Nam chúng ta nhẹ hơn nhiều.

Hiện tại, còn có phương pháp nội soi không đau, nghĩa là bệnh nhân sẽ được bác sĩ gây mê và ngủ trong một khoảng thời gian ngắn thì nội soi xong, do đó bệnh nhân không cần quá lo lắng khi làm nội soi.

(Còn tiếp)

Lệ Phương