Câu hỏi

Thưa bác sĩ, em có hệ miễn dịch rất kém, người luôn mệt mỏi, ốm yếu và dễ bị bệnh. Bác sĩ cho em hỏi, để hệ miễn dịch hoạt động tốt, em cần cung cấp chế độ dinh dưỡng như thế nào và đặc biệt chú ý đến những dưỡng chất nào ạ? Mong bác sĩ cho lời khuyên.

Trả lời

Chất đạm là nguồn cung cấp nhiều axit amin thiết yếu cho cơ thể

Chào bạn,

Để hệ thống miễn dịch của cơ thể hoạt động tốt, nâng cao sức đề kháng thông qua dinh dưỡng, chúng ta phải tuân thủ nguyên tắc: Đủ năng lượng, đủ chất đạm, chất bột đường, kiểm soát được lượng chất béo, cung cấp đủ vitamin và chất khoáng, trong đó phải tập trung vào các vitamin như A, C, D và E và các chất khoáng hỗ trợ cho sức đề kháng hoạt động tốt, ưu tiên sắt, kẽm, selen, iot. Bên cạnh đó, cần phải quan tâm đến một yếu tố sinh học rất quan trọng đó là các Probiotics có lợi cho sức khỏe.

Nguyên tắc đầu tiên là đủ năng lượng. Vì nếu cung cấp không đủ theo nhu cầu thì các tế bào bạch cầu, tế bào đại thực bào, tế bào biểu mô ở ngoài da, các tế bào ở hệ tiêu hóa, hệ hô hấp sẽ không đủ năng lượng để hoạt động. Một người trưởng thành cần nhu cầu năng lượng từ 1.800 - 2.200 KCal/ người/ ngày tùy theo giới tính, tuổi tác, mức độ hoạt động thể lực. Một số đối tượng cần phải ăn ít hơn, ví dụ như người cao tuổi.

Năng lượng này bắt buộc phải cung cấp thông qua các chất dinh dưỡng sinh năng lượng đó là chất đạm, chất béo và chất bột đường.

Chất đạm (hay còn gọi là protetin) sẽ cung cấp cho chúng ta amino axit hay còn gọi là axit amin. Nếu không có axit amin thì không thể có nguyên liệu để tạo ra kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh, cũng không có nguyên liệu để sản xuất các bạch cầu và không có nguyên liệu giúp tế bào tạo ra các kháng thể hoạt động tốt.

Do đó, chúng ta cần phải ăn đủ chất đạm với nhu cầu khuyến nghị của người Việt một ngày là khoảng 1,13 gram protein trên 1 kilogram cân nặng (1,13g/ kg). Quy đổi ra là cần ăn khoảng 60-70 gram mỗi ngày. Còn nếu chúng ta muốn quy đổi thành thực phẩm giàu chất đạm là thịt hoặc cá thì sẽ ăn khoảng 300-400 gram một ngày với một người trưởng thành.

Để nâng cao sức đề kháng thì nên ưu tiên chất đạm từ động vật, vì đây là nguồn cung cấp nhiều axit amin thiết yếu mà cơ thể không tạo ra được.

Về chất bột đường chúng ta cần ăn khoảng 60% tổng năng lượng một ngày. Nếu quy đổi ra gạo thì người trưởng thành sẽ ăn khoảng 250 gram gạo một ngày. Nếu ăn quá ít chất bột đường sẽ làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động của các tế bào bạch cầu. Như vậy, chúng ta không nên ăn kiêng mà không có bất kỳ hàm lượng tinh bột nào trong chế độ ăn, vì điều này sẽ bị suy giảm sức đề kháng.

Về chất béo, nếu chúng ta ăn quá nhiều sẽ làm ức chế hoạt động của các tế bào miễn dịch. Do đó, chúng ta phải kiểm soát lượng chất béo vào khoảng 20-25% trong tỷ lệ năng lượng một ngày. Ví dụ, nếu chúng ta cần 1.800 kcal một ngày thì khoảng 25% năng lượng của 1.800 kcal này sẽ cung cấp từ chất béo.

Chúng ta nên ưu tiên chất béo chưa bão hòa, có nhiều nối đôi, chọn thực phẩm chứa nhiều Omega-3 vì đây là một trong những nguyên liệu hỗ trợ cho sức đề kháng và có vai trò chống viêm. Đặc biệt là với người cao tuổi, có bệnh mạn tính việc chọn lựa chất béo chưa bão hòa có nhiều nối đôi, Omega-3, Omega-6 luôn tốt hơn là axit béo bão hòa.

Hay nói cách khác, chúng ta nên hạn chế sử dụng mỡ các loại động vật, nên dùng các loại dầu ăn và các loại hạt có dầu để cung cấp omega-3 và các chất béo chưa bão hòa có nhiều nối đôi.

Đối với vitamin, nhưng đã nói ở trên nên ưu tiên vitamin như A, C, D và E. Lý do là các vitamin này tác động vào hoạt động của các tế bào bạch cầu Lympho B và Lympho T để hỗ trợ cho việc sản xuất ra các kháng thể được tốt nhất. Thứ hai là nó đảm bảo cho quá trình chuyển hóa các chất dinh dưỡng để có nguyên liệu tạo ra các kháng thể cũng như giúp cho màng tế bào và thành phần tế bào chất đầy đủ và hoạt động tốt nhất. Do đó, tôi xin khuyến nghị, các loại vitamin này nên được cung cấp từ thực phẩm có nguồn từ chất đạm.

Một lưu ý quan trọng, đó là vitamin D không có trong các thực phẩm nguồn gốc từ thực vật. Vì vậy, nếu ai ăn chay nghiêm ngặt hoặc ăn chay trường chắc chắn phải bổ sung thêm vitamin D.

Đối với vitamin A, Beta-Carotene chính là tiền vitamin A, vai trò của chất này chính là bảo vệ cho các màng tế bào, giúp cho tế bào ở da, niêm mạc, đường hô hấp, tiêu hóa hoàn thiện, giảm thiểu bị tổn thương và chống lại các tác nhân oxy hóa, vì vậy chúng ta ưu tiên chọn những thực phẩm nào có nhiều Beta-Carotene.

Với các chất khoáng thì Selen vô cùng quan trọng, vì nó tham gia vào rất nhiều phản ứng, trong đó có phản ứng oxy hóa khử của tất cả các tế bào. Do đó, selen cần cho tất cả mọi người, nhất là người cao tuổi. Selen có nhiều trong các thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như thịt gà, cá, các loại hạt, đặc biệt hạt đã được lên men. Ngoài ra, kẽm là một trong những vi khoáng rất cần thiết cho hoạt động của các tế bào miễn dịch, nó có nhiều trong các loại hạt đã nảy mầm.

Đối với sắt thì thông thường chúng ta nghĩ đến thịt đỏ như thịt bò nhưng thực tế các loại hạt đậu, đậu xanh hay đậu đỏ và rau màu xanh đậm đều có nhiều sắt. Như vậy, chúng ta sẽ cung cấp được đa dạng các loại thực phẩm để có đầy đủ các vi khoáng hỗ trợ cho sức đề kháng được tốt hơn.

Thân mến.

(Trích từ Livestream BS.CK2 Đỗ Thị Ngọc Diệp hướng dẫn cách ăn uống để tăng sức đề kháng trước dịch COVID-19)

Câu hỏi liên quan

• Trẻ mổ nẹp vít xương chày, bao lâu có thể tập đi?
• Đau bụng khi không có kinh, có phải do lạc nội mạc tử cung?
• Đau lưỡi kèm nuốt vướng là bị gì?