Hội chứng thích “truyền nước biển”

“Nước biển” là từ bà con quen dùng để gọi chung các loại dịch truyền, còn “đạm” tức dịch truyền chứa các axít amin, “mỡ” là dịch truyền chứa chất béo.

Theo định nghĩa y khoa, truyền dịch là dùng dạng dược phẩm lỏng vô trùng tiêm nhỏ giọt vào tĩnh mạch. Do thuốc được tiêm thẳng vào mạch máu với lượng lớn (có thể hàng trăm, hàng ngàn mililít mỗi ngày) nên đòi hỏi việc truyền dịch phải hết sức thận trọng, được theo dõi về chuyên môn chặt chẽ chứ không phải muốn truyền tuỳ ý và lúc nào cũng được.

Mấy loại dịch truyền?

Dịch truyền có nhiều loại, tuỳ theo tác dụng, có thể chia làm bốn loại như sau:

Dịch truyền cung cấp nước, các chất điện giải cho cơ thể: dung dịch loại này có loại “ngọt” chứa đường glucose, loại “mặn” chứa muối natri clorid, hoặc chứa nhiều chất điện giải có tên ringer lactat.

Dung dịch tái lập cân bằng kiềm toan trong cơ thể.

Dịch truyền cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể: dùng trong trường hợp bệnh nhân không thể tự ăn. Dịch truyền loại này cung cấp các axít amin thiết yếu, vitamin và chất khoáng, một số chất béo (như dầu nành tinh lọc).

Dịch truyền thay thế máu: là các dung dịch keo chứa các chất có phần tử lớn như dextran có tác dụng tái lập khối lượng chất lỏng trong máu.

Ngoài ra còn cần dùng dịch truyền có chứa thuốc như kháng sinh trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng, vì dùng kháng sinh dạng uống sẽ không hiệu quả.

Đang có sự hiểu sai về tác dụng của dạng thuốc tiêm truyền tĩnh mạch nhỏ giọt, gọi tắt là truyền dịch. Một số người khi khám bệnh cứ nằng nặc đòi truyền dịch, thậm chí có người không bệnh tật gì, chỉ thấy mệt một chút cũng nài nỉ thầy thuốc xin vô nước biển, vô đạm hay vô mỡ. Phải chăng truyền mấy thứ vừa kể vô người là phương cách tốt nhất để chữa bệnh hoặc tăng cường sức khoẻ?

Ăn bằng kim – ngon lành gì?

Với các tác dụng vừa kể, dịch truyền là dạng thuốc rất quý, rất cần thiết trong trường hợp bệnh nặng cần được cấp cứu hoặc người bệnh không thể uống thuốc.

Tuy nhiên do có nhiều loại dịch truyền, dùng loại nào sẽ tuỳ bệnh cụ thể, với liều lượng truyền vào cơ thể được cân nhắc tính toán cho từng người, có sự theo dõi của thầy thuốc.

Khi truyền dịch, bất cứ loại dịch nào cũng có thể gây tai biến trầm trọng. Trước hết là nguy cơ nhiễm trùng: các bệnh như HIV/AIDS, viêm gan siêu vi B, C… đều có thể lây qua đường tiêm chích như truyền dịch.

Thứ đến, do truyền dịch là đưa vào cơ thể một lượng nước lớn, các chất điện giải, các chất dinh dưỡng nên có thể gây rối loạn về chuyển hoá gây hiện tượng phù ở tim, thận… Dịch truyền có thể gây phản ứng toàn thân khi cơ thể không “chịu” như hiện tượng sốt run hoặc sốc dịch truyền rất nguy hiểm.

Chính vì vậy, khi thầy thuốc chỉ định cho dùng dịch truyền là đã có sự cân nhắc rất kỹ, phải theo dõi chặt chẽ để khi tai biến xảy ra sẽ có biện pháp xử lý kịp thời. Riêng đối với dịch truyền cung cấp năng lượng, chất dinh dưỡng như mỡ và đạm cho cơ thể, chúng tôi ghi nhận có tình trạng sử dụng không thoả đáng nếu không nói là lạm dụng.

Loại dịch truyền này dùng để nuôi ăn bằng tiêm truyền, tức chỉ dành cho người bệnh không thể ăn được hoặc không thể hấp thu các chất dinh dưỡng qua đường tiêu hoá. Tuy vậy có một số người sức khoẻ bình thường, ăn uống vẫn tốt, thế mà lại tìm cách tiêm truyền các loại dịch này “để khoẻ hơn”.

Truyền dịch như thế không chỉ lãng phí, mà đáng lo hơn là có sự tự ý vô nước biển, vô đạm, vô mỡ tại nhà mà không có sự thăm khám tìm nguyên nhân bệnh và chỉ định của bác sĩ.

Xin đừng tạo sức ép tâm lý để thầy thuốc cho dùng dịch truyền khi việc truyền dịch chưa thật sự cần thiết. Trường hợp còn ăn uống được thì chế độ ăn thích hợp bao giờ cũng tốt hơn việc nuôi ăn bằng tiêm truyền vốn chứa nhiều nguy cơ tai biến.

Theo PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức - ĐH Y dược TPHCM - Sài Gòn Tiếp thị