Phần 1: Giao mùa, nhận diện và phân biệt viêm mũi dị ứng với cảm cúm, cảm lạnh

1. Viêm mũi dị ứng có chữa khỏi không?

Viêm mũi dị ứng được điều trị như thế nào thưa BS? Căn bệnh này có chữa dứt điểm được không ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Đây là câu hỏi thường gặp của bệnh nhân. Đặc điểm của viêm mũi dị ứng liên quan đến cơ địa và yếu tố bất lợi từ môi trường. Vì vậy, khi chúng ta còn hít thở thì cơ thể sẽ còn phản ứng với dị nguyên và sẽ còn tái phát.

Theo xu hướng trên thế giới, người ta dùng phương pháp giải mẫn cảm để điều trị viêm mũi dị ứng. Đây là phương pháp dùng một loại thuốc tiêm dưới da để ngăn chặn phản ứng dị ứng khi tiếp xúc với dị nguyên. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc điều trị này chưa được ứng dụng do nguồn thuốc, giá thành cũng như nghiên cứu an toàn của nó.

Song, một số nước tiên tiến trên thế giới đã đưa vào sử dụng. Vấn đề lớn nhất của giải pháp này là, khi điều trị giải mẫn cảm, bệnh nhân hoàn toàn không bị dị ứng với chất này, nhưng vẫn có thể dị ứng với chất khác.

Điều này cho thấy, viêm mũi dị ứng là căn bệnh khó điều trị khỏi, nhưng hai vấn đề ưu tiên là ngăn chặn tiếp xúc yếu tố dị nguyên và kiểm soát triệu chứng.

2. Thuốc nào cắt cơn viêm mũi dị ứng nhanh chóng?

Các triệu chứng của viêm mũi dị ứng gây tác động lớn đến chất lượng sống của người bệnh. Hiện có những loại thuốc nào giúp giảm nhanh, hiệu quả và an toàn các triệu chứng của viêm mũi dị ứng thưa BS?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Điều trị viêm mũi dị ứng tùy thuộc theo từng mức độ và từng loại. Theo khuyến cáo của ARIA, thuốc đầu tiên được chọn lựa trên tất cả các dạng viêm mũi dị ứng, từng mức độ đó là thuốc kháng histamin thế hệ mới. Bệnh nhân nên dùng ngay. Trong trường hợp khi đã dùng thuốc 3-5 ngày nhưng vẫn không kiểm soát cơn thì chúng ta sẽ nâng bậc. Bước kế tiếp là dùng dạng thuốc xịt corticoid tại chỗ. Nếu dùng cả hai loại thuốc vẫn không kiểm soát được cơn có thể sử dụng thuốc corticoid đường uống ngắn ngày.

Thứ ba, bệnh nhân có thể dùng thêm một số thuốc chống phù nề, loãng đờm. Tuy nhiên, trong trường hợp đã dùng thuốc đầy đủ nhưng chưa kiểm soát được bệnh, bệnh nhân nên đến khoa Tai mũi họng để được nội soi, chụp hình ảnh để tìm yếu tố tiềm tàng bên trong, ví dụ như có bị viêm xoang mãn tính, viêm xoang do nấm, hay có tình trạng u trong mũi gây tắc nghẽn mũi không, làm cho việc kiểm soát viêm mũi dị ứng không thành công.

3. Thuốc kháng histamin thế hệ mới và thế hệ cũ khác nhau ở điểm nào?

Trong histamin dạng uống lại có thế hệ mới và thế hệ cũ. Những thế hệ mới và cũ trong histamin dạng uống giống và khác nhau ở điểm nào?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Thuốc kháng histamin điều trị viêm mũi dị ứng gốm có thế hệ 1 và thế hệ 2. Trong đó, thuốc kháng histamin thế hệ 1 có từ năm 1930, tuy nhiên đặc điểm của thuốc này là qua hàng rào mãu não nên gây ra tình trạng buồn ngủ cho bệnh nhân, điều này ảnh hưởng đến công việc hằng ngày, nhất là những người làm công việc văn phòng, tài xế lái xe.

Do vậy, ngày nay người ta khắc phục tình trạng này với việc sáng chế ra thuốc kháng histamin thế hệ 2, không qua hàng rào máu não, khắc phục bất lợi gây buồn ngủ cho người bệnh. Do đó, nâng cao chất lượng hiệu quả công việc hơn, đặc biệt là tài xế - giảm thiểu nguy cơ tai nạn do buồn ngủ gây ra.

4. Hiệu quả và lợi ích của thuốc kháng histamin thế hệ mới Fexofenadin là gì?

Trong nhóm histamin thế hệ mới, loại thuốc nào thường được ưu tiên lựa chọn, thưa BS? So với các dạng thuốc uống trong điều trị viêm mũi dị ứng, histamin thế hệ mới như Fexofenadin mang lại những hiệu quả, lợi ích như thế nào?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Khi chọn lựa thuốc sẽ dựa trên những yếu tố:

- Hiệu quả điều trị

- Ít tác dụng phụ

- Tiện lợi khi dùng (dùng 1 viên/ ngày là tốt nhất hoặc viên nhỏ dễ uống, dễ sử dụng

- Sự phổ biến của thuốc

Với đặc điểm của thuốc Fexofenadin, các chuyên gia cho rằng nó rất hiệu quả cho bệnh nhân viêm mũi dị ứng theo mùa, khá tiện lợi, dùng an toàn và dễ sử dụng. Bệnh nhân có thể mua thuốc kháng histamin thế hệ 2 ở các nhà thuốc. Chỉ lưu ý, ở những bệnh nhân suy thận cần thận trọng khi sử dụng nhóm Fexofenadin, bởi vì thuốc thải qua thận.

5. Fexofenadin dùng cho người từ bao nhiêu tuổi, nên sử dụng trong bao lâu?

Về thuốc kháng histamine thế hệ mới như Fexofenadin, xin hỏi BS:

- Dạng này thường được chỉ định cho những ai và liệu có nhóm người nào nên thận trọng hoặc chống chỉ định?

- Người mới khởi phát triệu chứng viêm mũi dị ứng, họ nên bắt đầu điều trị với Fexofenadin như thế nào?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Với vài triệu chứng ban đầu, tạm thời cho là viêm mũi dị ứng nhẹ và từng đợt, thuốc chọn lựa đầu tiên theo khuyến cáo của các chuyên gia vẫn là thuốc kháng dị ứng thế hệ 2. Người trên 12 tuổi có thể uống 1 ngày 1 viên. Trừ trường hợp một số ít bệnh nhân có thể dị ứng với Fexofenadin, khi uống thuốc có thể gây ngầy ngật. Với tình huống này bệnh nhân ngưng thuốc và tìm đến bác sĩ tai mũi họng để được tìm hiểu, tư vấn thêm. Thuốc này không sử dụng cho bệnh nhân suy thận, nhất là suy thận giai đoạn 2 trở lên.

Nếu dùng thuốc trong 3-5 ngày cắt được cơn thì bệnh nhân có thể điều trị tại nhà cho đến khi triệu chứng hoàn toàn biến mất. Trong trường hợp sử dụng thuốc trong 3-5 ngày nhưng triệu chứng nặng hơn, hoặc không cải thiện nhiều thì bệnh nhân nên đến khoa tai mũi họng để khám và điều trị. Nếu chúng ta tiếp tục sử dụng trong thời gian dài mà không hiệu quả gây tốn kém chi phí, triệu chứng diễn tiến ngày càng nặng thêm và có thể có những nguyên nhân tiềm tạng bị bỏ sót.

- Uống thuốc bao lâu có thể cải thiện triệu chứng viêm mũi dị ứng? Và hiệu quả của thuốc kéo dài đến khi nào?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Đặc điểm của viêm mũi dị ứng phải cắt cơn nhanh, thời gian kéo dài 24 giờ là tiện lợi nhất. Vì vậy, dùng thuốc 1 ngày 1 viên là sự lựa chọn tối ưu mà bác sĩ hay chọn lựa để kê đơn cho bệnh nhân viêm mũi dị ứng.

6. Lưu ý khi sử dụng thuốc kháng histamin điều trị viêm mũi dị ứng

Nhiều người khi sử dụng thuốc histamine cũng lo lắng về tác dụng phụ. Người bệnh nên sử dụng thế nào (bắt đầu từ khi nào, dùng đến giai đoạn nào…) và cần lưu ý gì trong quá trình sử dụng nên tránh tác dụng phụ? Nhờ BS đưa ra những lời khuyên cho khán thính giả hiểu rõ hơn ạ.

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Thực tế, những loại thuốc chúng tôi dùng hằng ngày và đánh giá theo kinh nghiệm lâm sàng của bản thân. Còn tác dụng phụ cũng đã được các nhà khoa học khuyến cáo.

Thứ nhất là bệnh nhân không dung nạp với hoạt chất. Mặc dù bất kỳ thuốc nào cũng được khuyến cáo là sử dụng tốt nhất nhưng vẫn có một tỷ lệ nhỏ tác dụng phụ. Một số bệnh nhân bày tỏ với chúng tôi, không hợp với thuốc này nhưng hợp với thuốc khác. Họ cảm thấy ngầy ngật, khó chịu hoặc chóng mặt, buồn nôn, thì cần phải được ngưng thuốc ngay.

Thứ hai, những thuốc được nghiên cứu chứng minh và khuyến cáo qua thận thì những bệnh nhân suy thận không được sử dụng. Còn lại, nếu dùng an toàn, hiệu quả tốt thì khuyến cáo bệnh nhân nên sử dụng. Đặc điểm của viêm mũi dị ứng phải cắt cơn ít nhất 3 ngày không xảy ra triệu chứng mới ngưng đợt điều trị.

7. Thuốc kháng histamin điều trị viêm mũi dị ứng nên dùng thời điểm nào tốt nhất?

Theo kinh nghiệm của BS, đâu là những thói quen hay sai lầm mà người bệnh viêm mũi dị ứng thường mắc phải trong sinh hoạt và sử dụng thuốc khiến căn bệnh này kéo dài, dai dẳng và hay tái phát ạ?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Một số vấn đề thường gặp ở bệnh nhân viêm mũi dị ứng đó là:

- Thứ nhất, thói quen của bệnh nhân uống thuốc không đúng thời gian.

- Thứ hai, một số thuốc được khuyến cáo nên ăn no mới uống, tuy nhiên bệnh nhân lại uống trước ăn. Một số thuốc không đồng thuận với acid dạ dày, như vậy khi uống vào đợt acid dạ dày tiết ra quá nhiều sẽ làm thuốc kém hiệu quả.

Viêm mũi dị ứng có đặc điểm, có người xảy ra nhiều vào sáng sớm, nhưng ngược lại có người lại xảy ra vào buổi tối. Vì vậy, khi thăm khám cho bệnh nhân, tôi thường hay hỏi triệu chứng xảy ra nhiều khi nào.

Ví dụ, bệnh nhân thường xảy ra triệu chứng vào buổi tối, thuốc dị ứng nên uống vào buổi chiều. Ngược lại, triệu chứng thường xảy ra vào buổi sáng, bệnh nhân có thể uống sớm hơn hoặc uống trễ vào buổi tối, khoảng sau 20g, thời gian tác dụng thuốc kéo dài sẽ kiểm soát cơn tốt hơn.

8. Những điều cần lưu ý khi đông về để tránh tái phát viêm mũi dị ứng?

Cuối cùng, nhờ BS đưa ra một số lưu ý:

- Cần tránh những gì trong cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày để phòng ngừa viêm mũi dị ứng quay trở lại, thưa BS?

- Đặc biệt là trong mùa đông lạnh ở miền Bắc, giai đoạn thay mùa sắp đến ở miền Nam, người bệnh viêm mũi dị ứng cần trang bị cho mình những gì để vượt qua?

ThS.BS.CK2 Nguyễn Minh Hảo Hớn trả lời: Đầu tiên, bệnh nhân cần tránh tiếp xúc với dị nguyên. Mỗi người bệnh sẽ biết bản thân bị dị ứng với dị nguyên nào. Chẳng hạn, có những người tiếp xúc và hít phải khói bụi, mùi xăng dầu hoặc những chất vệ sinh trong nhà, khói thuốc lá… thì phản ứng dị ứng sẽ xảy ra ngay tức thì. Vì vậy, khi đã biết dị ứng nguyên gây viêm mũi dị ứng thì tốt nhất là nên tránh tiếp xúc.

Thứ hai, đeo khẩu trang khi ra ngoài cũng là một trong những giải pháp giúp hạn chế tiếp xúc với dị nguyên. Thứ ba, viêm mũi dị ứng đặc biệt xảy ra ở một số người bị dị ứng với thời tiết lạnh và đa phần xảy ra vào sáng sớm. Trường hợp này, nếu chúng ta ở mãi trong nhà hoặc nằm trên giường sẽ là không khả thi, vì vậy cách tốt nhất là nên khoác áo ấm, đừng để cơ thể nhiễm lạnh; buổi tối nằm điều hòa cũng để chế độ mát, nhiệt độ vừa phải, khoảng 27-28 độ C.

Ngoài ra, sử dụng thêm máy lọc không khí trong phòng loại chất lượng. Khi ngủ nên để cửa phòng thoáng, nhưng điều này khó thực hiện ở thành phố bởi vì ô nhiễm và tiếng ồn. Đặc biệt, ở trẻ em thường hay đi bơi, đòi hỏi nước hồ bơi phải đảm bảo chất lượng. Nếu nồng độ hóa chất trong hồ cao có thể gây ra những vấn đề về sức khỏe.

Trân trọng cảm ơn Nhãn hàng Telfor - DHG Pharma đã đồng hành cùng AloBacsi trong chương trình này!