1. Điểm khác nhau giữa gù và vẹo cột sống là gì?

Mọi người thường nói “gù vẹo cột sống” (GVCS), xin BS cho biết gù và vẹo khác nhau như thế nào ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Gù vẹo là tình trạng bệnh làm thay đổi hình dạng bình thường của cột sống. Khi nhắc đến gù hoặc ưỡn là đề cập đến tình trạng tổn thương theo phương trước - sau. Vẹo cột sống được nhắc đến khi người bệnh gặp phải tình trạng tổn thương theo phương ngang.

2. Gù vẹo cột sống thường xuất hiện vào giai đoạn nào ở trẻ?

Thường thì trẻ được phát hiện GVCS ở bao nhiêu tuổi?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Ngay cả trong giai đoạn bào thai, ở tháng thứ 6-7 đã có thể phát hiện tình trạng gù vẹo cột sống.

Hiện nay, có rất nhiều loại gù vẹo cột sống như tình trạng gù vẹo cột sống bẩm sinh, gù vẹo cột sống trẻ em vô căn và gù vẹo cột sống ở thiếu niên vô căn. Gù vẹo do yếu tố thần kinh cơ, hay gù vẹo thứ phát do u bướu, chấn thương.

Bất thường cột sống có thể phát hiện từ rất sớm, từ trong giai đoạn bào thai đến trẻ em, cho đến người lớn.

3. Hậu quả của tình trạng gù vẹo cột sống là gì?

Đa số mọi người nghĩ GVCS chỉ làm mất thẩm mỹ về hình thể. Thực tế, GVCS có thể gây ra những hậu quả gì, thưa BS?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Gù vẹo cột sống không chỉ tổn thương về mặt thể chất, còn tổn thương cả về mặt tinh thần.

Đa số những trẻ gặp phải tình trạng gù vẹo cột sống luôn kèm theo những biểu hiện trầm cảm, nhất là ở những trẻ gặp tình trạng gù vẹo nặng, thường sẽ bị tách biệt với bạn bè và xã hội.

Đôi khi không chỉ ảnh hưởng tâm lý ở trẻ, còn ảnh hưởng đến cả gia đình. Nghĩa là cha mẹ cũng rơi vào trạng thái trầm cảm do cảm thấy có lỗi khi để con mình gặp phải tình trạng bệnh lý như vậy.

Về thể chất của trẻ gù vẹo cột sống, không chỉ ảnh hưởng về mặt hình thể, tình trạng gù vẹo còn tác động đến các chức năng của trẻ.

Đầu tiên là chức năng hô hấp bị ảnh hưởng. Có những trẻ khi bị gù vẹo cột sống, lồng ngực bị biến dạng nặng. Việc học bài, đi lại trong nhà, sinh hoạt cá nhân bình thường trẻ cũng sẽ cảm thấy khó thở, chưa đề cập đến việc hoạt động xã hội và vận động thể thao.

Tiếp theo là ảnh hưởng đến chức năng tim mạch, tình trạng gù vẹo có thể dẫn đến việc thoát vị hoặc chấn thương trong tuỷ sống thậm chí là liệt, đau cột sống và không vận động được, là những vấn đề ảnh hưởng đến chức năng, không phải chỉ ảnh hưởng đến hình thể.

Nghĩa là tình trạng gù vẹo cột sống là một bệnh lý rất nguy hiểm. 

4. Điều trị gù vẹo cột sống cho trẻ vào thời điểm nào là tốt nhất?

Thời gian tốt nhất để điều trị cho trẻ bị GVCS là khi nào ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Trong bất kỳ một bệnh lý nào, việc điều trị càng sớm là càng tốt. Nhưng đối với bệnh gù vẹo cột sống, cha mẹ nên lưu ý phát hiện sớm, để có thể điều trị trước tuổi dậy thì.

Nếu để trẻ qua giai đoạn dậy thì, thứ nhất xương sẽ cốt hoá, thứ hai là trong giai đoạn dậy thì, xương khớp của trẻ sẽ phát triển tăng vọt.

Ví dụ tình trạng vẹo cột sống, áp lực sẽ đè lên một bên, bên ngược lại sẽ được giải phóng. Bên cột sống chịu áp lực sẽ không tăng trưởng, bên được giải phóng vẫn tiếp tục tăng trưởng theo quá trình phát triển cơ xương khớp của tuổi dậy thì.

Điều này dẫn đến tình trạng đốt sống của trẻ bị biến dạng, nghĩa là cấu hình xương sẽ có dạng bên thấp, bên cao, không giữ được “khuôn hình chữ nhật” ngay thẳng như một cột sống bình thường.

Nhiều đốt sống biến dạng chồng lên nhau sẽ hình thành một cột sống bị biến dạng. Trong tình trạng này, gần như việc điều trị bảo tồn và hiệu chỉnh cơ xương khớp rất ít mang lại hiệu quả. Trong trường hợp nhiều đốt sống đã biến dạng phương pháp tốt nhất là phẫu thuật.

5. Qua giai đoạn dậy thì, trẻ còn điều trị gù vẹo cột sống được không?

Có phải qua 18 tuổi là không thể can thiệp được nữa, chỉ còn cách phẫu thuật không ạ?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Khi phụ huynh để tình trạng gù vẹo cột sống của trẻ qua tuổi dậy thì, không tiến hành điều trị sớm sẽ có hai trường hợp xảy ra.

Thứ nhất là các đốt sống của trẻ bị biến dạng, lúc này việc điều trị bảo tồn, hiệu chỉnh cơ xương khớp hoặc các phương pháp khác gần như ít có hiệu quả và cần phải tiến hành phẫu thuật.

Một số trường hợp gù vẹo cột sống sau tuổi dậy thì nhưng các đốt sống không bị biến dạng, chỉ vẹo về cơ năng, vẹo về hệ cơ. Trong giai đoạn này, đối với tình trạng bệnh nặng, bệnh nhân vẫn có thể tiếp nhận điều trị và đạt được kết quả tốt trong hiệu chỉnh cơ xương khớp.

6. Ý nghĩa của nẹp cột sống trong điều trị gù vẹo?

Với những phương pháp điều trị mới có sau này, ý nghĩa của nẹp cột sống trong việc điều trị gù vẹo cột sống có còn như xưa?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Riêng về ý nghĩa của nẹp cột sống, được hiểu là một phương pháp ngăn ngừa gù vẹo cột sống tiến triển và mang tính chất điều trị trong một số trường hợp được phát hiện sớm.

Trong trường hợp đã qua tuổi trưởng thành, gù vẹo nặng, “áo nẹp” sẽ không còn có tác dụng điều trị.

Ví dụ trường hợp bệnh nhân đến thăm khám với chúng tôi, khi mẹ mua cho con “áo nẹp” từ năm 13 tuổi đeo đến năm 18 tuổi, nhưng tình trạng gù vẹo cột sống vẫn không được cải thiện, lồng ngực vẫn bị biến dạng rất nặng.

Nhiều phụ huynh luôn nghĩ rằng “áo nẹp” có thể chữa được bệnh gù vẹo cột sống cho trẻ và phó mặc vào phương pháp này, không đưa trẻ đi thăm khám và thực hiện các phương pháp điều trị khác. Đến năm 18 tuổi trẻ đã hoàn toàn bị biến dạng lồng ngực và biến dạng cột sống gây ra tình trạng cong vẹo rất nặng. Vì vậy, phụ huynh phải hiểu rằng áo nẹp cột sống là để ngăn ngừa tình trạng bệnh tiến triển thêm.

Riêng về việc sử dụng “áo nẹp” cho cột sống có nhiều hạn chế. Xin giải thích thêm là nẹp cột sống khác với nẹp cánh tay và cẳng chân. Việc nẹp cột sống ngực và thắt lưng, sử dụng “áo nẹp” nhưng không nẹp được cột sống, bệnh nhân sẽ được nẹp ở phần thân một cách gián tiếp. Sự hạn chế của nẹp cột sống, đặc biệt về cột sống ngực và thắt lưng là mang tính chất gián tiếp, khác với cột sống cổ có thể nẹp một cách trực tiếp.

7. Có nên mua các loại đai hay ghế chống gù phòng ngừa khi trẻ chưa bị gù vẹo cột sống?

Mặc dù trẻ chưa bị GVCS nhưng phụ huynh vì vẫn cẩn thận mua các loại đai hay ghế chống gù, theo BS điều này có cần thiết?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Điều này là hoàn toàn không cần thiết, nên để trẻ phát triển một cách tự nhiên. Khi trẻ chưa xuất hiện tình trạng gù vẹo, phụ huynh không nên quá lo lắng.

Trong một vài trường hợp, khi trẻ gặp phải tình trạng gù vẹo cột sống, nhiều phụ huynh lại để quá muộn, không đưa trẻ đi thăm khám và điều trị sớm. Đây là hai thái cực phụ huynh cần tránh, nên để trẻ phát triển một cách tự nhiên.

Luôn theo dõi sự phát triển của trẻ, khi nhận thấy bất kỳ một tình trạng bất thường nào cần đưa trẻ đi thăm khám sớm.

8. Làm thế nào để nhận biết tình trạng gù vẹo cột sống?

Nhờ BS hướng dẫn các phụ huynh cách phát hiện GVCS từ sớm?

ThS.BS Calvin Q Trịnh trả lời: Cột sống là một trục đối xứng của thân, các vấn đề về tình trạng gù vẹo cột sống có thể phát hiện rất sớm, bằng cách nhận biết qua tình trạng trẻ bị lệch vai, lệch hông, người nghiên sang một bên, nghĩa là mất đi trục đối xứng.

Hoặc bả vai một bên nhô ra hay khi trẻ cúi xuống, một bên lòng ngực nhô lên. Những bất thường về dáng đi do lệch về khung chậu. Là những dấu hiệu dễ nhận biết về tình trạng gù vẹo cột sống của trẻ từ sớm. Nếu phụ huynh quan tâm và để ý nhiều đến trẻ sẽ phát hiện được những thay đổi của trẻ qua tính chất đối xứng của cột sống.